Het monumentenregister van Amsterdam kent de volgende monumenten:

• Rijksmonumenten
• Gemeentelijke monumenten
• Rijksbeschermde stadsgezichten
• Rijksbeschermde dorpsgezichten
• Gemeentelijk beschermde stadsgezichten
• Gemeentelijk beschermde dorpsgezichten

In de Welstandscriteria erfgoed staan deze statussen in detail beschreven.

Niet alleen monumenten of architectonische hoogtepunten zijn van cultuurhistorisch belang, ook het weefsel tússen de beschermde monumenten. Om ervoor te zorgen dat ook zorgvuldig wordt omgegaan met waardevolle panden en gebieden die niet wettelijk beschermd zijn, heeft Amsterdam waarderingskaarten opgesteld voor veel gebieden. De criteria (orde 2, orde 3 of anders) die uit de waardering van de architectuur in deze kaarten zijn afgeleid, vormen de basis voor de welstandsbeoordeling van bouwinitiatieven.

Voor meer informatie over criteria waar deze panden aan moeten voldoen kunt u de Welstandscriteria Erfgoed raadplegen.  

Monumenten en Archeologie is als gemeentelijk kenniscentrum het aanspreekpunt voor belanghebbenden en belangstellenden voor het Amsterdamse erfgoed. De Monumentenadviseurs zetten zich in om het erfgoed van de gemeente op duurzame wijze te behouden voor de toekomst. Woont u in een monumentaal pand en wilt u hier meer over informatie over of gaat u verbouwen? 

Gaat u restaureren? ​Als eigenaar van een gemeentelijk monument in Amsterdam kunt u de Amsterdams Restauratiefonds-hypotheek aanvragen. Voor technische vragen of vragen over de subsidiabele kosten kunt u terecht bij Bureau Monumenten & Archeologie.

Particuliere eigenaren van rijksmonumenten met een woonfunctie, kunnen jaarlijks tussen 1 maart en 30 april een aanvraag indienen voor een instandhoudingssubsidie. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed behandelt de subsidieaanvraag en kent deze toe. Deze subsidie is bedoeld voor kosten van reguliere onderhoudswerkzaamheden aan monumentale onderdelen van het rijksmonument, zoals gevelherstel of schilderwerk aan de buitenzijde van het pand. 

Ieder jaar kan van 1 februari tot en met 31 maart de Subsidieregeling instandhouding monumenten (Sim) aangevraagd worden voor rijksmonumenten die van oorsprong geen woonhuis zijn, zoals een kerk, molen of fabriek. Ook groene en archeologische monumenten vallen onder deze subsidieregeling.

Archeologische vondsten wijzen erop dat er al in de Nieuwe Steentijd en de Romeinse tijd sprake is van bewoning in het gebied. De huidige stad Amsterdam ontstaat echter rond het jaar 1000 en dankt haar naam aan de Amstel. De stad lag in een moerassig gebied dat steeds verder werd ontgonnen. Rond 1300 krijgt Amsterdam stadsrechten.

Rond het midden van de 19de eeuw begon het herstel van Amsterdam er kwam steeds meer aandacht voor kunst en cultuur, de spoor- en waterwegen werden ontwikkelt en de waterleiding werd aangelegd. Met de industrialisatie nam de bevolkingsgroei weer toe en werd de 19de-eeuwse grachtengordel ontwikkeld. Het economisch herstel van Amsterdam zette door in de 20e eeuw. Door de Duitse overheersing in de Tweede Wereldoorlog kwam deze voorspoed echter ten einde. 

Na de oorlog werd het Algemeen Uitbreidingsplan (AUP) uit 1935 grotendeels uitgevoerd, zo verrezen in de jaren 1950-60 in het westen de Westelijke Tuinsteden en in het zuiden Buitenveldert. Ook Amsterdam-Noord onderging een grote uitbreiding. In de jaren 1960 ontwikkelt Amsterdam zich tot een progressieve en artistieke vrijplaats. Ook kwam het idee van city-vorming op in brede politieke en stedenbouwkundige kringen: wonen in de binnenstad zou ondergeschikt moeten worden gemaakt aan economische functies. De stad onderging een grootschalige renovatie en legde de basis voor het huidig aanzicht van de stad.

Voor meer informatie over monumenten in Amsterdam kunt u ook terecht bij:

• Stadsarchief Amsterdam bewaart en vertelt de verhalen van de stad Amsterdam. 
• Amsterdam Cultuur-Historische Vereniging
• Ons Amsterdam vereniging voor kunst & cultuur, historie & architectuur
• Museumhaven Amsterdam
• Amsterdam historie
• Stelling van Amsterdam
• Geschiedenis van Amsterdam Noord
• Historisch Centrum Amsterdam Noord zet zich in voor het archiveren, ontsluiten en meer bekendheid geven aan de geschiedenis van Amsterdam-Noord
• Stadsherstel Amsterdam
• 100 jaar van der Pek
• Vereniging Hendrick de Keyser zet zich in voor het behoud van architectonisch of historisch belangrijke gebouwen en hun interieur.
• Erfgoedvereniging Heemschut Amsterdam zet zich al meer dan 100 jaar onafgebroken in voor het behoud van cultureel erfgoed.
• Historisch Archief Tuindorp & Oostzaan zet zich in om de cultuur en geschiedkundige kennis van Tuindorp Oostzaan en omgeving te verspreiden en vergroten. 

• Museum Amsterdam alles over Amsterdam toen, nu en straks
• Rijksmuseum verbindt mensen, kunst en geschiedenis
• Het Scheepvaartmuseum 
• Hermitage Amsterdam
• Arcam is hèt centrum voor architectuur, stedenbouw en landschapsontwerp in Amsterdam
• Van Eesterenmuseum zet zich in voor het naoorlogse stedenbouwkundige en architectonische erfgoed in Nederland en Amsterdam
• Museum Amsterdam Noord
• Amsterdamse Schoolmuseum Het Schip om meer te leren over de architectuurstroming de Amsterdamse School