Zeeweg 26, Overveen

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Omschrijving

De in het duinlandschap gelegen AANLEG van het erebegraafplaatscomplex bestaat uit een padenstructuur met HOUTEN KRUIS. Entree aan de Zeeweg met dwarsgeplaatste muur in Maulbronner steen aan de zeezijde. Schelpenpad door het duin, uitmondend in een driesprong ten oosten van de begraafplaats, waarvan het linkerpad uitkomt op de zuidelijke uitgang van de begraafplaats en het rechterpad en het middenpad samenkomen in het toegangspad tot de opgang ten noorden van de begraafplaats. Aan het rechterpad de parkeerplaats. Ter plaatse van de samenkomst van het midden- en rechterpad een markeringsmuur in Maulbronner steen met een toelichtingsbord. Het toegangspad mondt uit op het amfitheater en de trapsgewijze met carboonzandsteen en Maulbronner steen verharde opgang tot de entree van de begraafplaats. Ten westen van deze opgang een lage muur in Maulbronner steen. Op het ten noordoosten van de begraafplaats gelegen hoogste duin een houten kruis. Het oorspronkelijke kruis van basralocus-hout is na blikseminslag in 1977 vervangen door een kruis van azobé-hout.

Waardering

De in het duinlandschap gelegen AANLEG van padenstructuur met HOUTEN KRUIS heeft cultuurhistorische waarde als onderdeel van de rituele herdenkingsbijeenkomsten en ontsluiting van de erebegraafplaats. De passende materialisatie en bescheiden vormgeving van de paden en muren accentueren de verwevenheid van natuur en cultuur, waarbij via de entree aan de Zeeweg, de markeringsmuur en de trapsgewijze en door een lage muur geflankeerde opgang de monumentaliteit van zowel de begraafplaats als het landschap geleidelijk worden benadrukt. Het houten kruis op het hoogste duin functioneert als een baken in het landschap en heeft sterke symbolische waarde als uitdrukking van de wijding van de plek.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
531164
Complexnaam
Eerebegraafplaats
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Complexomschrijving

De Eerebegraafplaats, opgericht in 1945 en voltooid in 1953, gelegen in de Kennemerduinen te Overveen (gemeente Bloemendaal), bestaat uit een BEGRAAFPLAATS, AMFITHEATER, AANLEG en BEHEERDERSWONING.

In de maanden na de bevrijding werden op 45 verschillende plaatsen in de Kennemerduinen grafkuilen met in totaal 422 gefusilleerde verzetsmensen ontdekt. Ter plaatse van acht van de belangrijkste fusilladeplaatsen zijn in 1949 rode zandstenen gedenkstenen opgericht - zes op het grondgebied van de gemeente Bloemendaal en twee op grondgebied van de gemeente Zandvoort. Op de voorgezaagde stenen ter grootte van 175 x 105 x 45 cm werd door steenhouwer Toon Lavertu en zijn vader de tekst 'HIER LAGEN 21 VERMOORDE VERZETSLIEDEN GEVONDEN MEI 1945' uitgehakt. De door verwering sterk aangetaste stenen zijn in 2000 vervangen door roodgranieten gedenkstenen met dezelfde afmetingen en vormgeving als de oorspronkelijke stenen. Voor het herbegraven van de gevonden verzetsmensen werd besloten tot de oprichting van een erebegraafplaats in de duinen. De erven Van der Vliet stelden als eigenaren van het grondgebied waar de meeste slachtoffers waren gevonden een terrein van circa 6 hectare ten noorden van de Zeeweg ter beschikking. Daar kregen de verzetsstrijders in de nabijheid van hun vindplaatsen een waardige gemeenschappelijke laatste rustplaats. Met de erebegraafplaats werd een gedenkplaats voor de nabestaanden en een herinneringsmonument voor de toekomst gecreëerd. De oprichting ervan werd aanvankelijk door een 'voorlopig comité' en vanaf 1946 door de 'Stichting De Eerebegraafplaats te Bloemendaal' ter hand genomen. Het ontwerp is van architecten A. (Auke) Komter (1904-1982) en G.H.M. (Gerard) Holt (1904-1988). Beiden behoorden tot de moderne stroming in de architectuur. Komter was onder andere leerling van Le Corbusier. Voor de aanleg werd advies gevraagd aan tuinarchitect prof. dr. ir. J.T.P. Bijhouwer. De eerste aanleg dateert van 1945 en bestond uit een weg vanaf de Zeeweg naar een afgevlakt plateau met een verdiepte rechthoek van 74 x 18 meter, waarbinnen de met houten planken afgezette grafvakken. De eerste plechtige herbegrafenis vond plaats op 27 november 1945 en betrof Jannetje Johanna (Hannie) Schaft, 'het meisje met het rode haar', de enige vrouw die hier door de Duitsers werd geëxecuteerd. De aanvankelijke wens voor een ombouwde ruimte met overdekte galerijen, een aula, klokkentoren en binnenhoven, dat door vermelding van 20.000 gevallenen op een muur ook als het Nationale Verzetsmonument zou functioneren, werd in 1948 losgelaten ten gunste van een soberder opzet, waarin niet de architectuur maar de natuur meer nadruk zou krijgen. In het door Komter ontworpen voltooiingsplan diende de begraafplaats rust, wijding en grootheid uit te stralen. Ter voorkoming van verstoring daarvan door grote herdenkingsbijeenkomsten werd aan de voet van de trapsgewijze opgang naar de entree een amfitheater voor circa 2000 mensen aangelegd. Ten behoeve van de begeleiding van de uitvoering en het toezicht op de begraafplaats was in 1946 een opzichter/beheerder aangesteld, voor wie op het terrein ook een woonhuis werd opgericht. Met de onthulling van de gedenkplaten met teksten van H.M. van Randwijk kwam het definitieve ontwerp gereed op 31 oktober 1953. Op De Eerebegraafplaats zijn, naast Hannie Schaft, bekende verzetslieden als Gerrit van der Veen, de gebroeders Post en Walraven van Hall begraven.

De in het duinlandschap gelegen aanleg met entree aan de weg, padenstructuur, markeringsstenen en het kruis op het duin, de begraafplaats zelf, het amfitheater en de beheerderswoning vormen een functioneel, landschappelijk en architectonisch geheel.

Waardering van het complex

De Eerebegraafplaats te Bloemendaal is van cultuurhistorisch belang:

- vanwege de herinnerings- en symboolwaarde aan het verzet tijdens WO II;

- vanwege de directe relatie met de vindplaatsen van de gefusilleerden;

- vanwege de voortdurende rituele gedenkingsbijeenkomsten.

De Eerebegraafplaats te Bloemendaal is van architectuurhistorisch belang:

- vanwege de passende monumentaliteit van het ontwerp;

- vanwege de kwaliteit van de toegepaste materialen;

- vanwege de eenheid in en samenhang tussen de onderdelen;

- vanwege de gaafheid en herkenbaarheid van het oorspronkelijke ontwerp.

De Eerebegraafplaats te Bloemendaal is van landschap- en tuinhistorisch belang:

- vanwege de markante situering in het duingebied;

- vanwege de voor gedenkingsbijeenkomsten betekenisvolle padenstructuur en routing;

- vanwege de in het duingebied passende beplanting.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Uitvaartcentra en begraafplaatsen Begraafplaats en -onderdelen oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Zeeweg 26 2051 EC Overveen BY Ja
Types
Hoofdcategorie Subcategorie Beschrijving Notitie
Uitvaartcentra en begraafplaatsen Begraafplaats en -onderdelen Aanleg
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
A 11329 Bloemendaal
A 12561 Bloemendaal
A 10596 Bloemendaal
Naar boven