BUITENPLAATS OUD OVER. De historische buitenplaats Oud Over dateert uit de eerste kwart van de 18e eeuw en beslaat al sinds circa 250 jaar hetzelfde tussen de Vecht en de openbare weg (Oud Over) gelegen langwerpige grondoppervlak. Aan de korte NO-zijde wordt de grens van de historische tuin- en parkaanleg door een sloot gemarkeerd, die uitmondt in de Vecht en omgaat in de sloot aan de ZO-grens van de aanleg; deze sloot is hier al vanouds aanwezig. Aan de zuid- en ZW-zijde wordt de historische tuin- en parkaanleg van de buitenplaats begrensd door de kadastrale percelen Loenen nrs. E590, E589, E477 en E396. In de eerste helft van de 18e eeuw werd op het zuidelijk deel van Oud Over de buitenplaats Beekzicht gerealiseerd; in de tweede helft van de 18e eeuw werden beide plaatsen weer tot één buitenplaats verenigd. Het huidige hoofdgebouw dateert vermoedelijk uit ca. 1800. In een advertentie in de Oprechte Haerlemsche Courant d.d. 12 maart 1804 wordt gesproken van de 'moderne en gemaklyke Heeren-Huizinge', waarmee waarschijnlijk het huidige blokvormige classicistische hoofdgebouw wordt bedoeld. Het hoofdgebouw werd gebouwd op de fundamenten van een ouder huis; in het muurwerk zijn bouwsporen bewaard gebleven, die vermoedelijk van dit oudere huis afkomstig zijn. Twee linden aan het voorplein zijn mogelijk geplant toen het huidige hoofdgebouw werd gebouwd, zo ze niet tot de oudste fase van de geschiedenis van Oud Over behoren. Oorspronkelijk behoorde een boomgaard, moestuin en weiland aan de ZO-zijde van de openbare weg (Oud Over) tot de aanleg van de buitenplaats; de eigenaren van Oud Over hadden deze grond niet in eigendom, maar waren echter door de Heer van Loenersloot met deze grond beleend. Aan de westrand van dit terrein, tegen de openbare weg genaamd Oud Over en ongeveer ter hoogte van de meest noordelijke oprit van de buitenplaats bevindt zich het langwerpige complex van de voormalige tuinmanswoning annex paardestal en het koetshuis, dat zich in zeer verwaarloosde staat van onderhoud bevindt. Even ten noordoosten van het hoofdgebouw werd omstreeks 1750 aan de Vecht de huidige achtzijdige tuinkoepel in Lodewijk XV-stijl gebouwd. De sokkel van de zonnewijzer op het gazon ten zuidwesten van het hoofdgebouw dateert uit omstreeks dezelfde tijd, maar is wellicht hier naderhand opgesteld. De genoemde advertentie in de Oprechte Haerlemsche Courant vermeldt de aanwezigheid van slingerbosjes op Oud Over. Tot deze bosjes behoorden mogelijk enkele oude eiken en beuken aan de ZW-zijde van de historische tuin- en parkaanleg; van de structuur van deze slingerbosjes zijn geen sporen bewaard gebleven. De huidige kleinschalige parkaanleg in landschapsstijl, die zich aan de oost-, zuid- en westzijde van het hoofdgebouw uitstrekt, werd waarschijnlijk in de 19e eeuw uitgevoerd. Aan de ZW-zijde van het hoofdgebouw werd het genoemde gazon aangelegd, waarvan het onregelmatige verloop van zijn zoom door heesters en enkele beuken en eiken wordt begrensd. Voor het hoofdgebouw werd een open ruimte aangelegd, die deels door de meest zuidelijke oprit van Oud Over wordt omgeven. Deze open ruimte wordt grotendeels in beslag genomen door een oogvormig gazon, dat qua vormgeving een sterk vergrote horizontale projectie is van het oogvormige profiel van het loodrecht er tegenover gesitueerde bovenlicht van de ingangspartij van het hoofdgebouw. Meer in noordelijke richting werd eveneens een oprit met slingerend verloop aangelegd. In de jaren '20 van deze eeuw werden door de toenmalige eigenaar C. Matthijsen diverse aanplantingen van groenblijvende heesters en bomen geplant, ondermeer langs de genoemde oprit, het voorplein en langs het gazon ten zuidwesten van het hoofdgebouw. Wellicht legde hij ook het oogvormige gazon aan, zo dit niet in de 19e eeuw is geschied. Aan het begin van beide opritten een smeedijzeren hek, die eveneens waarschijnlijk uit de 19e eeuw dateren. Wellicht werd ook de berceau van appels en peren ten noordoosten van het hoofdgebouw in de 19e eeuw geplant. De aanleg van het gazon met kleine vijver in landschapsstijl, die deels door deze berceaux wordt omgeven werd in deze eeuw gerealiseerd. Omstreeks 1900 werd ten noordoosten van het hoofdgebouw het huidige atelier annex woning gebouwd, dat voor de cultuurhistorische waarde van de buitenplaats van ondergeschikte betekenis is.
De historische buitenplaats Oud Over is uit de volgende onderdelen samengesteld: 1. HOOFDGEBOUW (Huis Oud Over), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 405781;2. HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 405782;3. TUINKOEPEL, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 405783;4. NOORDELIJK TOEGANGSHEK, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 405784;5. ZUIDELIJK TOEGANGSHEK, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 405785.;6. VOORMALIGE TUINMANSWONING ANNEX PAARDESTAL EN KOETSHUIS (Oud Over 36), zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 405786;7. ZONNEWIJZERSOKKEL, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer: 405787.
De historische buitenplaats Oud Over is in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang, vanwege:
- het hoofdgebouw, dat een goed voorbeeld is van een classicistisch buitenhuis aan de Vecht uit ca. 1800;
- de tuinkoepel, dat een rijk uitgevoerd en gaaf bewaard voorbeeld is van een 18e-eeuwse Vecht-koepel in Lodewijk XV-stijl;
- de 19e-eeuwse tuin- en parkaanleg in landschapsstijl, die een goede indruk geeft van het intieme en beknopte type tuin- en parkaanleg rond een hoofdgebouw, dat oorspronkelijk op veel Vecht-buitens teruggevonden kon worden, maar dat tegenwoordig vrij zeldzaam is geworden.
