Juliana-oord, Laren

Inleiding

PAVILJOEN 'Braamberg', onderdeel van het voormalige sanatorium Juliana-oord te Laren. Het paviljoen ligt westelijk van paviljoen 'Lieberg'. Paviljoen Aalberg werd voltooid in 1935 en is gebouwd in Interbellum-architectuur.

Omschrijving

Vrijstaand pand, gebouwd op rechthoekige plattegrond, bestaande uit een bouwlaag onder een schilddak met rode Hollandse pannen en oost-westgerichte noklijn. Aan de achterzijde bevindt zich een uitbouw op rechthoekige plattegrond onder afgewolfd schildeind. Op de nokhoeken zijn keramische nokpirons geplaatst. Het pand is opgetrokken in gele baksteen in kettingverband boven een plint in bruin-grauwe baksteen. Het metselwerk is afgewerkt met diepe platte lintvoegen en hoogliggende platte stootvoegen. Tenzij anders vermeld, bevatten de vensterassen rechthoekige vensters met roedenverdeling. De gevel wordt afgesloten door een houten bakgoot.

De symmetrisch ingedeelde voorgevel (Z) heeft een breedte van twaalf vensterassen, waarvan de tien middelste oorspronkelijk zijn. Deze bevatten elk in oorsprong een manshoog schuifvenster, waardoor de bedden naar buiten konden worden gereden. Deze circa twee meter hoge metalen vensters reikten tot aan de grond en bevatten twee boven elkaar geplaatste schuivende delen en een vast bovenlicht, alle met zesruits-roedenverdeling. Thans (1996) zijn de onderpuien dichtgezet. De twee buitenste vensterassen bevinden zich in geveldelen waar het dakschild wat lager is doorgetrokken. Thans (1996) bevatten deze buitenste assen een venster met spiegelruit, maar in oorsprong waren deze geveldelen open. Op de hoeken zijn nog de op een bakstenen muurtje geplaatste houten staanders zichtbaar die de hoeken van het dak ondersteunen, waardoor onder de uiteinden van het dak een overdekt terras ontstond. In het dak bevindt zich een centraal geplaatste, brede houten dakkapel onder opgetild dakschild. De dakkapel heeft een vensterreeks met twaalf zesruits-draairamen en een gedeelte in het midden met horizontaal beschot.

De zijgevels (O en W) bevatten in oorsprong een overdekt terras, met op de hoeken een op een bakstenen muurtje geplaatste houten staander die het dak ondersteunde. Thans (1996) zijn de kopgevels dichtgezet.

De achtergevel (N) heeft een middenpartij ter hoogte van twee woonlagen, waarvan de bovenste onder het wolfseind met noord-zuidgerichte nok. De middenpartij heeft op de begane grond een breedte van vijf vensterassen met houten vensters en bevat van links naar rechts: een kruisvenster, een staand venster met bovenlicht, een paneeldeur met bovenlicht, een (tweede) paneeldeur met bovenlicht en drie gekoppelde zijramen met bovenlicht en geheel rechts tenslotte een kruisvenster. Op de verdieping bevindt zich rechts een venster met vier zesruits-draairamen, links een vergelijkbaar venster, waarvan een draairaam is vervangen door een nooddeur. In het oostwelijk en westelijk dakschild van het wolfseind is een rechthoekige houten dakkapel met plat dak aangebracht. Elke dakkapel heeft twee zesruits-draairamen. Aan weerszijden van de middenpartij bevindt zich een geveldeel ter breedte van drie vensterassen, waarvan de twee binnenste oorspronkelijk zijn en een staand houten venster bevatten. De buitenste vensteras was in oorsprong open ten behoeve van het overdekte terras, maar bevat thans (1996) een vierkant venster.

Waardering

Paviljoen 'Braamberg' is van algemeen belang als onderdeel van het voormalig sanatorium Juliana-oord te Laren.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
511243
Complexnaam
Juliana-Oord
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding

Voormalig SANATORIUM "JULIANA-OORD" voor lijders aan been- en gewrichtstuberculose, gebouwd tussen 1929 en 1935 in Interbellum-architectuur. De eerste steenlegging vond plaats op 5 oktober 1929, op 14 juni 1930 werd het sanatorium, dat destijds slechts één paviljoen ('Lieberg') omvatte, in gebruik genomen. De stichter was dr. M.H.J.C. Thomassen. In de loop der jaren werden verschillende paviljoens bijgebouwd. In 1930 waren paviljoen 'Lieberg' en het gebouw van de Technische Dienst voltooid, in 1931 gevolgd door de gebouwen voor de Kapsalon en de Psychologische Dienst. In 1934 en 1935 werden respectievelijk de paviljoens 'Aalberg' en 'Braamberg' voltooid. Het complex is gebouwd aan de westzijde van de Leemzeulder op de overgang van bos (noorden) en heide (zuiden). De paviljoens worden visueel verbonden door het doorlopende terras aan de zuid-zuidoostzijde, waarop bij mooi weer de bedden werden gezet. De bescherming heeft alleen betrekking op de drie hoofdpaviljoens Lieberg, Aalberg en Braamberg en op de terrasaanleg (zie kaart "Sanatorium Juliana-oord").

Na 1945 werd het complex met verschillende andere paviljoens en bijgebouwen uitgebreid. Vanaf 1957 is het sanatorium in gebruik als kliniek onder andere voor patiënten met neurologische en orthopedische aandoeningen.

Omschrijving

Voormalig sanatorium Juliana-oord te Laren omvat drie afzonderlijk te beschermen onderdelen: paviljoen 'Lieberg', paviljoen 'Aalberg' en paviljoen 'Braamberg'. Het complex is aangelegd op een oost-westgericht erf aan de westzijde van de Leemzeulder. De drie paviljoens liggen naast elkaar en risaleren ten opzichte van elkaar, waarbij het westelijke paviljoen (Braamberg) het meest zuidelijk ligt, het oostelijke paviljoen (Aalberg) het meest noordelijk. De lange voorgevels van alle drie de paviljoens zijn gericht naar het zuid-zuidoosten (uitkijkend op de heide). De paviljoens zijn opgetrokken als eenlagige gebouwen in baksteen-architectuur onder rode pannen daken en passen in de bouwtrant van het Interbellum. De terrasaanleg aan de zuid-zuidoostzijde van de paviljoens valt ook onder de bescherming.

Waardering

Het voormalige sanatorium Juliana-oord te Laren, bestaande uit drie paviljoens en terras-aanleg, is van algemeen belang uit typologisch, cultuur- en architectuurhistorisch oogpunt als merendeels gaaf bewaard voorbeeld van een T.B.C. sanatorium uit de jaren '30 van de 20ste eeuw, opgetrokken in de bouwtrant van het Interbellum. Daarnaast heeft het complex ensemble- en situationele waarde door de positionering van de drie belangrijkste paviljoens ten opzichte van elkaar en vanwege de markante stedebouwkundige ligging tussen de bosrand en de heide.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Kliniek Cultuur, gezondheid en wetenschap Gezondheidszorg oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Leemzeulder 31 1251 AM Laren Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
E 772 Laren Noord-Holland
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1935 1935 vervaardiging
Naar boven