HISTORISCHE BUITENPLAATS MIDDENHOEK Rijksstraatweg 72 te Nieuwersluis
Omschrijving van het complex
In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (1), twee DIENSTWONINGEN (2 en 3), TOEGANGSHEK (4), moestuinensemble HOUTEN SCHUTTING MET TOEGANGSHEKKEN (5) en een KAS MET KOUDE BAK (6), APPELKELDER (7), BETAALHUISJE (8), BRUGGETJE (9), DRUIVENKAS (10), EZELSTAL (11), PRIEEL (12), TUINORNAMENTEN (13), THEEKOEPEL (14), ROZENBRUGGETJE (15), HEK (16), TUINHUIS (17). Tussen Loenen en Nieuwersluis op de westelijke oever van de Vecht ligt de buitenplaats Middenhoek, die een huisplaats aan de Vecht en een overplaats aan de westzijde van de huidige Rijksstraatweg omvat. Middenhoek maakte in de zeventiende eeuw deel uit van de bezittingen van het doopsgezinde Amsterdamse geslacht Van Hoek, die tevens de stichters waren van de buitenplaatsen Ouderhoek, Jongerhoek en Nieuwerhoek. De buitenplaats Middenhoek bestond uit een dwars op de Vecht geplaatst huis met tuinkoepel gelegen in een formele aanleg met een parterre de broderie voor het huis en nutstuinen in de overplaats (zie Stoopendaal 1719 en kaart Covens/Mortier ca.1737). Dit zeventiende-eeuwse huis is afgebroken. In 1688 kwam het goed in bezit van het geslacht Bierens. In de negentiende eeuw vonden er verschillende veranderingen plaats. Waarschijnlijk werd rond 1800 op de middenas van het perceel in de overtuin een langwerpige vijverpartij met eilandje aan. In ca.1830, het goed was in 1827 in bezit gekomen van Abraham Bierens, werd het perceel verdubbeld door de aankoop van de aangrenzende buitenplaats Hoogerwerf. Op de kadastrale minuut van 1832 is te zien dat binnen de geometrische structuur een bescheiden aanleg in landschapsstijl is gerealiseerd. De prenten van Lutgers (1836) getuigen hiervan, ook het bijschrift vermeldt de veranderingen 'Bierens heeft haar (Middenhoek) de laatste jaren aanmerkelijk uitgebreid en verfraaid door den keurigsten aanleg, met een schilderachtig vergezigt op een golvend Graanveld van de zijde van den Straatweg, en de grootste verscheidenheid van Hout- en Bloemgewas'. Het kan zijn dat de tuinarchitect J.D. Zocher jr. bij de aanleg was betrokken, daar Immerzeel in zijn boek uit 1842 vermeldt dat Zocher werkzaam was als bouwer op Middenhoek. Bierens kocht in 1836 de aangrenzende buitenplaats Vreedenhoff, bij de verkoop in 1841 werd Middenhoek aan de zuidzijde met een strook grond uitgebreid. In 1862 werd een nieuw huis in de overtuin gebouwd (1956 brand en afbraak) vermoedelijk door (tuin)architect J.D. Zocher jr. Het park werd verder verfraaid door de aankleding met allerhande prieeltjes, huisjes en dergelijke. In 1875 kwam het goed door verkoop in bezit van P.Th.C. van den Berg van Lexmond en vervolgens nagelaten aan C. Cruijs. Aan de Vecht werd in 1907 opnieuw een huis opgetrokken, die in ca.1970 is vervangen door het huidige huis. De buitenplaats met aangrenzende boerderijen, arbiederswoningen en pachtgronden besloeg tot 1975 ca. 75 ha waarvan nu nog 14ha over is.
Voor de bescherming van ondergeschikt belang zijn: - het woonhuis op nr.72 (bouwjaar ca.1970); - het voormalige koetshuis (sterk verbouwd); - de voormalige dienstwoning op nr.57.
Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. Middenhoek wordt aan de zuidzijde begrensd door de buitenplaatsen Ouderhoek en Vreedenhoff (grenssloot); aan de west- en noordzijde door weilanden en de Fordhoevenlaan en aan de oostzijde door de Vecht met Jaagpad.
Waardering De HISTORISCHE BUITENPLAATS MIDDENHOEK is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang: - vanwege de ouderdom; - als onderdeel van de reeks buitenplaatsen aan de Vecht; - vanwege de visuele samenhang tussen de onderdelen; - vanwege de bouwkundige onderdelen en de tuin- en parkaanleg in landschapsstijl.
