Groeneveld 2, Baarn

Omschrijving onderdeel 3 (bij Groeneveld 2; op de bijbehorende kaart aangegeven met nr.3) ORANJERIE. Rechts aan de bassecour staat een oranjerie uit 1702 met als pendant een gelijkvormig koetshuis uit hetzelfde bouwjaar. De op rechthoekige grondslag opgetrokken oranjerie bestaat uit één bouwlaag onder een met pannen gedekt, dubbel zadeldak met afgevlakte topgevels waarin een rond kijkgat is uitgespaard. Het gebouw is tweebeukig met oorspronkelijk aan de noordzijde de tuinmanswoning en aan de zuidzijde de oranjerie. De symmetrisch ingedeelde voorgevel heeft een middenpartij van drie traveeën geleed door vier geblokte pilasters en bekroond door een attiek. Twee meerruitsvensters flankeren een omlijste dubbele toegangsdeur met halfrond bovenlicht waarin spaakroeden. De omlijsting is in het midden voorzien van rustica met ijspegel-effect (zg. congélations) en wordt bekroond door een decoratie in Lodewijk-XIV stijl. Oorspronkelijk waren het kalf en bovenlicht van de deuren uitneembaar om de planten naar binnen te kunnen brengen. De toegang wordt benadrukt door een zuilenportiek van de Toscaanse orde, dat in ca.1980 is gereconstrueerd. Aan weerszijden van de middenpartij een deur met bovenlicht voorzien van een stervormige roedenverdeling en een meerruitsvenster. In de noordgevel bevinden zich meerruitsvensters, keldervensters en een deur. Links van de deur is een tussenverdieping aangebracht herkenbaar aan de vier kleine vensters (oorspronkelijk twee vensters). De oostgevel heeft op de begane grond twee meerruitsvensters, waarvan één schijnvenster en twee verdiepingsvensters. De westgevel heeft links een dubbele deur waarboven een dubbel luik en daarnaast een draaivenster met middenkalf. In het INTERIEUR is ondermeer van belang de schouw in de keuken en de trappen in de tuinmanswoning.

Waardering ORANJERIE van algemeen belang

- vanwege de ouderdom;

- vanwege de sober architectonische vormgeving met een zuilenportiek;

- als karakteristiek en functioneel onderdeel van een buitenplaats;

- vanwege de ensemblewaarde;

- vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
511773
Complexnaam
Groeneveld
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Omschrijving van het complex In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), ORANJERIE (3), KOETSHUIS (4), BRUG MET TOEGANGSHEK naar voorplein (5), JAGERSHUIS/BOERDERIJ 'DE OSSENSTAL' (6), TUINMUUR (7), IJSKELDER (8), BOERDERIJ 'RAVESTEIN' MET BAKHUIS (9). Ten westen van de dorpskern Baarn aan de weg van Soestdijk naar Eemnes Binnen ligt de historische buitenplaats Groeneveld op een langgerekt perceel haaks op de Amsterdamsestraatweg. In 1671 kocht Andries Mamuchet deze strook grond ten zuiden van de ridderhofstede Drakenburg, waarop in 1702 door zijn zoon Marcus Mamuchet van Houdringe de buitenplaats Groeneveld werd gesticht, bestaande uit een 'moderne huijsinghe, een bassecour, stallen, een koetshuijs, tuijnmans- en boerenwoningen, mitsgaders orangerie, met respectieve tuijnen en boomgaerden, bosschen, allees, wandelingen en weijlanden' (1735). De huisplaats lag centraal op de hoofdas op een rechthoekig omgracht terrein en binnen een eenvoudige formele structuur bepaald door het langwerpige kavelpatroon. Door de omgrachting kreeg het huis een riddermatig karakter. In de tweede kwart van de werd het buiten uitgebreid met twee gebogen vleugels. De inrichting van de buitenplaats, zoals aangegeven op de 'Kaart van de Hofsteeden Groeneveld en Ravestyn' gemaakt door H. Stoopendaal in 1763, werd bepaald door de lange as van symmetrie, de rechthoekige omgrachting en het formele lanenstelsel. Aan de overzijde van de weg lag de overtuin met sterrenbossen, die tussen 1763 en 1795 werd verkocht. Op de kaart staat een slingerbosje getekend als eerste aanduiding van een landschappelijke element. Vanaf 1786 werd het park omgevormd in vroege landschapsstijl, waarvan een gedetailleerde beschrijving op een veilingaffiche van 1795 getuigt. Er was een Chinese brug, een waterval, kronkelende vijvers, een menagerie, 'slingerbosschen en nieuw aangelegde Engelsche plantsoenen' (zie verkoopaffiche 1797 en de kadastrale kaart van 1832). Tijdens de bewoning door familie Huydecoper is het park rond 1836 opnieuw gewijzigd in een meer natuurlijk aandoende landschapsstijl waarschijnlijk door J.D. Zocher jr., die de rechthoekige omgrachting tot een slingerende waterloop heeft vergraven, zodat de suggestie van een lange slingerende rivier werd gewekt (zie topografische kaart 1926, die de situatie van ca.1880 aangeeft). Tot WOII is de buitenplaats in het bezit van particuliere eigenaren, waarna in 1938 Staatsbosbeheer het goed aankoopt en openstelt voor publiek. Tussen 1977 en 1982 zijn huis en park gerestaureerd.

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. De omgrenzing wordt bepaald door de Amsterdamsestraatweg (oost), de spoorbaan van Baarn naar Hilversum (zuidwest), de inrichting Nieuwenoord (west). Aan de zuidzijde grenst Groeneveld aan het landgoed Buitenzorg.

Waardering De HISTORISCHE BUITENPLAATS is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang

- vanwege het hoofdgebouw, dat een vrij zeldzaam en representatief voorbeeld is van een corps de logis met gebogen zijvleugels;

- vanwege de historische tuin- en parkaanleg in landschapsstijl uit het einde van de 18de- en de eerste helft van de 19de eeuw, waarin een enkel formeel element, zoals de oprijlaan, bewaard is gebleven;

- vanwege het gaaf bewaarde 18de-eeuwse ensemble van hoofdgebouw met bijgebouwen;

- als groene buffer tussen de verstedelijkte gebieden Baarn en Hilversum;

- vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Orangerie Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Groeneveld 2 3744 ML Baarn BY Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
C 135 Baarn
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1702 1702 vervaardiging
Naar boven