In de gemeente Voorschoten is ook een Kroonjuweel gelegen. Dit kroonjuweel herbergt naast een groot aantal landgoederen, de Veenzijdse en Duivenvoordse Polder en enkele groene uitlopers de stad in: het Haagsche Bos/Malieveld en Clingendael. De Veenzijdse Polder ligt in de strandvlakte tussen de oude strandwal waarop Voorburg, Leidschendam en Voorschoten zijn gebouwd en de jongere strandwal die van Den Haag via Wassenaar richting Leiden loopt. Het veenachtige gebied werd in de Middeleeuwen in cultuur gebracht. De Veenzijdse Polder is grotendeels in gebruik als weiland, met uitlopers van het bosrijke terrein van een aantal buitenplaatsen.

De gemeente Voorschoten zet zich in om het erfgoed van de gemeente op duurzame wijze te behouden voor de toekomst. De adviseurs stellen beleid op met betrekking tot monumenten en erfgoed in de gemeente en vormen het bevoegd gezag. De gemeente Voorschoten heeft een kadernota erfgoed opgesteld voor de instandhouding van de monumenten in de gemeente. 

Bent u eigenaar van een gemeentelijk monument of monumentale kerk die (deels) een nieuwe bestemming krijgt? Dan kunt u vanuit het MonumentenFonds 1818 een laagrentende lening aanvragen voor verduurzaming, verbouwingen, renovatie en/of restauratie. Het MonumentenFonds 1818 is een samenwerking tussen Fonds 1818, Nationaal Restauratiefonds en Cultuurfonds.

Particuliere eigenaren van rijksmonumenten met een woonfunctie, kunnen jaarlijks tussen 1 maart en 30 april een aanvraag indienen voor een instandhoudingssubsidie. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed behandelt de subsidieaanvraag en kent deze toe. Deze subsidie is bedoeld voor kosten van reguliere onderhoudswerkzaamheden aan monumentale onderdelen van het rijksmonument, zoals gevelherstel of schilderwerk aan de buitenzijde van het pand. 

Ieder jaar kan van 1 februari tot en met 31 maart de Subsidieregeling instandhouding monumenten (Sim) aangevraagd worden voor rijksmonumenten die van oorsprong geen woonhuis zijn, zoals een kerk, molen of fabriek. Ook groene en archeologische monumenten vallen onder deze subsidieregeling.

De Commissie Welstand en Cultureel erfgoed (WCE) is een adviescommissie die het college van burgemeester en wethouders adviseert over bouwplannen in de gemeente. Zij doet dit zowel voor de gemeente Wassenaar als voor de gemeente Voorschoten.  Het college van burgemeester en wethouders wint advies in bij de commissie WCE bij wijzigingen aan cultureel erfgoed. Dit zijn rijks- en gemeentelijke monumenten, beschermde buitenplaatsen, beeldbepalende panden en beschermde dorpsgezichten.

Voorschoten is ontstaan op een oude strandwal. Bodemvondsten tonen aan dat al 2000 jaar voor Christus ter hoogte van de huidige Voorschotense wijk Boschgeest een nederzetting bestond van vee houdende vissers en jagers. De lintvormige noord-zuid structuur van het dorp dateert van de Middeleeuwen.

Het gebied van Voorschoten strekte zich uit van de huidige gemeentegrens tussen Voorburg en Leidschendam tot aan de Rijn. Aan de oostzijde werd het begrensd door de Vliet en aan de westzijde door de veenstrook tussen binnen- en buitenduinen. Voorschoten was in die tijd niet meer dan een lange, door èn langs de duinen slingerende weg, met enige bebouwing rond wat nu de Voorstraat is. Op een wat breder gedeelte van de oude strandwal ontstond het dorp Forschate. Deze naam komt voor op een goederenlijst van de Sint Maartenskerk te Utrecht uit ca. 930.
 
Floris V van Holland verleende Voorschoten in 1282 marktrechten. Het markplein geeft Voorschoten in die tijd en later enige economische betekenis. De markt is ontstaan op een plaats die gunstig gelegen was aan één van de weinige landwegen in die dagen, tussen belangrijke andere (water) wegen: de Maas en de Rijn. Op het plein wordt nog iedere vrijdag markt gehouden. Veel oude lindebomen en gaslantaarns herinneren  nog aan vroeger. U vindt op de Voorstraat veel monumenten, waaronder bijvoorbeeld de dorpspomp, het Ambachts- en Baljuwhuis.

Het inwonertal van Voorschoten kende een forse toename in de jaren vijftig en zestig van deze eeuw. Daarna is het inwonertal ondanks de bouw van vele woningen nauwelijks meer gegroeid. Er wonen nu bijna 23.000 mensen in de gemeente Voorschoten.

• Gemeentearchief Voorschoten
• Museum Voorschoten

• De Vereniging tot Behoud van Oud, Groen en Leefbaar Voorschoten

• De Monumentenwacht Zuid-Holland is onderdeel van Erfgoedhuis Zuid-Holland en helpt erfgoedinstellingen, gemeenten, vrijwilligers, scholen en burgers die zich inzetten voor het behouden, benutten en beleven van erfgoed. Monumenteneigenaren kunnen bij hen terecht voor het periodieke onderhoud van hun pand. Zij voeren inspecties, geven praktische tips en adviezen en voeren klein (nood)herstel uit.
• Provinciaal archief Zuid-Holland
• Provincie Zuid-Holland
• Geschiedenis van Zuid-Holland