Poelsestraat 1, Winssen

Omschrijving

Aan de zuidzijde van de Poelsestraat ligt een SCHUUR die tot het oorspronkelijke complex "Bouwlust" behoort en vermoedelijk in 1849 werd gebouwd. De schuur ligt evenwijdig aan de Poelsestraat. De driebeukige schuur is vijf traveeën lang en is opgetrokken op een rechthoekig grondplan. De schuur heeft een wolfdak en ligt met de nok evenwijdig aan de Poelsestraat. Het rieten dak wordt met uitzondering van het zuidelijk dakvlak afgedekt door antracietkleurige golfplaten. De hoeken van de schuur die grenzen aan de Poelsestraat zijn voorzien van gecementeerde hoekpilasters. Het metselwerk is opgetrokken uit een handvorm baksteen, gemetseld in kruisverband. De noordgevel die grenst aan de Poelsestraat is in 1894 vernieuwd en opgetrokken uit machinale baksteen, eveneens in kruisverband. De in de gevels aanwezige deuren zijn voor het merendeel voorzien van een donker groene kleur.

De OOSTGEVEL is symmetrisch van indeling met in het midden een deeldeuropening die wordt afgesloten door een gedrukte rondboog. Deze deuropening bevat een dubbele, opgeklampte deeldeur met stiepel. De gevel is voorzien van vlechtingen en windveren. In de gevels bevinden zich diverse schootankers. In beide kopgevels wordt de deeldeuropening aan weerszijden geflankeerd door een met een rondboog afgesloten vensteropening. In deze vensteropening bevindt zich een gietijzeren stalraam (zesruits onderraam met een halfrond bovenlicht met vanuit een rondboog uitstralende roeden). Aan de linker en rechter zijde van deze kopgevel is een staldeuropening aanwezig die wordt afgesloten door een strekse rondboog. Voor de linker staldeuropening bevindt zich een later aangebrachte houten schuifdeur met daarin opgenomen een rechthoekig verticaal raam. De rechter staldeuropening wordt afgesloten door een rondboog en is voorzien van een opgeklampte houten staldeur.

De ZUIDGEVEL had oorspronkelijk, in ongeveer het midden van de gevel, een deel dat uitstulpte. Aan de binnenzijde van dit gebogen deel van de gevel bevindt zich nog het restant van een manege met dorsmolen. Tegen de oorspronkelijke zuidgevel is later een afsteek onder flauw hellend lessenaarsdak gebouwd waardoor de zuidgevel tot het interieur ging behoren en dus van de buitenzijde niet meer zichtbaar was. Deze aanbouw is gedeeltelijk opgetrokken uit bakstenen gevels en wordt afgedekt door antracietkleurige golfplaten. Tevens is de aanbouw voorzien van verticale houten delen. In de houten wand zijn twee verticale vensteropeningen met vast glas opgenomen. Aan de oostzijde van deze aanbouw is een oorspronkelijk open berging onder aangekapt lessenaarsdak gerealiseerd. Later is de zuidgevel van de open berging provisorisch dichtgezet.

De WESTGEVEL is nagenoeg symmetrisch van indeling. De indeling is bijna identiek aan de oostgevel. Links van de deeldeuropening bevindt zich nu geen staldeuropening maar een getoogde vensteropening die wordt afgesloten door een samengestelde kopse laag (verticaal en horizontaal) metselwerk als ontlastingsboog. De vensteropening heeft een gecementeerde bakstenen lekdorpel en is voorzien van een getoogde gietijzeren stalramen van hetzelfde type als is toegepast in de zuidgevel van het achterhuis van de tegenover gelegen boerderij "Bouwlust". De westgevel van de afsteek heeft een niet oorspronkelijke rechthoekige gevelopening die een dubbele, naar buiten draaiende, opgeklampte deur bevat. Deze dubbele deur is wit geschilderd.

De in 1894 vernieuwde, vijf traveeën brede NOORDGEVEL is voorzien van een gecementeerde plint en wordt afgesloten door vooruitspringend siermetselwerk in de vorm van blokvormige consoles. In de eerste drie traveeën zijn getoogde vensteropeningen aanwezig die worden afgesloten door een samengestelde kopse laag (verticaal en horizontaal) metselwerk als ontlastingsboog. De vensteropening heeft een gecementeerde bakstenen lekdorpel en is voorzien van een gietijzeren stalraam. In de vierde travee bevindt zich naast een rechthoekige deuropening met opgeklampte deur aan de rechter zijde een vensteropening zoals reeds omschreven. Rechts van deze vensteropening bevindt zich in de vijfde travee een rechthoekige deuropening met dubbele, opgeklampte deuren.

Het INTERIEUR van de schuur is grotendeels nog gaaf. De schuur bezit nog alle vier de oorspronkelijke ankerbalkgebinten. Op de ankerbalken steunen de dekbalkjukken en een kap met rondhouten sporen en haanhouten. Op de noordelijke stijl van het meest oostelijke ankerbalkgebint is een inscriptie aangebracht met de initialen "A.M.R." en het jaartal "1894". Deze inscriptie heeft betrekking op de vernieuwing van de noordgevel.

Waardering

SCHUUR gebouwd in 1849, behorend tot het oorspronkelijke boerderijcomplex "Bouwlust".

- Van architectuurhistorische waarde als een goed en nog redelijk gaaf voorbeeld van een grote schuur die oorspronkelijk behoorde tot één van de grotere historische boerderijcomplexen in het gebied tussen Maas en Waal. Landschappelijk gezien behoort de schuur nog steeds tot het boerderijcomplex "Bouwlust". De schuur is een voor de vroege 19de eeuw zeer karakteristieke middenlangsdeelschuur. In 1849 werd de schuur gebouwd en in 1894 vond een (historische) verbouwing plaats. Deze vernieuwing van de noordgevel is door middel van een inscriptie op de houtconstructie vastgelegd. De schuur valt verder op door de gave hoofdvorm met aandacht voor materiaalgebruik en detaillering. In de schuur zijn nog de oorspronkelijke ankerbalkgebinten en de restanten van een manege met rosmolen aanwezig.

- Van stedenbouwkundige / landschappelijke waarde als karakteristiek onderdeel van het boerderijcomplex "Bouwlust" met een zeer karakteristieke en beeldbepalende ligging ten zuiden van de Poelsestraat, tegenover de andere delen van het complex. Door voornoemde situering van de schuur wordt het boerderijcomplex "Bouwlust" als het ware geclusterd aan de Poelsestraat. Ook ten opzichte van de noordelijk gelegen Van Heemstraweg speelt de ligging van de schuur een beeldbepalende rol. In deze rol speelt de situering van de gebouwen ten opzichte van elkaar en de aanwezige monumentale bomen op het erf en langs de Poelseweg een zeer belangrijke rol. Het boerderijcomplex "Bouwlust"is gesitueerd op een historische boerenplaats en speelt dan ook een belangrijke rol in de karakteristieke, historische structuur aan de Poelsestraat in het buitengebied van Winssen.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
523164
Complexnaam
Bouwlust
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding

Landelijk gelegen, karakteristiek BOERDERIJ-COMPLEX BOUWLUST' aan de noordzijde van de Poelsestraat. Tot het complex behoren de volgende beschermde onderdelen:

1. T-BOERDERIJ (Poelsestraat 2)

2. SCHUUR (Poelsestraat 2)

3. SCHUUR (Poelsestraat 3)

Het complex bestond oorspronkelijk uit een T-BOERDERIJ (complexonderdeel 1) met in de as van het achterhuis een SCHUUR (complexonderdeel 2), links naast het achterhuis een BAKHUIS/annex varkensschuur, rechts naast de boerderij aan de overzijde van de weg een SCHUUR (complexonderdeel 3) en verder twee hooibergen. De hooibergen zijn verdwenen, evenals het bakhuis.

De monumentale schuur rechts naast de boerderij is bij verkoop van het complex in 1978 in handen van de oude eigenaar gebleven. Het overgebleven gedeelte van het oude complex, vormt samen met de begroeiing, waaronder diverse monumentale bomen een zeer fraai en sterk beeldbepalend geheel. Van het gebouwencomplex is het rechter gedeelte van het voorhuis van het hoofdgebouw nog een restant van een T-vormige boerderij. Dit gedeelte dateert in zijn huidige staat uit 1849. Dit jaartal komt ingekrast voor op twee van in totaal vijf naast elkaar in één metsellaag opgenomen bakstenen met een glad geschuurd oppervlak met inscripties, rechts onder in de voorgevel. Naast deze jaartallen bestaan de inscripties uit initialen. Van links naar rechts zijn dit op de eerste steen "C.B. 1849", op de tweede steen "C.V.W.", op de derde steen "A.W.B.", op de vierde steen "C.M.A.B." en op de vijfde steen "S.P.B. {} 1849". Bij de eerste vier stenen zijn deze inscripties omgeven door een rechthoekige omlijning. In het vierde kwart van de 19de eeuw (rond 1895) heeft het voorhuis aan de noordzijde een grootschalige uitbreiding ondergaan. Dit haaks op het voorhuis gebouwde tweelaags villa-achtige gedeelte is geheel gepleisterd en kreeg een fraaie veranda tegen de noordgevel. Ook het bedrijfsgedeelte werd rond dezelfde periode (1895) voor een groot deel opnieuw in vergrote vorm opgetrokken. De sluitsteen van de segmentboog van de deeldeuren geeft het jaartal 1895 weer. Rechts van de deeldeuropening bevinden zich twee bakstenen in het gevelwerk met inscripties. De steen links is met zijn bovenzijde (dus op zijn kant) in het gevelvlak opgenomen en heeft als inscriptie G.W.B. 14/5/1895. Op een strek rechts in de volgende laag baksteen boven de eerst genoemde steen staat de inscriptie "Bouwlust". Ook de schuur die in het verlengde achter dit bedrijfsgedeelte staat is gedateerd. Rechts naast de bedrijfsdeur van de voorgevel van deze schuur is een natuurstenen plaat met het opschrift "Nellie Noorduijn 1866" ingemetseld. De schuur aan de overzijde van de straat, moet gezien de gehanteerde vormen en materiaalgebruik in dezelfde periode ontstaan zijn als het voorhuis van de boerderij (rond 1850). Het jaartal 1894 dat is te vinden op één van de gebintstijlen heeft betrekking op het opnieuw optrekken van de linker zijgevel in machinale baksteen. Een opmerkelijk onderdeel van de schuur vormen de restanten van een manege met rosmolen voor waarschijnlijk het dorsen met behulp van een paard. Een gebogen deel van de buitengevel is bewaard gebleven en alleen nog binnen de schuur waar te nemen.

Waardering

BOERDERIJ-COMPLEX bestaande uit T-BOERDERIJ en twee SCHUREN

- Van architectuurhistorische waarde als goed en vrij gaaf voorbeeld van een historisch gegroeid boerderijcomplex uit de tweede helft van de negentiende eeuw. Hoeve Bouwlust is één van de meest indrukwekkende historische boerderijcomplexen in de gemeente, met twee karakteristieke schuren en een boerderij, welke door een laat 19de-eeuwse verbouwing een zeer bijzondere hoofdvorm heeft gekregen.

- Van stedenbouwkundige / situeringswaarde vanwege de sterk beeldbepalende ligging van het complex, dat zowel in het beeld van de Poelsestraat zelf, als in het beeld vanuit de ten noorden ervan gelegen Van Heemstraweg een zeer opvallende rol speelt. In dit fraaie beeld spelen de plaatsing van de gebouwen ten opzichte van elkaar en het monumentale geboomte op het erf en langs de het complex doorsnijdende Poelsestraat een belangrijke rol. De boerderij met bijgebouwen staat op een al oude boerenplaats en het geheel speelt dan ook een belangrijke rol in de historische structuur ter plaatse.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Schuur(M) Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij (M) oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Poelsestraat 1 a 6645 KK Winssen Ja
Poelsestraat 1 b 6645 KK Winssen
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
F 994 Ewijk
F 993 Ewijk
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1849 1849 vervaardiging
1894 1894 verbouw noordgevel verbouwing
Naar boven