Wetten en regels

Bij elk soort monument horen andere wetten en regels. Lees hier met welke verplichtingen, vergunningen en wetten u als eigenaar rekening moet houden. 

Afbeelding
Monument zoeken

Verplichtingen

Een monument is een bijzonder pand waar andere regels voor gelden dan voor een reguliere woning. En daar horen voor u als monumenteigenaar bepaalde verplichtingen bij. Welke? Dat is afhankelijk van de beschermde status van uw monument. 

Afbeelding
Vergunning

Vergunningen

Wilt u een beschermd rijks- of gemeentelijk monument verbouwen of restaureren? Of heeft u een pand in een beschermd stads- of dorpsgezicht dat u wilt veranderen? Dan heeft u een omgevingsvergunning nodig.

Doe de vergunningcheck

Doe nu online een vergunningcheck en controleer of u een vergunning nodig heeft.

Geen vergunning nodig?

Voor sommige werkzaamheden aan rijksmonumenten is geen vergunning nodig 

Verhalen uit de praktijk

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) speelt vooral een rol bij rijksmonumenten. Ze wijzen namens de minister van OCW rijksmonumenten aan, verlenen subsidie voor restauratie en onderhoud, houden het rijksmonumentenregister bij en adviseren gemeenten bij ingrijpende wijzigingen van rijksmonumenten. Verduurzaming van monumentaal erfgoed is essentieel voor de instandhouding op langere termijn. Om die reden heeft de RCE het initiatief genomen voor het Ontzorgingsprogramma Verduurzaming Monumenten (2023-2025).

Veelgestelde vragen over wetten en regels

  • 'Waarvoor heb ik een vergunning nodig? En hoelang duurt het voor ik die dan heb?

    Utrechtse monumentenambtenaar Richard Rodenburg beantwoord de vraag.

    Voor bijna elke wijziging aan een beschermd monument heeft u een omgevingsvergunning nodig. Niet alleen voor een grote verbouwing, maar ook voor schilderklussen. Richard licht toe: ‘Zo’n beetje alles is vergunningplichtig, behalve het plegen van gewoon onderhoud en het wijzigen van het interieur wat geen monumentale waarde heeft. Voor schilderen geldt dat een eenvoudige schilderklus gewoon onderhoud is en dat is dus vergunningvrij. Een schilderklus waar de kleuren veranderen is dan weer wel vergunningplichtig. Het is wel even opletten: onder de omgevingswet vallen allerlei activiteiten. Dus het kan zijn dat het wijzigen van de indeling binnen niet vergunningplichtig is, maar het slopen van een muur waar asbest in zit, is dat weer wel…’

    Is er iets te zeggen over hoelang het duurt voor mijn vergunning er dan ook is?
    Richard: ‘Als het om een reguliere procedure gaat, dan moeten wij binnen acht weken een besluit nemen. Daarna ligt het nog zes weken ter inzage, dus het werk kan pas beginnen na veertien weken. Bij een aantal categorieën projecten is advies van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed nodig (bij functiewijziging, sloop, ingrijpende wijzigingen en reconstructie van het pand, red.). Dan duurt de procedure zomaar een half jaar.’ Het is altijd verstandig om, voordat u een vergunning aanvraagt, contact op te nemen met de gemeente. Richard: ‘Wij maken een inschatting van hoe wij denken dat de commissie het plan zal beoordelen. Soms kunnen we in een voorgesprek al dingen ondervangen, dat kan later tijd opleveren.’

    Weten of een vergunning nodig is? Doe de vergunningcheck!

  • 'Wat kan en mag ik met mijn pand?'

    Utrechtse monumentenambtenaar Richard Rodenburg beantwoord de vraag.

    Dit is waar iedere monumenteneigenaar mee puzzelt, ook Richard Rodenburg hoort deze vraag vaak. ‘Je kan dit niet zo simpel beantwoorden. Het hangt er vanaf wat de plannen zijn en hoe het monument in elkaar zit. Wij willen graag in een zo vroeg mogelijk stadium in gesprek met eigenaren over hun plannen voor hun monument. Wij kijken dan naar de monumentale waarde van het monument en daarnaast moeten we rekening houden met het gebruik van het monument. Het gaat om de balans tussen die twee. Je wilt die monumentale waarden behouden en tegelijkertijd wil je graag dat mensen met plezier gebruik kunnen maken van hun monument. Want gebruik betekent ook behoud.’

  • Wat als uw huis een monument is?

    U overweegt de aanschaf van een monument? Wonen of werken in een monument is bijzonder, uniek en uitdagend en heeft soms financiële voordelen. Tegelijkertijd wordt er nogal wat van u gevraagd, als eigenaar en/of bewoner van een monumentaal pand.

    Wat kunt u verwachten?

  • 'Heb ik een vergunning nodig voor energiebesparingsmaatregelen?'

    Utrechtse monumentenambtenaar Richard Rodenburg beantwoord de vraag.

     

    Veel eigenaren van monumenten willen hun pand verduurzamen. Dat kan gaan om isoleren of bijvoorbeeld zelf energie opwekken door middel van zonnepanelen. Hoe zit dat met vergunningen?

    Regels voor zonnepanelen
    Richard krijgt hierover ook vaak vragen. ‘Voor zonnepanelen gold tot voor kort: helemaal niet op een monument of binnen een beschermd stadsgezicht. Tegenwoordig geldt: het mag, wanneer de panelen maar zo geplaatst worden dat ze vanaf de openbare weg niet te zien zijn. Maar je ziet hierin wel verschillen tussen gemeenten en veel gemeenten zijn nu hun beleid ook aan het herijken. Dus ik kan ook hier niet anders zeggen dan: overleg het met de gemeente.’

    Isolerende beglazing
    Een ander thema wat vaak voorbijkomt bij verduurzaming is het plaatsen van isolerende beglazing. Richard: ‘Als het kan binnen het bestaande raamhout is het een vergunning-vrije activiteit. Dun isolatieglas past vaak prima, maar veel eigenaren willen naar HR++ glas, maar dat past niet in roederamen. Een alternatief kan dan zijn voorzetramen aan de binnenzijde plaatsen.’

    Isoleren van het dak
    En is er voor isoleren ook een vergunning nodig? ‘Hier is best veel mogelijk, maar er zijn ook beperkingen. Zo kan bij het isoleren van het dak de aansluiting van het dak op de gevel veranderen en dat kan het aanzicht van het monument behoorlijk aantasten. Het is dus nodig om hier goed naar te kijken.’

    Richard benadrukt het opnieuw: ook hierover is overleg nodig met de gemeente. ‘Er zijn echt veel leuke oplossingen te bedenken en dat doen wij dan ook graag samen met eigenaren.’

    Nog een laatste tip van de Utrechtse gemeenteambtenaar: ‘Wanneer u verduurzamingsplannen heeft: kijk ook naar financieringsmogelijkheden, zoals laagrentende leningen, duurzaamheidsleningen, subsidies etc.

    Lees ook het interview met gemeenteambtenaar Anne van Rooij, met tips voor het vergunningentraject

  • Wat als uw huis een monument is?

    U overweegt de aanschaf van een monument? Wonen of werken in een monument is bijzonder, uniek en uitdagend en heeft soms financiële voordelen. Tegelijkertijd wordt er nogal wat van u gevraagd, als eigenaar en/of bewoner van een monumentaal pand.

    Wat kunt u verwachten?

Afbeelding
Wetten

Erfgoedwet en Omgevingswet

In de Erfgoedwet staat alle wet- en regelgeving voor behoud en beheer van het cultureel erfgoed in Nederland. De omgevingswet wordt in 2021 van kracht en gaat over alle onderdelen in de fysieke leefomgeving, zoals bijvoorbeeld vergunningen.

Naar boven