Alle monumenten springlevend! Het Restauratiefonds heeft voor elk monument een passende financiering. Bezoek Restauratiefonds.nl
Herbestemming.nu helpt initiatiefnemers van herbestemmingen met kennis, praktijkvoorbeelden en een netwerk van specialisten. Bezoek Herbestemming.nl

Rijksstraatweg 72, Nieuwersluis

Rijksmonument
Monumentnummer:
511182
Rijksstraatweg 72
Nieuwersluis
Afbeeldingen toevoegen

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Voeg uw verhaal toe

Beschrijving

Omschrijving

HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Middenhoek. De aanleg bestaat uit een huisplaats aan de Vecht en een overplaats, die van elkaar gescheiden zijn door de Rijksstraatweg. In de zeventiende en achttiende eeuw was de formele aanleg op het zuiden georiënteerd, waarbij het huis tussen de huidige Rijksstraatweg en het Jaagpad aan de Vecht was gelegen. Thans is de huisplaats ingericht met een woonhuis uit 1970 met rondom een modern ingerichte tuin en een door bomen omzoomd, trapezevormig weiland aan de noordzijde (achttiende-eeuws element). Aan de overzijde van de straatweg ligt de langwerpige overtuin oorspronkelijk met een middenas die haaks op de huisplaats was geprojecteerd (zie kaart Covens/Mortier ca 1737). Van deze formele aanleg resteert thans de situering van moestuin en boomgaarden. De overplaats is in twee delen te onderscheiden. Het westelijk deel bestaat thans uit een productie-halfstamboomgaard met belendend een uitloper van het parkbos met jonge aanplant en een weiland (zuid) waarin een druivenkas. Op de kadastrale kaart (1832) is te zien dat dit terrein in gebruik was als tuin, boomgaard en griendbos. Het parkachtige karakter werd bepaald door lanen waaronder een kastanjelaan langs de grote moestuin. Tevens lag hier een uitloper van de vijverpartij, die rond 1947 is gedempt. Het oostelijk deel vormt de kern van de buitenplaats en omvat een aanleg in landschapsstijl met twee slingervijvers, een moestuin, twee boomgaarden en een parkbos voorzien van ornamentele gebouwtjes. Langs de vijvers zijn opvallende zichtpunten op solitairen en boomgroepen geprojecteerd: op een groep moerascypressen aan de noordelijk gelegen vijver, op een atlasceder en een catalpa aan de zuidelijk gelegen vijver. De structuur van de aanleg in landschapsstijl wordt gedragen door deze elementen (slingerpaden, slingervijvers en zichtpunten). Belangrijke visueel-ruimtelijke elementen worden gevormd door de doorzichten over de vijvers en de doorzichten vanaf de weg. De aanleg in landschapsstijl is in verschillende fasen tot stand gekomen. Het oudste element wordt gevormd door de slingerende waterpartij (zuid) met het eilandje en de glooiende oevers, deze is waarschijnlijk rond 1800 aangelegd. Op het eilandje stond in de laat-19de-eeuw een eendenkooi met bijzondere eenden en een bankje met zicht over de vijverpartij. De (korte) zijarmen of aftakkingen van de vijver suggereren een oneindig verloop. Aan de oever stond tevens een zogenoemd 'kinderhuis' uit de late 19de eeuw, dat na de oorlog is gesloopt. Het kinderhuis was met een berceau verbonden met de grote moestuin. In ca.1830 is het perceel verdubbeld en de aanleg verder in landschapsstijl vergraven, zoals te zien is op de kadastrale kaart uit 1832. Uit deze periode dateert het parkbos met hakhout, slingerlanen en de waterpartij aan de noordzijde. Langs de westrand van de aanleg loopt een gebogen beukenlaan (aanplant ca.1880, vervangen 1999), die zichten biedt op het achterliggende weidelandschap. Het is mogelijk dat de tuinarchitect Zocher de aanleg heeft ontworpen. Kenmerken van zijn werk zijn de afwisseling van massa en ruimte, de variatie van open (weide) en besloten (hakhout) en de hoge visuele belevingswaarde gevormd door de verrassende zichten, de rondwandeling langs de open ruimte, de slingerpaden door hakhout en bloemdragende heesters. In 1862 werd in de overtuin, ten noorden van de moestuin, een nieuw huis gebouwd. Voor het huis (afbraak 1956) is de aanleg ingericht met een grasveld waarop solitairen en een heestergroep. Tevens is de aanleg toen verfraaid middels allerlei prieeltjes, waarvan er enkele bewaard zijn gebleven.

Waardering

HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Middenhoek van algemeen belang: - als voorbeeld van een deels in structuur en deels in detail bewaard gebleven tuin- en parkaanleg in landschapsstijl, dat in de loop van de 19de eeuw in verschillende fasen tot stand is gekomen; - vanwege het complex bestaande uit een huis- en een overplaats, die typisch is voor de buitenplaatsen aan de westoever van de Vecht; - vanwege de aankleding van de aanleg met allerlei prieeltjes en dergelijke; - vanwege de functioneel-ruimtelijke samenhang met de andere onderdelen van de buitenplaats.

Bron: Rijksmonumentenregister

Specificaties

Monumentnummer:
511182
Artikel ZKP:
rijksmonument
Provincie:
Utrecht
Gemeente:
Stichtse Vecht
Plaats:
Nieuwersluis
Bron: Rijksmonumentenregister

Complex eigenschappen

Complexnaam:
Middenhoek
Complexnummer:
511183
Complex beschrijving:

HISTORISCHE BUITENPLAATS MIDDENHOEK Rijksstraatweg 72 te Nieuwersluis

Omschrijving van het complex

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (1), twee DIENSTWONINGEN (2 en 3), TOEGANGSHEK (4), moestuinensemble HOUTEN SCHUTTING MET TOEGANGSHEKKEN (5) en een KAS MET KOUDE BAK (6), APPELKELDER (7), BETAALHUISJE (8), BRUGGETJE (9), DRUIVENKAS (10), EZELSTAL (11), PRIEEL (12), TUINORNAMENTEN (13), THEEKOEPEL (14), ROZENBRUGGETJE (15), HEK (16), TUINHUIS (17). Tussen Loenen en Nieuwersluis op de westelijke oever van de Vecht ligt de buitenplaats Middenhoek, die een huisplaats aan de Vecht en een overplaats aan de westzijde van de huidige Rijksstraatweg omvat. Middenhoek maakte in de zeventiende eeuw deel uit van de bezittingen van het doopsgezinde Amsterdamse geslacht Van Hoek, die tevens de stichters waren van de buitenplaatsen Ouderhoek, Jongerhoek en Nieuwerhoek. De buitenplaats Middenhoek bestond uit een dwars op de Vecht geplaatst huis met tuinkoepel gelegen in een formele aanleg met een parterre de broderie voor het huis en nutstuinen in de overplaats (zie Stoopendaal 1719 en kaart Covens/Mortier ca.1737). Dit zeventiende-eeuwse huis is afgebroken. In 1688 kwam het goed in bezit van het geslacht Bierens. In de negentiende eeuw vonden er verschillende veranderingen plaats. Waarschijnlijk werd rond 1800 op de middenas van het perceel in de overtuin een langwerpige vijverpartij met eilandje aan. In ca.1830, het goed was in 1827 in bezit gekomen van Abraham Bierens, werd het perceel verdubbeld door de aankoop van de aangrenzende buitenplaats Hoogerwerf. Op de kadastrale minuut van 1832 is te zien dat binnen de geometrische structuur een bescheiden aanleg in landschapsstijl is gerealiseerd. De prenten van Lutgers (1836) getuigen hiervan, ook het bijschrift vermeldt de veranderingen 'Bierens heeft haar (Middenhoek) de laatste jaren aanmerkelijk uitgebreid en verfraaid door den keurigsten aanleg, met een schilderachtig vergezigt op een golvend Graanveld van de zijde van den Straatweg, en de grootste verscheidenheid van Hout- en Bloemgewas'. Het kan zijn dat de tuinarchitect J.D. Zocher jr. bij de aanleg was betrokken, daar Immerzeel in zijn boek uit 1842 vermeldt dat Zocher werkzaam was als bouwer op Middenhoek. Bierens kocht in 1836 de aangrenzende buitenplaats Vreedenhoff, bij de verkoop in 1841 werd Middenhoek aan de zuidzijde met een strook grond uitgebreid. In 1862 werd een nieuw huis in de overtuin gebouwd (1956 brand en afbraak) vermoedelijk door (tuin)architect J.D. Zocher jr. Het park werd verder verfraaid door de aankleding met allerhande prieeltjes, huisjes en dergelijke. In 1875 kwam het goed door verkoop in bezit van P.Th.C. van den Berg van Lexmond en vervolgens nagelaten aan C. Cruijs. Aan de Vecht werd in 1907 opnieuw een huis opgetrokken, die in ca.1970 is vervangen door het huidige huis. De buitenplaats met aangrenzende boerderijen, arbiederswoningen en pachtgronden besloeg tot 1975 ca. 75 ha waarvan nu nog 14ha over is.

Voor de bescherming van ondergeschikt belang zijn: - het woonhuis op nr.72 (bouwjaar ca.1970); - het voormalige koetshuis (sterk verbouwd); - de voormalige dienstwoning op nr.57.

Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. Middenhoek wordt aan de zuidzijde begrensd door de buitenplaatsen Ouderhoek en Vreedenhoff (grenssloot); aan de west- en noordzijde door weilanden en de Fordhoevenlaan en aan de oostzijde door de Vecht met Jaagpad.

Waardering De HISTORISCHE BUITENPLAATS MIDDENHOEK is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang: - vanwege de ouderdom; - als onderdeel van de reeks buitenplaatsen aan de Vecht; - vanwege de visuele samenhang tussen de onderdelen; - vanwege de bouwkundige onderdelen en de tuin- en parkaanleg in landschapsstijl.

Bron: Rijksmonumentenregister
Voeg uw verhaal toe

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Historische aanleg Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Rijksstraatweg 72 – 3631 AD Nieuwersluis – BY Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
– B 1466 – Loenen
– B 955 – Loenen
– B 954 – Loenen
– B 1465 – Loenen
– B 748 – Loenen
– B 1249 – Loenen
– B 347 – Loenen
– B 1354 – Loenen
– B 1048 – Loenen
– B 743 – Loenen
– B 581 – Loenen
– B 744 – Loenen
– B 585 – Loenen
– B 603 – Loenen
– B 742 – Loenen
– B 740 – Loenen
– B 983 – Loenen
– B 741 – Loenen
– B 958 – Loenen
– B 356 – Loenen
– B 1157 – Loenen
– B 601 – Loenen
– B 984 – Loenen
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1650 1750 – vervaardiging
Types
Hoofdcategorie Subcategorie Beschrijving Notitie
Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen – Formele tuin
Bouwstijlen
Stijl Substijl Zuiverheid Notitie
Landschapsstijl Vroege Landschapsstijl invloeden –
Bron: Rijksmonumentenregister

Tijdlijn Rijksstraatweg 72

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.
Voeg een verhaal toe over dit monument

Andere monumenten in de buurt