Bij opgravingen zijn sporen gevonden van menselijke bewoning in het Rijnmondgebied vanaf ongeveer 7000 voor Christus. Rond het jaar 1000 bevond zich een kleine nederzetting genaamd Rotta aan de benedenloop van de Rotte.  

In de loop der eeuwen ontwikkelt Rotterdam zich tot een heuse stad en blijft groeien. Tot aan het begin van de tweede wereldoorlog. Het stadscentrum van Rotterdam wordt door een bombardement volledig verwoest. Direct na de oorlog wordt begonnen met de wederopbouw. Eerst worden de havens en de  kaden hersteld en uitgebreid, vanaf de jaren 50 krijgt het centrum gestalte en starten er grote woningbouwprojecten.

In de komende jaren staat de stad Rotterdam voor nieuwe uitdagingen. Zo moet de wederopbouwarchitectuur een tweede jeugd gegeven worden. Zoals bijvoorbeeld is gedaan met cafe-restaurant Dudok, de verbouwing van bioscoop Thalia en de herbestemming van de bankgebouwen aan de Blaak.

Het verhaal van Rotterdam is er een van experiment en vernieuwing, van vernietiging en doorgaan. Aan de ene kant zorgt dit voor de dynamische stad die Rotterdam is. Aan de andere kant moet het verleden soms extra beschemd worden: een verleden waarvan meer over is dan we denken en die bescherming waard is. De monumenten en beschermde stadsgezichten vertellen het verhaal van Rotterdam.

De inventarisatie en selectie van waardevolle historische architectuur heeft een prachtig monumentenbestand in Rotterdam opgeleverd. Aanvragers van een monumentenvergunning laten regelmatig bouwhistorisch onderzoek doen. Ze worden begeleid door de afdeling Ruimtelijke Ordening/Monumenten. De kosten van zo'n onderzoek kunnen bovendien deels voor rekening komen van de gemeente. Door al deze verschillende onderzoeken komen de verborgen cultuurhistorische kwaliteiten van Rotterdam aan de oppervlakte.

Monumenten moeten worden beheerd. Het is in eerste instantie de taak van de eigenaren van de monumenten om hun object goed te onderhouden en eventueel te restaureren. Weinig eigenaren hebben echter de daarvoor benodigde kennis in huis. De afdeling Ruimtelijke Ordening/Monumenten van de dS+V wel! Daarom is deze afdeling continu betrokken bij de restauratieplannen voor monumenten. Dat geldt ook voor de afdeling Vergunningen van de dS+V.

Rotterdams Restauratiefonds
Een monument in stand houden kost geld. Omdat een monument een positieve uitstraling op de hele stad heeft, is het logisch dat niet alleen de eigenaar voor de kosten hoeft op te draaien. Het Rotterdams Restauratiefonds (RRF) ondersteunt dan ook sinds 1992 onder meer eigenaren van gemeentelijke monumenten financieel bij restauratie of groot onderhoud
 
Onderhoudssubsidie
Sommige gemeentelijke monumenten, zoals kerken, kunnen om fiscale redenen niet effectief worden geholpen uit het RRF. In de periode 2005-2008 is voor die monumenten een aparte onderhoudsregeling ontwikkeld. Maar ondersteuning ligt niet in geld alleen. Ook met adviezen staat de afdeling Ruimtelijke Ordening/Monumenten eigenaren bij.