Inleiding

In 1933-1934 tot stand gekomen KOELHUIS, genaamd 'De Zwijger', gebouwd in opdracht van de met het Vriesseveem gefuseerde N.V. Blauwhoedenveem, naar een ontwerp van J. de Bie Leuveling Tjeenk en K. Bakker in zakelijk-expressionistische trant. Als onderdeel van een langgerekte groep vemen, pak- en koelhuizen en loskades gelegen aan de Oostelijke Handelskade met de noordgevel aan de havenzijde. Recent (2000) is ter hoogte van de middelste travee op de derde en vierde bouwlaag een doorgang gecreeerd t.b.v. de aanleg van een brug.

Omschrijving

Op een rechthoekig grondplan tot stand gekomen en onderkelderd opslaggebouw met zeven bouwlagen. De derde tot en met de zesde bouwlaag kragen aan de zuid- en oostzijde uit. De uitkraging wordt door respectievelijk zes en vijf zware in het zicht gelaten consoles ondersteund. De draagconstructie bestaat uit een betonskelet met zich telkens verjongende achtzijdige kolommen en paddestoelvloeren. De betonnen gevelwanden zijn bekleed met een elf centimeter dikke baksteenlaag. Deze fungeerde als buitenbekisting voor de betonwanden en moest door middel van een blokverband met beurtelings liggend en staand gemetselde bakstenen minder zwaar lijken. De bovenste en teruggerooide laag is grotendeels plat afgedekt, maar heeft een zaagdak aan de noordzijde ter verlichting van de monsterzolders. De gevel aan de havenzijde wordt in vijf vertikale assen verdeeld, afwisselend smal en breed, met telkens enkele of dubbele laaddeuren boven elkaar en voorzien van valbruggen. Op de begane grond bevinden zich grote inrijdeuren. Aan de zuidzijde bevinden zich twee vertikale rijen laaddeuren - dubbelbreed bij de twee onderlagen en smaller bij het uitkragend deel - bekroond door hoger opgetrokken hijshuizen en daartussen kleine vierkante vensters. Van het uitkragend deel is de blinde oostgevel getooid met zandstenen plaquettes waarop in blauw mozaïek de namen van de betrokken handelssteden waar het Blauwhoedenveem vestigingen had - Amsterdam, Rotterdam, Londen, Hamburg, Bremen, Bazel, New-York en Batavia - zijn vermeld. Van het uitkragend deel bevatten de beide 'laadzijden' de naamletters 'De Zwijger'. De westgevel wordt aan het zicht onttrokken door het direct aangrenzende pakhuis 'Afrika'.

Waardering

Uit 1934-1935 daterend, grotendeels gesloten pakhuis De Zwijger in zakelijk-expressionistische trant van algemeen belang vanwege de architectuur-, cultuur- en bouwhistorische en typologische waarde als een van de eerste moderne koelhuizen waarbij architectuur en techniek volledig met elkaar zijn verweven. Onderdeel van een reeks grootschalige vemen en pakhuizen en koelhuizen aan de Oostelijke Handelskade uit verschillende stadia van het stoomtijdperk.