511103, Overveen
Inleiding
In 1936 gerealiseerd VOORFILTERGEBOUW MET REINWATERKELDER II, gebouwd in een horizontale stijl die kan worden beschouwd als een strakke variant van de Amsterdamse School. De ontwerper is vooralsnog onbekend. Dit object werd indertijd gebouwd ter vervanging van het laat 19de-eeuwse ontijzeringsgebouw, dat nadien tot de sloop in 1968 als magazijn in gebruik werd genomen. Het op een verhoging staande voorfiltergebouw staat in verbinding met de rechthoekige reinwaterkelder ten westen daarvan. Deze kelder heeft een oost-westelijke hoofdrichting die in het midden van de noordzijde via een vrijstaande ingangspartij toegankelijk is.
Omschrijving
Het symmetrisch opgezette voorfiltergebouw staat op een rechthoekig grondplan met de korte zijde (voorzijde) op het bedrijfsterrein gericht. Het gebouw vormt een getrapt volume bestaande uit een lager en een hoger deel met in het midden van de voorzijde een in het bouwvolume geïncorporeerde vierkante watertoren waarin zich tevens de hoofdingang bevindt. Deze hoofdingang wordt bereikt via een door twee bollen in sierbeton geflankeerde trap van acht treden. Het hogere deel van het bouwvolume ligt ver terug ten opzichte van de eerste bouwlaag en ten opzichte van de toren en is net als deze elementen gedekt met platte overstekende daken. Het gebouw heeft een betonskelet. Het muurwerk is uitgevoerd in gele baksteen. De vensters zijn alle uitgevoerd in brons en voorzien van een roedeverdeling. De deuren zijn aan de buitenkant bekleed met brons. De dorpels onder de ramen zijn uitgevoerd in rode lekdorpeltegels en de vensterbanken hebben blauwgeglazuurde vierkante tegels van groot formaat (20x20cm). De voorfilterinstallatie bestaat onder meer uit een hoeveelheid gewapende betonnen bakken die met elkaar een rechthoekige massa in het midden van het gebouw vormen. De installatie kan op de begane grond worden betreden via een circulatieruimte die wordt verlicht via grote vensters rondom het gebouw. De via inwendige trappen te bereiken ruimte boven de filterbakken wordt verlicht door een reeks venster in het hogere, terugliggende volume.
De reinwaterkelder II manifesteert zich als een rechthoekige verhoging op het terrein waarop lage vierkante ontluchtingspijpen in rode baksteen staan en die toegankelijk is via een klein en laag vierkant gebouw onder overstekend schilddak met flauwe helling en mastiekdekking. Het gebouw overdekt in feite een in gewapend beton uitgevoerde en betegelde trappartij die naar de kelder voert. Het muurwerk van het kleine gebouw is gemetseld in rode baksteen en aan vier zjden voorzien van horizontale stalen vensters met vierkante roedeverdeling. De overluifelde ingang bevindt zich aan de noordzijde en bestaat uit dubbele houten deuren met met in elke deur een verticale strook van zes ruiten. Doordat het kleine gebouw ten dele in het verhoogde talud boven de reinwaterkelder staat, wordt de zich op maaiveldhhogte bevinden ingang geflankeerd door schuin opgemetselde keermuren geflankeerd door twee bollen in sierbeton ter decoratie.
Waardering
Het voorfiltergebouw met reinwaterkelder II is van algemeen belang als historisch-functioneel onderdeel van het waterwincomplex.
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Locatie
Inleiding
In de duinen bij Overveen gelegen waterwincomplex "Waterleiding Zuid-Kennemerland", omvattende zeven onderdelen: WATERTOREN; DIRECTEURSWONING; MACHINEGEBOUW; ENKELE DIENSTWONING; DUBBELE DIENSTWONING; ROND NAFILTERGEBOUW MET REINWATERKELDER I;VOORFILTERGEBOUW MET REINWATERKELDER II. Het complex dat in 1897-1898 werd gebouwd in opdracht van de Gemeente Waterleiding Haarlem, in verband met de ingebruikstelling van een eigen gemeentelijke waterwinplaats en een waterleidingnet. Voor de winning van het water werd een duingebied ten noorden van de rond 1925 geopende Zeeweg in gebruik genomen. Het te beschermen complex wordt aan de noordzijde begrensd door de Zeeweg, aan de zuidzijde door het aan de Brouwerskolkweg gelegen complex van Publieke Werken van de gemeente Bloemendaal, aan de zuidzijde door de Tetterodeweg en aan de westzijde door een uitgestrekt duingebied. Het complex werd rond 1935, 1950 en 1965 uitgebreid en gemoderniseerd. De belangrijkste laat 19de-eeuwse onderdelen en de onderdelen van rond 1935 vallen onder de complexbescherming. NB. De rond 1950 gerealiseerde reinwaterkelder III, gelegen ten zuiden van de Tetterodeweg, valt buiten de bescherming. Het waterwincomplex ressorteert thans onder de regionale Waterleiding Zuid Kennemerland.
Omschrijving
Het meest markante object is de watertoren, gesitueerd op een duintop ten zuiden van het min of meer driehoekige complex. Ten westen van deze duintop staan op een relatief vlak terrein de overige objecten. Min of meer in de as van de voormalige hoofdingang aan de Tetterodeweg staat het machinegebouw, waarvan de aangrenzende kolenbunker via een (verdwenen) aftakking van de spoorlijn Overveen-Zandvoort werd voorzien van kolen ten behoeve van de stoommachines. Rechts van deze ingang staat de voormalige directeurswoning. Links van de ingang stond het door J. Schotel ontworpen ontijzeringsgebouw (1897-1898) dat deel uitmaakte van de bebouwing in de stijl van de neo-renaissance. Dit ontijzeringsgebouw maakte rond 1968 plaats voor de huidige bebouwing, nadat de functie van ontijzering en voorfiltering reeds in 1936 was overgenomen door het toen in gebruik genomen voorfiltergebouw. Een centraal onderdeel is een groot rond filtergebouw, een in oorsprong open bassin rond een gesloten kern die respectievelijk functioneerden als nafilter en reinwaterkelder. Het ronde filtergebouw werd in 1948 overdekt. Ten zuiden van dit filtergebouw staat het eerder genoemde filtergebouw uit 1936 met reinwaterkelder II. Ten westen van deze reinwaterkelder staat bij de westelijke toegang tot het terrein de enkele dienstwoning; bij de noordelijke ingang aan de Zeeweg staat de dubbele dienstwoning.
Waardering
Het waterwincomplex "Waterleiding Zuid-Kennemerland", met de zeven afzonderlijk te beschermen onderdelen: watertoren, directeurswoning, machinegebouw, enkele dienstwoning, dubbele dienstwoning, rond nafiltergebouw met reinwaterkelder I, voorfiltergebouw met reinwaterkelder II, is van algemeen belang uit cultuurhistorisch en architectuurhistorisch oogpunt als grotendeels gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een laat 19de-eeuws waterleidingbedrijf met toevoegingen uit de eerste helft van de 20ste eeuw.
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Nutsbedrijf | Boerderijen, molens en bedrijven | Industrie | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| – | – | – | – | Overveen | Waterleidingbedrijf | – | Ja |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | A | 10985 | – | Bloemendaal |
| Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
|---|---|---|---|
| 1936 | 1936 | – | vervaardiging |