Harskampweg 17, Hoenderloo

Inleiding

DIENSTWONING in 1920-1925 gebouwd naar ontwerp uit 1920 van de architect A.J. KROPHOLLER. De woning is een van de zgn. 'Vijf woningen' die door deze architect in Hoenderloo werden gebouwd in opdracht van het echtpaar Kröller-Müller, voor op het landgoed werkzaam personeel. De woning is identiek aan de naastgelegen woning nr. 13. De woningen zijn aan weerszijden van een door Kropholler ontworpen toegangshek geplaatst binnen een stedenbouwkundige opzet. Vanaf het iets terugliggende hekwerk loopt een gebogen muur naar de woningen, voor de huizen bevindt zich een afrastering van hagen en rododendrons. De huizen liggen met de brede voorgevels naar de Harskampweg gericht en zijn spiegelsymmetrisch ten opzichte van elkaar geplaatst. Het huis heeft een kleine tuin die uitloopt in het bos.

Omschrijving

De DIENSTWONING Harskampweg 17 is opgetrokken op een rechthoekige grondplan, met een vooruitspingend geveldeel aan de achterzijde. De woning telt een bouwlaag onder een wolfdak, met een aan de achterzijde lager doorgetrokken schild. Het dak is belegd met riet, voorzien van gesmoorde nokvorsten en centraal op de nok een markante schoorsteen. In het voorschild is een smalle tweeruits dakkapel aangebracht en in het achterschild bevindt zich een brede dakkapel met vier tweeruits ramen. De gevels met trasraam zijn opgetrokken in lichtbruine baksteen, in Noors verband en verrijkt met misbaksels. Binnen de gevels zijn meerruits vensters toegepast, met vertikale en horizontale roeden. De vensters hebben buiten de stijlen uitstekende regels en een rollaag aan boven- en onderzijde. De vensters zijn voorzien van luiken met, behalve de vensters van de verdieping en de kleine vensters. Het beslag en de verbindingen van ramen en luiken zijn zichtbaar gelaten en doen ambachtelijk aan. De VOORGEVEL heeft links twee gekoppelde zesruits ramen, vervolgens de entree met voordeur voorzien van tweeruits zijlichten aan weerszijden. Naar de voordeur leiden twee treden, waarbij de tweede trede op de hoeken is afgezet met Maulbronner zandsteen. Rechts een zesruits venster. De LINKERZIJGEVEL heeft twee maal twee gekoppelde naar binnenslaande zesruits ramen. Onder het wolfeind vier gekoppelde vieruits openslaande ramen zonder luiken. Het rechtergeveldeel onder het verlengde dakschild is blind. Het terugliggende gedeelte van de ACHTERGEVEL wordt gevormd door de veranda. De achterwand van de veranda bestaat van links naar rechts uit twee openslaande deuren op hardstenen dorpel, met zesruits glasindeling. Rechts hiervan 2 naar buitenslaande vierruits ramen met hieraan gekoppeld een deur met zesruits glasindeling. In de rechter zijwand van de veranda bevindt zich een zesruits raam. De veranda heeft een verhoogd terras van gele baksteen omrand met rode baksteen. Het dakschild rust op een houten standvink en het plafond is van houten schroten. In het vooruitspringende gedeelte rechts bevindt zich een aan de bovenzijde driezijdig afgesloten deur geflankeerd door twee liggende tweeruits raampjes. Deur en ramen zijn gevat binnen een geelgeschilderde kozijn, met doorlopende regels en een gebogen en afgeschuinde latei. Het dakschild is boven deze partij halfrond opgetrokken. De RECHTER ZIJGEVEL heeft in de eerste bouwlaag een zesruits venster met smalle luiken. Onder het wolfeind drie gekoppelde vierruits openslaande ramen zonder luiken.

Het INTERIEUR bestaat op de begane grond uit een hal met trap naar de verdieping, waaraan een kamer, keuken en grote kamer met haardpartij grenzen. De veranda is via de kamer rechts en via de keuken toegankelijk. De voormalige geitenstal is thans als badkamer in gebruik. Op de verdieping bevinden zich slaapkamers. Onder de bewaard gebleven elementen bevinden zich een gemetselde haardpartij met blauw-grijze tegels en zandstenen consoles, vaste hoekkasten in een kamer. In de keuken een zwart-witte tegelvloer, een betegelde lambrizering en een schouwtje met een getrapte rand.

Waardering

DIENSTWONING Harskampweg 17 naar ontwerp van Kropholler uit 1920 in 1920-1925 gebouwd

-Van architectuurhistorische waarde als gaaf en goed voorbeeld van een dienstwoning uit de vroege jaren twintig, gebaseerd op de Gooise Landhuisstijl. Het pand valt onder meer op door de bij landelijke bouwtradities aansluitende hoofdvorm, het expressieve metselwerk in Noors verband waarbij misbaksels gebruikt zijn en het ambachtelijk aandoende beslag van ramen en deuren. De woning is een van een serie personeelswoningen die de architect Kropholler in opdracht van het echtpaar Kröller-Müller bouwde en die allemaal een vergelijkbare rustieke, traditionalistisch stijl vertonen kenmerkend voor het oeuvre van de architect.

-Van stedenbouwkundige waarde vanwege de ligging op het landgoed De Hoge Veluwe, waarbij er in samenhang met het pand nr.13 sprake is van een stedenbouwkundige opzet rond een van de toegangen tot het landgoed.

-Van cultuurhistorische waarde als onderdeel van het landgoed De Hoge Veluwe dat vanaf 1909 werd samengevoegd en ingericht door het echtpaar Kröller-Müller.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
523569
Complexnaam
De Hoge Veluwe
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding

Complex van TOEGANGSHEK en 5 nabijgelegen DIENSTWONINGEN, gebouwd naar ontwerp van A.J. Kropholler op het Landgoed de Hoge Veluwe te Hoenderloo aan de Harskampweg en de Otterloseweg.

Vanaf 1909 ontstond het landgoed De Hoge Veluwe door het opkopen en samenvoegen van gronden door het Rotterdamse fabrikantenechtpaar Helene Müller (1869-1939) en Anthony G. Kröller (1862-1941). De oude openbare wegen die over de gronden liepen werden afgesloten en op kosten van Kröller omgeleid. Om het nieuw ontstane, ruim 6800 ha grote landgoed kwam een afrastering. Deze door het echtpaar gecreëerde nieuwe buitenplaats fungeerde in de eerste plaats als jachtgebied en buitenverblijf voor de familie en hun gasten. Op het landgoed werd tevens een boerenbedrijf gevoerd. Daarnaast werd binnen De Hoge Veluwe het kunstzinnig ideaal verwezenlijkt dat Helene Müller voor ogen stond. Het terrein werd in haar opdracht ingericht met architectuur en kunstwerken, die allen op hun eigen manier de door haar voorgestane eenheid van kunst en natuur zichtbaar moesten maken. Tenslotte moest op het terrein een groot museumgebouw gerealiseerd worden, om de kunstcollectie van mevr. Kröller te huisvesten.

Ten behoeve van het inrichten van het landgoed wist het echtpaar verschillende architecten aan zich te binden. Van H.P. BERLAGE, de Belg HENRY VAN DE VELDE en van A.J. KROPHOLLER werden daadwerkelijk gebouwen op het landgoed uitgevoerd. De in het complex op te nemen beeldhouwwerken zijn van de hand van de beeldhouwers J. MENDES DA COSTA en JOHN RAEDECKER.

Na de economische crisis werd in 1928 het beheer van het landgoed overgedragen aan de Stichting Kröller-Müller. In 1935 ontstond de Stichting Het Nationale Park de Hoge Veluwe.

Het landgoed wordt begrensd door een kilometerslange afrastering, met monumentale TOEGANGSHEKKEN op belangrijke plaatsen. De toegangshekken zijn allen vergelijkbaar vormgegeven, met kleine varianten, naar ontwerpen van Kropholler uit 1920. Naast het bijeenhouden van wild waren de hekken en afrastering er een uitdrukking van dat het echtpaar hun verworven gebied als een eenheid zagen en zichzelf als grootgrondbezitters. Er waren plannen om bij de entrees kleine nederzettingen te realiseren. Hoewel dit nauwelijks tot stand is gekomen, is een dergelijke opzet wel in aanzet aanwezig bij de entree aan de Harskampweg en bij de dienstingang aan de Apeldoornseweg.

Op het landgoed zijn voor het personeel dat voor het onderhoud van het landgoed zorgde DIENSTWONINGEN gebouwd. De houten dienstwoningen werden ontworpen door Van de Velde en staan in Otterlo. Kropholler ontwierp woningen in Hoenderloo. Hij koos voor deze woningen voor een rustieke stijl. De zgn. 'Vijf woningen' zijn vergelijkbaar opgezette bescheiden vrijstaande woningen, met bostuintjes waarin zich schuurtjes en vijvers bevinden. Oorspronkelijk waren de woningen van een geitenstal voorzien. In het interieur van de woningen komen steeds dezelfde elementen terug, zoals een blauw-grijze betegeling van de haardpartij. Bij de woningen Harskampweg 13 en 17 en bij Otterloseweg 310 en 314 is er sprake van een stedenbouwkundige opzet, waarbij de huisjes spiegelsymmetrisch ten opzichte van elkaar zijn gesitueerd. Van de DIENSTWONING Deelenseweg 6 is niet bekend of het een ontwerp van Kropholler betreft. In opzet en stijl zijn de woningen echter te vergelijken. Aangenomen mag worden dat Kropholler ook de architect van Deelenseweg 6 is. Het WOONHUIS Deelenseweg 8 in Gooise landhuisstijl is waarschijnlijk eveneens een ontwerp van A.J. Kropholler.

Complexwaardering

COMPLEX behorende tot landgoed De Hoge Veluwe bestaande uit 5 dienstwoningen en een toegangshek, ontworpen door A.J. Kropholler, gelegen te Hoenderloo.

-Van architectuurhistorische waarde als zorgvuldig ontworpen functioneel deel van een modern landgoed uit het begin van de twintigste eeuw, dat door een gefortuneerd fabrikantenechtpaar werd samengesteld en ingericht als jachtterrein en buitenplaats, en anderzijds vorm kreeg vanuit een visie op kunst, met als doel de relatie te laten zien tussen cultuur en natuur. De op het landgoed gelegen bouwwerken die onder het mecenaat van het echtpaar ontstonden, zijn ontworpen of gemaakt door belangrijke architecten en beeldhouwers.

-Van stedenbouwkundige waarde als karakteristiek onderdeel van de Veluwe. Het landgoed de Hoge Veluwe vormt hierbinnen een eenheid, doordat openbare wegen die over de gronden liepen werden afgesloten en doordat op belangrijke plaatsen nieuwe, monumentale ingangen werden gecreeerd.

-Van cultuurhistorische waarde als deel van het landgoed De Hoge Veluwe, een uniek voorbeeld van een modern landgoed uit het begin van de twintigste eeuw, dat door een gefortuneerd fabrikantenechtpaar werd samengesteld en ingericht als jachtterrein en buitenplaats, en anderzijds vorm kreeg vanuit een visie op kunst, met als doel de relatie te laten zien tussen cultuur en natuur. De verschillende elementen op het landgoed geven uiting aan deze achtergrond.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Dienstwoning(K4) Woningen en woningbouwcomplexen Dienstwoning(K) oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Harskampweg 17 7351 TA Hoenderloo Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
G 1115 Beekbergen
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1920 1925 vervaardiging
Ambachten
Name Beroep Notitie
Kropholler, A.J. ; Gelderland architect / bouwkundige / constructeur
Naar boven