Omschrijving van het complex
In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), VIER BORSTBEELDEN (3), HEKWERK (4), KOETSHUIS (5), ORANJERIE (6), SCHUURTJE (7), KOUDE BAK (8), TUINKOEPEL (9), BAKSTENEN DAM (10). Ten noordwesten van de oude dorpskern van Maarssen op de oostelijke oever van de rivier de Vecht ligt de historische buitenplaats Vechtoever. De oudste vermelding van de buitenplaats dateert uit 1628 toen een stuk land 'Het Oever' (in het midden van de achttiende eeuw werd de benaming veranderd in Vechtoever) door Joan Huydecoper werd verkocht. Een kaart van J.Colom uit 1660 geeft een hofstede weer, gesitueerd op een as van symmetrie binnen een rechthoekig dubbel omgracht terrein omsloten door bomenrijen. Aan de zuidkant vormde een rechte lindenlaan en een sloot, die thans nog aanwezig zijn, de grens met de buitenplaats Endelhoven. In 1694 kwam het goed in handen van de familie Machado in wiens bezit het tot 1751 zou blijven. In deze periode werd het terrein aan de noordzijde met een weiland uitgebreid (1721) en werd de boerenhofstede (zie Stoopendaal, 1719) afgebroken en in ca.1730 vervangen door een 'Heerenhuizinge', zoals de koopakte uit 1751 aangeeft. De situering van het huis in de noordwesthoek van de formele aanleg was waarschijnlijk georiënteerd op de as van het buitenhuis Vreedenhoef aan de overzijde van de Vecht. Hierdoor werd de axiale structuur van de geometrische aanleg verstoord. Onder het beheer van Abraham van de Velde werd in 1795 de inrichting van de formele tuinaanleg, onder andere 190 lindebomen, 28 beukpiramiden, 12 bomen in 't rond en 189 ananasplanten, geveild. Tot de verkoop behoorde tevens een heremittenhut, wat kan wijzen op een vroege aanleg in landschapsstijl. Een jaar later kwam het goed in het bezit van Gerard L.Dommer, die het park in landschapsstijl aanlegde. De kadastrale kaarten uit 1810 en 1832 laten een slingerende vijverpartij zien, waarin een deel van de rechthoekige grachtenstructuur nog is te herkennen. Ten noorden van het huis was een waterkom gegraven. In de verkoopakte van 1841 staat de aanleg omschreven als 'moestuin, boomgaarden, slingerlanen en bosch met hoogopgaande geboomte en houtgewas, doorsneden met eene zich aangenaam kronkelende beek, alles smaakvol aangelegd en de riantste gezigten opleverende'. Gedurende de negentiende eeuw vonden er vermoedelijk weinig wijzigingen in de aanleg plaats. In 1835 werd een oranjerie gebouwd en in 1884 werd het huis met twee erkers uitgebreid. Tot 1882 was er sprake van een tuinkoepel aan de Vecht (thans nog aanwezig) en een tuinkoepel aan de Diependaalsedijk. Deze laatste wordt na 1882 niet meer vermeld. In de twintigste eeuw droeg de buitenplaats een institutionele functie, waardoor het park verwaarloosde. Vanaf 1986 kwam het goed weer in particulier bezit.
Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. De buitenplaats wordt aan de oostzijde begrensd door de Diependaalsedijk en aan de westzijde door de Vecht. Aan de zuidzijde grenst de aanleg aan de voormalige buitenplaats Endelhoven. Aan de noordzijde wordt de buitenplaats door een weiland begrensd.
Vanwege de recente ouderdom vallen buiten de bescherming: - de twee toegangshekken aan Diependaalsedijk; - de fazanterie; - de houten schuurtjes; - duiventil; - brug.
Waardering
De HISTORISCHE BUITENPLAATS VECHTOEVER is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang:
- vanwege het hoofdgebouw in sobere Hollands-classicistische stijl uit ca.1730 met aanbouwen uit 1884;
- vanwege de aanleg in landschapsstijl met een slingerende waterpartij uit het begin van de negentiende eeuw;
- vanwege de 17de-eeuwse lindenlaan als formeel element;
- als representatief voorbeeld van de reeks historische buitenplaatsen aan de Vecht.
