Borgesiuslaan 33, Amersfoort

Monumenttype:: Rijksmonument
Monumentnummer:: 517663
Monumentnaam:: Borgesiuslaan 33
Plaats:: Amersfoort

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Voeg uw verhaal toe

Beschrijving

Omschrijving

Het woonblok F, Borgesiuslaan 33-41, is in 1922 toegevoegd aan het complex MIDDENSTANDSWONINGEN van architect A.H. van Wamelen. Het blok is evenwijdig gelegen aan de Borgesiuslaan, waarbij de kap - in tegenstelling tot de andere delen van het complex - niet met riet, maar met pannen is gedekt. Het bouwblok bezit een horizontale bouwmassa op een langgerekte rechthoekige plattegrond, dat door ondiepe voortuinen gescheiden is van de openbare weg. De aan de weg evenwijdige hoofdmassa, die slechts aan de uiteinden lage teruggelegen uitbouwen heeft, is twee bouwlagen hoog, met als afsluiting een met rode Hollandse pannen bedekt schilddak. Op de nok zijn op regelmatige afstand, op de scheidslijnen tussen de woningen, rechthoekige schoorstenen geplaatst. De smalle west- en oostzijde van het schilddak, die tot aan de eerste bouwlaag doorlopen, worden onderbroken door strokenvensters.

De vorm van het schilddak bepaald mede de bouwstijl van het blok, die beïnvloed is door de expressieve vormen en metselverbanden van de Amsterdamse School, de uit Engeland afkomstige Cottage-stijl en de Gooise landhuisstijl.

De in hoofdvorm symmetrische, maar in details asymmetrische voorgevel (zuidzijde) kan worden onderverdeeld in drie middenwoningen, die alle de entree aan de voorzijde hebben, en een woning uiterst links en een woning uiterst rechts, die de entree in de zijgevel hebben. De entrees aan de voorzijde zijn niet geheel in het midden van de woning gesitueerd. De rondbogige houten deur wordt aan de ene zijde geflankeerd door een gekoppeld venster met luiken en aan de andere zijde door een enkelvoudig venster met één luik. Wel symmetrisch verdeeld zijn de vierdelige strokenvensters in de tweede bouwlaag, waarvan elk van de drie woningen er twee heeft, van elkaar gescheiden door een horizontale houten betimmering. De twee buitenste woningen wijken hiervan af. Bij de linker woning is één strokenvenster aangebracht, met links daarnaast een houten betimmering, die met een halve ronding tot aan de eerste bouwlaag doorloopt. Daaronder is in de eerste bouwlaag een klein gekoppeld venster aangebracht zonder luiken. Rechts daarnaast, onder het strokenvenster bevindt zich een groter gekoppeld venster met luiken. Geheel links is teruggelegen het tot aan de eerste bouwlaag doorlopende schilddak zichtbaar. Deze overspant een portiek, gedragen door een houten kolom. De driehoekige zijwand boven de portiek is met een houten betimmering afgewerkt. Bij de rechter woning is de genoemde indeling van de gevel spiegelbeeldig aan de linker woning.

De symmetrische achtergevel kan worden onderverdeeld in de middenwoning, die gekenmerkt wordt door balkons, de twee flankerende woningen met strokenvensters in de tweede bouwlaag en de twee buitenste woningen met een massieve asymmetrische schoorsteen en daarnaast de lagere uitbouwsels, die deels risaleren ten opzichte van de hoofdmassa.

De hoofdmassa van de asymmetrische linkerzijgevel bestaat uit twee bouwlagen met een schilddak. In het schilddak is een brede dakkapel aangebracht met strokenvenster. De dakpartij gaat ter linkerzijde over in de lage kap over de ten opzichte van de hoofdmassa risalerende keukenuitbouw, die eindigt bij de opgemetselde schoorsteen. Onder de oversteek bevindt zich de entree van Borgesiuslaan 41. Rechts naast de entree bevindt zich een venster. De oversteek wordt mede gedragen door een houten kolom, die geplaatst is op een bakstenen muur. In de gevel van de keukenuitbouw bevindt zich een klein venster. De twee bouwlagen van de hoofdmassa zijn geheel van een horizontale beschotting voorzien. In de tweede bouwlaag is een stokenvenster aangebracht.

De rechterzijgevel is spiegelbeeldig identiek aan de linkerzijgevel, met uitzondering van de dakpartij: hier ontbreekt de brede dakkapel.

Waardering

Het woonblok F Borgesiuslaan 33-41, is van algemeen belang vanwege zijn grote architectuurhistorische waarde als gaaf voorbeeld van een complex middenstandswoningen, uitgevoerd in de stijl van de Amsterdamse School. Het complex bezit een stedenbouwkundige betekenis en heeft ensemblewaarde als onderdeel van het Frisia-complex.

Bron: Rijksmonumentenregister

Specificaties

Monumentnummer:: 517663
Artikel ZKP:: rijksmonument
Provincie:: Utrecht
Gemeente:: Amersfoort
Plaats:: Amersfoort

Bron: Rijksmonumentenregister

Complex eigenschappen

Complexnaam:: Frisia-complex
Complexnummer:: 517657
Complex beschrijving:: Inleiding

In 1920 was de ontwikkeling van de Amersfoorste Berg tot villagebied aanzienlijk gevorderd. In dat jaar besloot de woningbouwvereniging Frisia een COMPLEX van 41 MIDDENSTANDSWONINGEN te realiseren. Zij gaf hiertoe de architect A.H. van Wamelen opdracht. Deze architect realiseerde, gebruikmakend van het licht hellende terrein, bijzonder fantasierijke en expressieve architectuur. Vier reeksen woningen, bestaande uit elf, tien, negen en nogmaals elf woningen. In 1922 werden naar ontwerp van Van Wamelen in samenwerking met J.U. Slot twee blokken van vijf woningen toegevoegd. Borgesiuslaan 25-31, eveneens met markante rieten kap en Borgesiuslaan 33-41, in enigszins gewijzigde stijl, maar zowel wat stedenbouwkunde als architectuur betreft zeer goed passend bij het geheel.

Al snel bleken de woningen de nodige gebreken te vertonen. De woningbouwvereniging zag zich genoodzaakt deze te verhelpen. De huurprijs viel hierdoor aanzienlijk hoger uit en de woningen waren aanvankelijk lang niet alle bewoond.

Omschrijving

Het complex middenstandswoningen van woningbouwvereniging De Frisia is gesitueerd langs een drietal wegen op de Amersfoortse Berg.

De Borgesiuslaan is oost-west georiënteerd. De weg bezit geen hoogteverschil, aangezien deze evenwijdig aan de hoogtelijnen van de berg is ontworpen. De Piersonlaan en de Schaepmanlaan zijn parallel gelegen aan elkaar en komen bijna haaks uit op de Borgesiuslaan die op een noord-zuid as ligt. De complexonderdelen vormen langs de drie wegen een U-vorm. De vrijwel symmetrische complexonderdelen Borgesiuslaan 25-31 en het links daarvan gelegen bouwvolume Borgesiuslaan 33-41 vormen de noordwand van de Borgesiuslaan en bepalen daarmee de basis van de U. Aan de zuidzijde van de Borgesiuslaan zijn de vier markante kopwoningen van de andere vier woningblokken gesitueerd. Deze vier hoekwoningen vormen twee aan twee de entree tot de oostelijk gelegen Piersonlaan en de westelijk gelegen Schaepmanlaan. De vier woningblokken langs deze lanen volgen het licht hellende reliëf van de berg. Ten opzichte van de hoekwoningen aan de Borgesiuslaan en de hoekwoningen aan de hoger gelegen uiteinden zijn de middendelen teruggelegen. Naast de hoger gelegen eindwoningen is in alle vier de woningblokken een overdekte steeg aangebracht, die ongeveer in elkaars verlengde liggen en toegang verschaffen tot de achtertuinen.

De vier woningblokken langs de Pierson- en Schaepmanlaan gelijken sterk op elkaar in hoofdopzet en detaillering. Kleine afwijkingen in het aantal woningen en in de woningtypes, met name de eindwoningen, creëren een bijzonder fantasievol en gevarieerd geheel. De zeer expressief vormgegeven kappen, bedekt met riet en dakpannen, dragen daartoe sterk bij. Het hoogteverschil tussen de woningen wordt door het verspringen van de goothoogte geaccentueerd. De meeste woningen zijn van het rechthoekige B-type. De plattegrond van deze woningen is opmerkelijk vanwege de hal, die een hoek van 45 graden maakt. Hierdoor hebben de meeste - overwegend kleine - kamers een onregelmatige vorm. De eindwoningen aan de noordelijke uiteinden zijn alle van hetzelfde A-type, met hoge rieten kap, ronde hoekoplossing en keukenuitbouw. De eindwoningen aan de noordelijke uiteinden zijn echter alle verschillend: de architect omschrijft deze woningen als A, BII, B en AI. Voornaamste verschillen zijn dat de AI woning geen ronde hoekoplossing heeft en dat de BII woning breder is dan de B woning. Een vijfde woningtype, omschreven als BI, heeft de architect aan weerszijden van de overwelfde doorgangen aangebracht. Deze rechthoekige woningen hebben een grotere bovenverdieping in verband met deze gangen.

De woningblokken, grotendeels bedekt met riet, zijn vrijwel ongewijzigd. In grote mate zijn de oorspronkelijke roedenverdelingen nog aanwezig. De woningen kennen een nogal in zichzelf gekeerd interieur bestaande uit kleinere kamers. Reden waarom bij meerdere woningen een aantal muren is weggebroken. Aan de achterzijden is bij enkele woningen een aanbouw gepleegd. Dit leidt echter nergens tot grote aantastingen van de aanzichten.

Het complex Frisia-woningen omvat de volgende onderdelen:

1. Piersonlaan 1-17 (oneven nrs), Borgesiuslaan 26 Woonblok A

2. Piersonlaan 2-20, Borgesiuslaan 24 Woonblok B

3. Schaepmanlaan 1-19, Borgesiuslaan 36 Woonblok C

4. Schaepmanlaan 2-16, Borgesiuslaan 34 Woonblok D

5. Borgesiuslaan 25-31 Woonblok E

6. Borgesiuslaan 33-41 Woonblok F

Waardering

Het complex Frisia-woningen op de Amersfoortse Berg is van algemeen belang vanwege zijn grote architectuurhistorische waarde als nog maar zelden voorkomend en gaaf voorbeeld van een complex middenstandswoningen, vormgegeven in de stijl van de Amsterdamse School. Het Frisiacomplex heeft een stedenbouwkundige en ensemblewaarde. Het complex vormt het hoogtepunt in het oeuvre van de architect A.H. van Wamelen. Van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van de typologische ontwikkeling van woningbouw voor middenstanders.

Bron: Rijksmonumentenregister

Voeg uw verhaal toe

Eigenschappen

Functies
Functie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functietype	Is hoofdfunctie
Woonhuis	Woningen en woningbouwcomplexen	Woonhuis(K)	oorspronkelijke functie	Ja

Adressen
Straat	Getal	Achtervoegsel	Postcode	Plaats	Locatie	Situatie	Is hoofdadres
Borgesiuslaan	33	–	3818 JV	Amersfoort	Bergkwartier	–	Ja
Borgesiuslaan	35	–	3818 JV	Amersfoort	Bergkwartier	–	–
Borgesiuslaan	37	–	3818 JV	Amersfoort	Bergkwartier	–	–
Borgesiuslaan	39	–	3818 JV	Amersfoort	Bergkwartier	–	–
Borgesiuslaan	41	–	3818 JV	Amersfoort	Bergkwartier	–	–

Percelen
Kadastraal perceel	Kadastrale sectie	Kadastraal object	Appartement	Kadastrale gemeente
–	C	2865	–	Amersfoort
–	C	5321	–	Amersfoort
–	C	2866	–	Amersfoort
–	C	2867	–	Amersfoort
–	C	3604	–	Amersfoort

Bouwperioden
Start	Eind	Notitie	Beschrijving
1922	1922	–	vervaardiging

Types
Hoofdcategorie	Subcategorie	Beschrijving	Notitie
Woningen en woningbouwcomplexen	Woonhuis(K)	reeks van woningen	Middenstandswoning

Bouwstijlen
Stijl	Substijl	Zuiverheid	Notitie
Expressionisme	Amsterdamse school	invloeden	–
Heroriëntatie op tradit. bouwwijzen	Cottage-stijl	invloeden	–

Ambachten
Name	Beroep	Notitie
Wamelen, A.H. van ; Stad Amersfoort	architect / bouwkundige / constructeur	–
Slot, J.U. ; Stad Amersfoort	architect / bouwkundige / constructeur	–
Middenstands-woningbouwver Frisia ; Stad Amersfoort	opdrachtgever	–

Bron: Rijksmonumentenregister

Tijdlijn Borgesiuslaan 33

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Voeg een verhaal toe over dit monument