Alle monumenten springlevend! Het Restauratiefonds heeft voor elk monument een passende financiering. Bezoek Restauratiefonds.nl
Herbestemming.nu helpt initiatiefnemers van herbestemmingen met kennis, praktijkvoorbeelden en een netwerk van specialisten. Bezoek Herbestemming.nl

Algemene Begraafplaats Crooswijk, Rotterdam

Rijksmonument
Monumentnummer:
506300
Algemene Begraafplaats Crooswijk
Rotterdam
Afbeeldingen toevoegen

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Voeg uw verhaal toe

Beschrijving

Omschrijving parkaanleg van de begraafplaats.

Naar ontwerp van respectievelijk P. Adams, L. Springer en (mogelijk) J.T.P. Bijhouwer uitgevoerde parkaanleg van de Algemene Begraafplaats Crooswijk, met bijbehorende vak-indeling, beplanting en padenstelsels.

Het ontwerp voor de eerste aanleg stamt van stadsarchitect P. Adams en bestaat uit een achthoekig terrein met een geometrische indeling in drie stroken, die door een dwarspad elk weer in twee blokken worden verdeeld. Belangrijk in het ontwerp zijn het neo-classisistische poortgebouw en de prominent daarachter en centraal op de begraafplaats gesitueerde geometrische grafkelderheuvel. De beplanting beperkte zich in deze aanleg tot laanbeplanting langs het hoofdpad en de randen en een vrijer vormgegeven ingangspartij aan de Rotte.

Bij een uitbreiding in noordelijke richting in de jaren '80 van de negentiende eeuw werd de begraafplaats verrijkt met een singelbeplanting in landschappelijke stijl en de aanleg van een vak voor 1e klasse graven in landschappelijke stijl achter de grafkelderheuvel. Inmiddels was in dit deel van de begraafplaats door verzakking van de grond en het steeds weer ophogen van de grafvakken terpvorming ontstaan, waarbij de oost/west lopende lanen als holle wegen de grafvakken doorsnijden. Deze wegen werden geaccentueerd door beplanting.

In 1913/1915 wordt een volgende en grote uitbreiding van de begraafplaats gerealiseerd met een groenontwerp door Leonard Springer. De ingang wordt hierbij verlegd naar de Kerkhoflaan en gevormd door twee gespiegelde poortgebouwen in neo-renaissance trant. Van hieruit loopt een brede laan naar een aula, die de spil vormt voor het nieuwe padenplan aansluitend op het oude deel van de begraafplaats. De overgangsruimte tussen het oude en nieuwe deel heeft een wat terughoudender karakter, terwijl de uitbreiding in oostelijke richting bestaat uit een uitbundig landschappelijk vormgegeven begraafpark. De grafvakken zijn geheel door beplanting omzoomd. Op twee plaatsen is er een doorzicht op de aula ontworpen. Langs de paden liggen de eerste klasse-graven, tegen een achtergrond van bomen en flinke struiken. Daarachter, meer aan het oog onttrokken liggen de lagere klasse-graven. Op markante punten in het park zijn monumenten aangelegd. De gehele uitbreiding is op één niveau ontworpen, de terpvorming van het oudere gedeelte is niet overgenomen.

In 1931 komt een laatste uitbreiding tot stand. De Boezem en de singel worden omgelegd ten behoeve van waterstaatkundige werken aan de verbinding tussen de Rotte en de Schie. De nieuwe uitbreiding bestaat uit een driehoekig terrein noordoostelijk van de begraafplaats. In het ontwerp, mogelijk van J.T.P. Bijhouwer, wordt de hoofdas tussen aula en ingang doorgetrokken. Samen met drie lanen hier min of meer loodrecht op, vormt dit de hoofdstructuur van de uitbreiding. Romdom de grafvakken komen hagen, alles wordt op een niveau afgewerkt. De sobere vormentaal wijkt sterk af van de dramatische effecten in het Springer-parkdeel uit 1913. Nu liggen overwegegingen als rust en terughoudendheid ten grondslag aan het ontwerp.

Waardering:

In verschillende perioden tot stand gekomen begraafplaats-aanleg, gedeeltelijk in Engelse landschapsstijl en gedeeltelijk in een geometrischer en zakelijker trant uitgevoerd, met bijbehorende gevarieerde padenstelsels, beplanting en vakindeling van algemeen belang wegens cultuur- en tuinarchitectuur- en funerair-historische waarde.

Bron: Rijksmonumentenregister

Specificaties

Monumentnummer:
506300
Artikel ZKP:
rijksmonument
Provincie:
Zuid-Holland
Gemeente:
Rotterdam
Plaats:
Rotterdam
Bron: Rijksmonumentenregister

Complex eigenschappen

Complexnaam:
Algemene Begraafplaats Crooswijk
Complexnummer:
506293
Complex beschrijving:

Algemene begraafplaats Crooswijk

Inleiding:

In navolging van het Koninklijk Besluit uit 1825 waarin het begraven in kerken en binnen de bebouwde kom werd verboden, werd in Rotterdam in 1832 de ALGEMENE BEGRAAFPLAATS Crooswijk aangelegd op het terrein van de voormalige buitenplaats 'Het huis te Crooswijk', dat de gemeente Rotterdam in 1828 had verworven. De begraafplaats werd verschillende keren uitgebreid. Verantwoordelijk voor de respectievelijke ontwerpen waren P. Adams (1828), L. Springer (1913/1915) en (mogelijk) J.T.P. Bijhouwer (jaren '30 twintigste eeuw).

Het complex omvat de volgende onderdelen:

-neo-classicistisch POORTGEBOUW door P. Adams, 1832, Crooswijksebocht 31 (monumentnr: 32908, thans 506294)

-voormalig DRENKELINGENHUIS annex ARBEIDERSWONING in sobere chalet-stijl, 1895, Crooswijksebocht 30. (monumentnummer: 506295)

-voormalig WACHTLOKAAL annex OPZICHTERSWONING in chalet-stijl, 1899, Crooswijksebocht 31; Kerkhoflaan 5. (monumentnummer: 506296)

-voormalig BAARHUISJE in chalet-stijl, circa 1899, Crooswijksebocht bij nr.31. (monumentnummer: 506297)

-PORTIERSGEBOUWEN en HEK in neo-renaissance trant, 1913/1915, Kerkhoflaan 5. (monumentnummer: 506298)

-AULA in neo-renaissance trant door G. Friedhof, 1915, Kerkhoflaan 5. (monumentnummer: 506299)

-de PARKAANLEG van de begraafplaats met bijbehorende vakindeling, beplanting en padenstelsels. (monumentnummer: 506300)

-GRAFHEUVEL met zerkenvierkant en grafcirkel met bijbehorende grafstenen, jaren '30 negentiende eeuw. (monumentnummer: 506301)

Omschrijving:

De in 1832 gestichte ALGEMENE BEGRAAFPLAATS Crooswijk is gesitueerd aan de Rotte geheel in het noorden van de wijk Crooswijk en verkreeg zijn huidige vorm door verschillende uitbreidingen. De begraafplaats is nu bijna 21 hectare groot en heeft een rechthoekige vorm met in het noorden afgeronde hoeken. Het terrein is geheel omgracht behalve de laatste uitbreidingsfase (het noordoostelijke hoekdeel) en wordt daarbuiten bovendien omsloten door de Rotte aan de westelijke zijde en de Boezem aan de oostelijke zijde. Aan de zuidzijde grenst de begraafplaats aan de Kerkhoflaan.

In de negentiende eeuw werden de doden per schuit over de Rotte naar de begraafplaats gevaren. Vandaar dat de oudste ingang zich geheel in het westen, aan de Rottezijde bevindt.

De eerste aanleg werd ontworpen door stadsarchitect P. Adams en bestaat uit een door een ringsloot en muur of talud omsloten achthoekig terrein, ingedeeld in een drietal stroken en ontsloten door een in 1832 gebouwd poortgebouw in neo-classicistische stijl. Direct achter deze ingang werd een middels een brede trap te bereiken grafkelderheuvel met daarop een kwadrant en daarbinnen een rotonde van grafkelders aangelegd.

In de jaren '80 van de negentiende eeuw werd de begraafplaats uitgebreid in noordelijke richting met een vierde en vijfde strook. De uitbreidingen werden afgerond met de aanleg van een singelbeplanting in landschappelijke stijl, waarvan nu nog restanten terug zijn te vinden op de begraafplaats. Ook achter de grafkelderheuvel werd een blok met beplanting in landschappelijke stijl aangelegd.

Ten zuiden van de toegangspoort werd in 1895 een drenkelingenhuis annex arbeiderswoning in sobere chalet-stijl gebouwd. Iets later werden ten noorden van de toegangspoort een wachtlokaal annex opzichterswoning en een lijkenhuisje in chalet-stijl toegevoegd en in 1909 nog meer noordelijk een groter drenkelingenhuis (in 1990 afgebroken).

In 1902 wordt de begraafplaats nogmaals een stukje uitgebreid in noordwestelijke richting en wordt door de directeur gemeentewerken G.J. de Jongh een plan voor de verdubbeling van de oppervlakte bepleit, waarvoor hij in 1909 een uitbreidingsplan presenteert. Voor de nadere uitwerking (in landschapsstijl) wordt tuinarchitect Leonard Springer aangetrokken.

In 1913/1915 wordt het ontwerp gerealiseerd. De ingang werd verplaatst naar de zuidzijde, aansluitend op de Kerkhoflaan, deel uitmakend van de stadsuitbreiding Crooswijk. De nieuwe ingangspartij bestaat uit twee gespiegelde portiersgebouwen met tussenliggend hekwerk in neo-renaissance stijl. In een directe as vanaf de ingang werd een aula gebouwd, in de vorm van een grieks kruis, eveneens in neo-renaissance trant. Deze aula vormt de spil in het nieuwe padenplan van de tuinaanleg in een uitbundige landschapsstijl.

In de jaren dertig vond nog een uitbreiding plaats in het noordoosten. De Boezem en de singel werden omgelegd ten behoeve van waterstaatkundige werken aan de verbinding tussen de Rotte en de Schie. De vorm van de nieuwe uitbreiding, een driehoekig terrein, buiten de singel, is hier een directe afgeleide van. Het padenplan, mogelijk ontworpen door J.T.P. Bijhouwer, kreeg een sobere doch gevarieerde geometrische opzet.

Na de Tweede Wereldoorlog werden verschillende erehoven aangelegd ter herinnering aan geallieerden, Ned. militairen en mariniers, Nederlandse verzetsstrijders en slachtoffers van het bombardement, alle voorzien van toepasselijke monumenten.

Geheel in het oostelijke einde van het oudste deel van de begraafplaats werden in vak E oude graven (zeventiende-, achttiende eeuw) bijgezet uit diverse kerken uit de stad.

NB Alle overige gebouwen, voor zover niet bij een van de complexonderdelen genoemd, vallen niet onder de bescherming.

Waardering:

De algemene begraafplaats Crooswijk, met bijbehorende onderdelen, is van algemeen belang wegens architectuur- en cultuurhistorische waarde alsook uit oogpunt van tuinarchitectuur en ontwikkeling van het funeraire erfgoed.

Bron: Rijksmonumentenregister
Voeg uw verhaal toe

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Begraafplaats Uitvaartcentra en begraafplaatsen Begraafplaats en -onderdelen oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Crooswijksebocht 31 – 3034 NC Rotterdam – – Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
– C 7092 – Kralingen
– C 1996 – Kralingen
– C 7093 – Kralingen
– R 6906 – Rotterdam
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1832 1832 1e opzet door P.Adams vervaardiging
1913 1915 uitbreiding door Leonard Springer verbouwing
1931 1931 Vermoedelijk door J.T.P. Bijhouwer verbouwing
Types
Hoofdcategorie Subcategorie Beschrijving Notitie
Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen begraafplaats Landschapspark
Bouwstijlen
Stijl Substijl Zuiverheid Notitie
Landschapsstijl – invloeden –
Ambachten
Name Beroep Notitie
Springer, L. ; Stad Rotterdam II architect / bouwkundige / constructeur –
Adams, P. ; Stad Rotterdam II architect / bouwkundige / constructeur –
Bijhouwer, J.T.P. ; Stad Rotterdam II architect / bouwkundige / constructeur –
Bron: Rijksmonumentenregister

Tijdlijn Algemene Begraafplaats Crooswijk

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.
Voeg een verhaal toe over dit monument

Andere monumenten in de buurt