Borgesiuslaan 25, Amersfoort

Monumenttype:: Rijksmonument
Monumentnummer:: 517662
Monumentnaam:: Borgesiuslaan 25
Plaats:: Amersfoort

Bron: JohnBoers via Wikimedia Commons

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Voeg uw verhaal toe

Beschrijving

Omschrijving

Het woonblok E Borgesiuslaan 25-31, behorende tot het complex MIDDENSTANDSWONINGEN van architect A.H. van Wamelen, is gelegen aan de noordzijde van de Borgesiuslaan gelegen, door tuinen van deze weg gescheiden. Aan de achterzijde van het langgerekte gebouw bevinden zich diepe tuinen. Het gebouw heeft in hoofdzaak een rechthoekige plattegrond, met halfronde erkers als hoekoplossingen aan de voorzijde en schuren van dezelfde woningen Borgesiuslaan 25 en 31 aan de achterzijde. Het blok heeft twee bouwlagen, met een hoogopgaand glooiend rieten dak, dat bij de zijgevels doorloopt tot op de eerste bouwlaag. Op de twee hoogste punten in het dak, op de grenzen tussen de woningen 25/27 en 29/31, zijn opgemetselde schoorstenen geplaatst.

De bouwstijl is sterk beïnvloed door de vormen van de Amsterdamse School, de uit Engeland afkomstige Cottage-stijl en de Gooise landhuisstijl. In de woningen is door expressief metselwerk, horizontale beschotting, (stroken-)vensters met roedenverdeling en luiken, en de ronde vormen van het rieten dak, gestreefd naar een landelijke architectuur.

De twee bouwlagen tellende langgerekte symmetrische voorgevel (zuidzijde) heeft één bouwlaag-hoge hoekrisalieten in de vorm van halfronde erkers. Het overkragende rieten dak volgt de bolling van deze erkers en gaat bij de zijgevels over in een oversteek bij de entree van de hoekwoningen. In de erkers zijn twee vensters aangebracht, die evenals de andere vensters op de begane grond, van luiken zijn voorzien. De halfronde deuren van de middenwoningen zijn van elkaar gescheiden door twee smalle vensters, ieder met één luik. Tussen de erkers en de deuren bevinden zich twee bredere vensters. In de tweede bouwlaag zijn vijf strokenvensters, bestaande uit vier, vijf, acht, vijf en vier kruisvensters, aangebracht direct onder de dakrand. De vensters worden met elkaar verbonden door stroken horizontale beschotting.

De symmetrische achtergevel kent een vergelijkbare hoofdopzet als de voorgevel. Hier loopt de dakpartij echter over in de overkapping van de één bouwlaag hoge keukenuitbouw. In het knikpunt bevinden zich hoog opgemetselde asymmetrische schoorstenen. Lagere schoorstenen, met halfronde terracotta bekroning, bevinden zich boven de keukenuitbouwen. In de achtergevel van deze keukenuitbouwen bevindt zich een achteringang. In de dakpartij zijn vijf dakkapellen aangebracht. In de gevels is relatief veel glas toegepast. Op de begane grond heeft iedere woning dubbele openslaande deuren van de woonkamer naar de tuin. De middenwoningen hebben daarnaast een toegang vanuit hun keuken naar de tuin. In de tweede bouwlaag zijn zes strokenvensters aangebracht, ieder bestaand uit drie kruisvensters.

De linkerzijgevel bestaat uit één bouwlaag met een ver overstekende hoogopgaande dakpartij. Ter hoogte van de tweede bouwlaag bevindt zich een brede dakkapel, daarboven, in de derde bouwlaag een iets smallere dakkapel. De dakpartij gaat ter linkerzijde over in de lage kap over de keukenuitbouw, die eindigt bij de opgemetselde schoorsteen. Onder de oversteek bevindt zich de entree van Borgesiuslaan 31. Rechts naast de entree bevindt zich een venster. De oversteek wordt mede gedragen door een houten kolom, die geplaatst is op een bakstenen muur. In de gevel van de keukenuitbouw bevindt zich een klein venster.

De rechterzijgevel is gespiegeld identiek aan de linkerzijgevel.

Waardering

Het woonblok E, Borgesiuslaan 25-31, is van algemeen belang vanwege zijn grote architectuurhistorische waarde als gaaf voorbeeld van een complex middenstandswoningen, uitgevoerd in de stijl van de Amsterdamse School. Het woningblok heeft een stedenbouwkundige betekenis en bezit ensemblewaarde als onderdeel van het Frisia-complex.

Bron: Rijksmonumentenregister

Specificaties

Monumentnummer:: 517662
Artikel ZKP:: rijksmonument
Provincie:: Utrecht
Gemeente:: Amersfoort
Plaats:: Amersfoort

Bron: Rijksmonumentenregister

Complex eigenschappen

Complexnaam:: Frisia-complex
Complexnummer:: 517657
Complex beschrijving:: Inleiding

In 1920 was de ontwikkeling van de Amersfoorste Berg tot villagebied aanzienlijk gevorderd. In dat jaar besloot de woningbouwvereniging Frisia een COMPLEX van 41 MIDDENSTANDSWONINGEN te realiseren. Zij gaf hiertoe de architect A.H. van Wamelen opdracht. Deze architect realiseerde, gebruikmakend van het licht hellende terrein, bijzonder fantasierijke en expressieve architectuur. Vier reeksen woningen, bestaande uit elf, tien, negen en nogmaals elf woningen. In 1922 werden naar ontwerp van Van Wamelen in samenwerking met J.U. Slot twee blokken van vijf woningen toegevoegd. Borgesiuslaan 25-31, eveneens met markante rieten kap en Borgesiuslaan 33-41, in enigszins gewijzigde stijl, maar zowel wat stedenbouwkunde als architectuur betreft zeer goed passend bij het geheel.

Al snel bleken de woningen de nodige gebreken te vertonen. De woningbouwvereniging zag zich genoodzaakt deze te verhelpen. De huurprijs viel hierdoor aanzienlijk hoger uit en de woningen waren aanvankelijk lang niet alle bewoond.

Omschrijving

Het complex middenstandswoningen van woningbouwvereniging De Frisia is gesitueerd langs een drietal wegen op de Amersfoortse Berg.

De Borgesiuslaan is oost-west georiënteerd. De weg bezit geen hoogteverschil, aangezien deze evenwijdig aan de hoogtelijnen van de berg is ontworpen. De Piersonlaan en de Schaepmanlaan zijn parallel gelegen aan elkaar en komen bijna haaks uit op de Borgesiuslaan die op een noord-zuid as ligt. De complexonderdelen vormen langs de drie wegen een U-vorm. De vrijwel symmetrische complexonderdelen Borgesiuslaan 25-31 en het links daarvan gelegen bouwvolume Borgesiuslaan 33-41 vormen de noordwand van de Borgesiuslaan en bepalen daarmee de basis van de U. Aan de zuidzijde van de Borgesiuslaan zijn de vier markante kopwoningen van de andere vier woningblokken gesitueerd. Deze vier hoekwoningen vormen twee aan twee de entree tot de oostelijk gelegen Piersonlaan en de westelijk gelegen Schaepmanlaan. De vier woningblokken langs deze lanen volgen het licht hellende reliëf van de berg. Ten opzichte van de hoekwoningen aan de Borgesiuslaan en de hoekwoningen aan de hoger gelegen uiteinden zijn de middendelen teruggelegen. Naast de hoger gelegen eindwoningen is in alle vier de woningblokken een overdekte steeg aangebracht, die ongeveer in elkaars verlengde liggen en toegang verschaffen tot de achtertuinen.

De vier woningblokken langs de Pierson- en Schaepmanlaan gelijken sterk op elkaar in hoofdopzet en detaillering. Kleine afwijkingen in het aantal woningen en in de woningtypes, met name de eindwoningen, creëren een bijzonder fantasievol en gevarieerd geheel. De zeer expressief vormgegeven kappen, bedekt met riet en dakpannen, dragen daartoe sterk bij. Het hoogteverschil tussen de woningen wordt door het verspringen van de goothoogte geaccentueerd. De meeste woningen zijn van het rechthoekige B-type. De plattegrond van deze woningen is opmerkelijk vanwege de hal, die een hoek van 45 graden maakt. Hierdoor hebben de meeste - overwegend kleine - kamers een onregelmatige vorm. De eindwoningen aan de noordelijke uiteinden zijn alle van hetzelfde A-type, met hoge rieten kap, ronde hoekoplossing en keukenuitbouw. De eindwoningen aan de noordelijke uiteinden zijn echter alle verschillend: de architect omschrijft deze woningen als A, BII, B en AI. Voornaamste verschillen zijn dat de AI woning geen ronde hoekoplossing heeft en dat de BII woning breder is dan de B woning. Een vijfde woningtype, omschreven als BI, heeft de architect aan weerszijden van de overwelfde doorgangen aangebracht. Deze rechthoekige woningen hebben een grotere bovenverdieping in verband met deze gangen.

De woningblokken, grotendeels bedekt met riet, zijn vrijwel ongewijzigd. In grote mate zijn de oorspronkelijke roedenverdelingen nog aanwezig. De woningen kennen een nogal in zichzelf gekeerd interieur bestaande uit kleinere kamers. Reden waarom bij meerdere woningen een aantal muren is weggebroken. Aan de achterzijden is bij enkele woningen een aanbouw gepleegd. Dit leidt echter nergens tot grote aantastingen van de aanzichten.

Het complex Frisia-woningen omvat de volgende onderdelen:

1. Piersonlaan 1-17 (oneven nrs), Borgesiuslaan 26 Woonblok A

2. Piersonlaan 2-20, Borgesiuslaan 24 Woonblok B

3. Schaepmanlaan 1-19, Borgesiuslaan 36 Woonblok C

4. Schaepmanlaan 2-16, Borgesiuslaan 34 Woonblok D

5. Borgesiuslaan 25-31 Woonblok E

6. Borgesiuslaan 33-41 Woonblok F

Waardering

Het complex Frisia-woningen op de Amersfoortse Berg is van algemeen belang vanwege zijn grote architectuurhistorische waarde als nog maar zelden voorkomend en gaaf voorbeeld van een complex middenstandswoningen, vormgegeven in de stijl van de Amsterdamse School. Het Frisiacomplex heeft een stedenbouwkundige en ensemblewaarde. Het complex vormt het hoogtepunt in het oeuvre van de architect A.H. van Wamelen. Van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van de typologische ontwikkeling van woningbouw voor middenstanders.

Bron: Rijksmonumentenregister

Voeg uw verhaal toe

Eigenschappen

Functies
Functie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functietype	Is hoofdfunctie
Woonhuis	Woningen en woningbouwcomplexen	Woonhuis(K)	oorspronkelijke functie	Ja

Adressen
Straat	Getal	Achtervoegsel	Postcode	Plaats	Locatie	Situatie	Is hoofdadres
Borgesiuslaan	25	–	3818 JV	Amersfoort	Bergkwartier	–	Ja
Borgesiuslaan	27	–	3818 JV	Amersfoort	Bergkwartier	–	–
Borgesiuslaan	29	–	3818 JV	Amersfoort	Bergkwartier	–	–
Borgesiuslaan	31	–	3818 JV	Amersfoort	Bergkwartier	–	–

Percelen
Kadastraal perceel	Kadastrale sectie	Kadastraal object	Appartement	Kadastrale gemeente
–	C	2868	–	Amersfoort
–	C	2869	–	Amersfoort
–	C	2871	–	Amersfoort
–	C	2870	–	Amersfoort

Bouwperioden
Start	Eind	Notitie	Beschrijving
1922	1922	–	vervaardiging

Types
Hoofdcategorie	Subcategorie	Beschrijving	Notitie
Woningen en woningbouwcomplexen	Woonhuis(K)	reeks van woningen	Middenstandswoning

Bouwstijlen
Stijl	Substijl	Zuiverheid	Notitie
Heroriëntatie op tradit. bouwwijzen	Cottage-stijl	invloeden	–
Expressionisme	Amsterdamse school	invloeden	–

Ambachten
Name	Beroep	Notitie
Wamelen, A.H. van ; Stad Amersfoort	architect / bouwkundige / constructeur	–
Slot, J.U. ; Stad Amersfoort	architect / bouwkundige / constructeur	–
Middenstands-woningbouwver Frisia ; Stad Amersfoort	opdrachtgever	–

Bron: Rijksmonumentenregister

Tijdlijn Borgesiuslaan 25

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Voeg een verhaal toe over dit monument