Inleiding

Een bijzonder product van de Asser IJzer- en Metaalgieterij is het GRAFMONUMENT van de familie Brumsteede. Het monument ligt op het achterste noordelijke perk binnen de oude 19e-eeuwse aanleg van de Noorderbegraafplaats (die uit 1822 dateert maar niet van rijkswege wordt beschermd), direct achter het eveneens beschermde grafmonument van de familie Van Bulderen en rechts van het (niet beschermde) baarhuisje. Het grotendeels van gietijzer vervaardigde neogotische grafteken is in 1881 geplaatst na de bijzetting van Hilarius Augustus Mijnardus Brumsteede en is gemaakt naar een waarschijnlijk uit 1879 daterend ontwerp.

Omschrijving.

Het grafmonument is samengesteld uit een (in 1992 opnieuw bepleisterde) vierkante onderbouw met hellende zijvlakken, waarop een aan een altaar referende piedestal en een baldakijn (oorspronkelijk met afgeknot tentdak) staat. Het vierkante "altaar" is voorzien van voornamelijk met doodsattributen verlevendigde, diepliggende panelen. Het voorste paneel is ingevuld met onder meer de naam van de overledene. Tegen de onderzijde zijn aan deze zijde twee gietijzeren grafplaten geplaatst met namen en jaartallen. Het rechter paneel bevat een gevleugelde zandloper in hoog-reliëf, de achterste een uil op tak binnen een lauwerkrans en de linker een eveneens in hoog-reliëf uitgevoerde schedel boven gekruiste knekels. Het baldakijn steunt op vier, op een zware ijzeren voet bevestigde bundelpijlers met kelkkapitelen en octogonale pinakels met spitsen, die aan de voorzijde zijn voorzien van driehoeken met hogels. Tussen de pijlers bevond zich het afgeknotte tentdak, dat oorspronkelijk werd bekroond door een doodslamp. Aan de dakrand hangt maaswerk in de vorm van spitsbogen, visblaastraceringen, rondboogfriezen en driepassen. Het gietijzeren hek (dat tot in de jaren tachtig nog op de rand van de onderbouw stond) bestaat uit gecanneleerde balusters met knopbekroning op de hoeken en neogotische hekken met maaswerk.

Waardering

Het grafmonument van de familie Brumsteede is in de eerste plaats van cultuurhistorisch belang als typische uiting van de negentiende-eeuwse grafcultuur in Nederland. Een dergelijke in ijzer uitgevoerd, rijk versierd en aan de bouwstijl van de tijd van ontstaan refererend grafmonument voor de betere stand is bovendien vrij schaars geworden, waardoor het zeldzaamheidswaarde heeft. Het is tevens van belang als onmisbaar onderdeel van de oude negentiende-eeuwse aanleg van de Noorderbegraafplaats, waardoor ook de ensemblewaarde groot is. Het monument is tevens onderdeel van het beschermd stadsgezicht Assen.