Ambtmanstuin, Tiel

Omschrijving onderdeel 4 De THEEKOEPEL is vermoedelijk later in de negentiende eeuw toegevoegd, evenals het koetshuis dat zich langs de westflank van de tuin bevindt aan de Eerste Achterstraat. De koepel staat iets verhoogd aan de rand van de tuin, ter hoogte van de Achterstraat. Het veelhoekige bouwwerk is platgedekt en opent naar de tuin met twee slanke kolommen. De overstekende, geprofileerde daklijst wordt gedragen door geornamenteerde consoles.

Waardering

THEEKOEPEL (complexonderdeel 4)

-Van architectuurhistorische waarde als een goed voorbeeld van een theekoepel als onderdeel van een stadstuin van een voornaam huis, aangelegd in negentiende-eeuwse landschapsstijl. De koepel is vermoedelijk iets jonger dan de tuinaanleg en karakteriseert zich door een veelhoekige plattegrond en een sierlijke detaillering van kolommen en daklijst. In samenhang met de overige complexonderdelen is er sprake van een grote ensemblewerking.

-Van stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de stadstuin die in het historische stadscentrum van Tiel, als gedeeltelijk vrijliggende stadstuin een beeldbepalende rol speelt.

-Van cultuurhistorische waarde als onderdeel van de stadstuin, die een uiting is van een sociaal-maatschappelijke ontwikkeling, als goed bewaard voorbeeld van een particuliere stadstuin met theekoepel die de welvaart, wooncultuur en status van een stadsnotabele weerspiegelt.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
520659
Complexnaam
Ambtmanstuin
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding

COMPLEX bestaande uit de volgende onderdelen:

1. WOONHUIS `Ambtmanshuis' met HEKWERK (monumentnummer 35556).

2. KOETSHUIS (monumentnummer 35546)

3. STADSTUIN (monumentnummer 520658)

4. THEEKOEPEL (monumentnummer 520659)

De achter het WOONHUIS `Ambtmanshuis' (16e-19e eeuw) gelegen STADSTUIN is aangelegd omstreeks 1855-1860. Deze `Ambtmanstuin' is de meest noordelijke tuin in een reeks van drie diepe, aan elkaar grenzende stadstuinen, gelegen achter voormalige woonhuizen van notabelen aan de Ambtmanstraat. De Ambtmanstuin is van deze drie tuinen het meest in oorspronkelijke vorm bewaard gebleven.

De tuin ligt op een langwerpig en vrijwel rechthoekig perceel dat aan de zuidzijde langs een voormalige stadstuin (thans opnieuw ingericht als plantsoen gemeentehuis) ligt en aan de andere drie zijden begrensd wordt door de Ambtmanstraat, de Eerste Achterstraat en de Achterweg. Het Ambtmanshuis, thans onderdeel van het stadhuis, is gesitueerd in de noordwestelijke hoek van het perceel. Vermoedelijk is de opdracht voor de aanleg van de tuin verleend aan de tuinarchitect KAREL GEORG ZOCHER (1792-1863). De opdrachtgever was Jhr. P.A. Reuchlin, de toenmalige eigenaar van het Ambtmanshuis. Zocher ontwierp in Tiel ook het walplantsoen (1838 en 1845) alsmede de herinrichting van de begraafplaats Ter Navolging (1840). De tuin is aangelegd in LANDSCHAPSSTIJL en wordt gekenmerkt door een slingerend padenstelsel en lobvormige grasvlakken die uitlopen in perken met struiken en boomgroepen. Opvallend is de grote hoeveelheid verschillende boomsoorten die is toegepast. Binnen de aanleg zijn enkele zichtassen gecreëerd.

Het negentiende-eeuwse karakter van de tuin is grotendeels intact. De tuin bezit nog altijd de oorspronkelijke afmetingen en aanleg maar is omgeven door een recent hekwerk. Aan de zijde van de 1e Achterstraat ligt het KOETSHUIS, achterin de tuin, aan de zijde van de Achterweg, staat op een lichte verhoging de THEEKOEPEL.

Waardering

COMPLEX van WOONHUIS, KOETSHUIS, STADSTUIN en THEEKOEPEL

-Van architectuurhistorische waarde als gaaf en goed voorbeeld van een historisch gegroeid complex bestaande uit een voornaam stedelijk woonhuis met koetshuis en een negentiende-eeuwse stadstuin. De onderdelen vormen een samenhangend complex, waarin de negentiende-eeuwse wooncultuur goed afleesbaar is. De aanwezigheid van een goed bewaarde stadstuin vertegenwoordigt een zekere zeldzaamheidswaarde.

-Van stedenbouwkundige waarde als onderdeel van het historische stadscentrum van Tiel, waar het complex vanwege de opvallende ligging op de hoek van twee straten een beeldbepalende rol speelt. De complexonderdelen bezitten onderling hoge ensemblewaarden, en zijn visueel en functioneel met elkaar verbonden.

-Van cultuurhistorische waarde als uiting van een sociaal-maatschappelijke ontwikkeling. Het complex weerspiegelt de welvaart, wooncultuur en status van een stadsnotabele.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Tuinkoepel Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Ambtmanstraat 17 4001 MC Tiel Achter in de tuin BY Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
E 3784 Tiel
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1875 1900 vervaardiging
Naar boven