Inleiding

Het voormalig klooster met pensionaat werd in 1875 gesticht op het landgoed
"Overbunde", twee jaar nadat de laatste eigenaar van het landgoed, mevrouw
Nelissen-Lemmens, de deels door brand verwoeste herenhof in 1873 geschonken
had aan de zusters Franciscanessen van Heijthuijsen. (De oudste bronnen
waarin de adellijke herenhofstede - een landgoed van de heren van Valkenburg
- wordt genoemd dateren uit het eind van de 14de eeuw). Van meet af aan was
de schenking bedoeld voor de Duitse tak van de zusters van Heijthuijsen,
gevestigd in Freckenhorst (Westfalen), die aldaar door de Kulturkampf
moesten uitwijken. De verhuizing naar Bunde van het gehele convent,
inclusief het meisjespensionaat voor de Duitse leerlingen, was op 1 april
1876 gerealiseerd, een datum die dan ook als eigenlijke stichtingsdatum
wordt aangehouden; de wijding van de kapel vond plaats op 7 april van dat
jaar. Sinds 1920 fungeerde het klooster tevens als koloniehuis (erkend in
1932), sinds 1923 als herstellingsoord voor vrouwen en kinderen van
mijnwerkers en tot 1968 als LOM-school.

Omschrijving

U-vormig hoofdgebouw, de uiteindelijke in imitatie blokverband gepleisterde
vorm kwam in enkele fasen tot stand gedurende de jaren 1875-1886.
Hoofdvleugel voorzien van twee verdiepingen en zadeldak met dakkapellen met
zinken nokversiering. De zijvleugels voorzien van één verdieping en
zadeldak. Uitgebouwde, verdiepingsloze ingangspartij tegen hoofdvleugel met
natuurstenen balustrade en daarboven door middel van lisenen geaccentueerde
en door een trapgeveltje bekroonde middenrisaliet in neo-gotische stijl. In
het spaarveld van de middenrisaliet een Maria-beeld van natuursteen, rustend
op een colonnet en kapiteel. Tegen de rechterzijde van de hoofdvleugel - min
of meer in het verlengde van de rechter voorvleugel - een eenbeukige,
bakstenen en vrij rijk uitgevoerde kloosterkapel in neo-gotische stijl De
kapel bevindt zich op de verdieping en is onderkelderd (troggewelfjes).
Torenvormige nevenruimten en inspringend driezijdig gesloten koor. Fraai
dakenplan met dakkapellen met nokversiering, kruisbloem, hogels, dakkruis en
een slanke, rijk geornamenteerde dakruiter met hoge spits. Kruisgewelven met
ribben met peerkraalprofiel, gedragen door halfkapitelen op gebundelde
colonnetten. Boven de ingang een tribune en in het schip decoratief
glas-in-lood vervaardigd in het atelier van Hertel & Lersch te Düsseldorf en
gedateerd 1896, met in de sluiting afbeeldingen van Elisabeth van Hongarije
geflankeerd door Clara en Margarita. Noordwestelijk tegen de hoofdvleugel
een vleugel met twee verdiepingen en zadeldak en in de langsgevels reeksen,
enigszins getoogde zesruitsvensters: begin 20ste eeuw. Daarop volgend een
korte vleugel, gebouwd in 1932 naar ontwerp van architect A.J.N. Boosten,
met aan de (open) binnenplaatszijde een uitgebouwd trappenhuis met gekleurd
glas-in-lood in abstract-geometrische vormen. Tijdens een verbouwing in 1966
werden de gevels aan de dorpszijde, ter hoogte van de begane grond, in
ernstige mate aangetast. School met verdieping en zadeldak: ca. 1876. In de
topgevels klimmende spaarnissen, met in het midden een venster: in de
langsgevels vensters met keramische vullingen onder de segmentboog. Niet van
monumentaal belang zijn de uit 1949 daterende uitbouw in het verlengde van
de linker vleugel aan de voorzijde (gebouwd als rector- en dokterswoning),
evenals de uitbreidingen tegen het oorspronkelijke schoolgebouw, het
oorspronkelijk vrijstaande, langgerekte gebouw rechts van de kapel alsmede
de boerderij.

Waardering

"Overbunde" is van cultuurhistorisch belang vanwege de (bebouwings)
geschiedenis van het landgoed Overbunde, waarvan de sporen van de hofstede
nog achter het oudste, gepleisterde deel van het klooster aanwezig zijn en
vanwege de religieus, sociaal-historische geschiedenis, met name die van de
Kulturkampf. De kapel is van architectonisch belang als representant van een
op een verdieping gebouwde neo-gotische kapel en wegens de voor
kloosterkapellen vrij rijke uitvoering; de kapel vertegenwoordigt als
voorbeeld van het verschijnsel kloosterkapel zeldzaamheidswaarde. De naam
van de architect is - op stilistische gronden - hoogstwaarschijnlijk die van
Joh. Kayser, de rijzigheid en detaillering van de kapel zijn opmerkelijk. De
in het atelier van Hertel & Lersch te Düsseldorf vervaardigde, uit 1896
daterende gebrandschilderde vensters zijn van een bijzondere historische en
esthetische kwaliteit. Het klooster, de kloosterkapel en de school zijn
tezamen van cultuurhistorische waarde en vertegenwoordigen algemeen belang
hetgeen nader tot uitdrukking komt door de ontwerpkunstige finesse, de hoge
situering en de landschappelijke entourage.