Kievitstraat 3, Grou
- Monumenttype:
-
Gemeentelijk monument
- Monumentnummer:
-
1007484400
- Monumentnaam:
- Kievitstraat 3
- Plaats:
- Grou
Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Beschrijving
Het gereformeerd kerkgebouw Kievitstraat 3a in Grou is in 1939-’40 gebouwd in traditionalistische trant, sterk neigend naar de Delftse School. Architect Gjalt van der Zee was verantwoordelijk voor het ontwerp. Het gebouw bestaat uit een hoog bouwdeel waarin een voorhal en kerkzaal zijn ondergebracht, en een lage achterbouw met de consistorie. Het kerkgebouw is gesitueerd nabij de Stationsweg op een ruim, min of meer rechthoekig perceel aan de oostkant van de Kievitstraat. Aan het achterzijde vormt de sloot om de gemeentelijke begraafplaats en het Wilhelminapark de westelijke begrenzing van het perceel, terwijl aan de zuidzijde een toegangsweg naar het park ligt. Het kerkgebouw staat enigszins gedraaid op het perceel. Deze op het eerste gezicht wat ongewone oriëntatie is vermoedelijk bewust gekozen. De voorgevel maakt zo namelijk front naar de kruising van de Kievitstraat en de Tureluurstraat, precies waar, gerekend vanaf de Stationsweg, de Kievitstraat een knik in westelijke richting maakt. Het gebouw staat precies in het verlengde van dat westelijke deel van de Kievitstraat. Het kerkgebouw maakt deel uit van een klein ensemble gebouwen uit dezelfde periode, alle in traditionalistische trant. Het meest beeldbepalende is het raadhuis van Idaarderadeel, ontworpen door architect A.J. Kropholler. Daarachter staan twee dienstwoningen, die in een bouwstroom met het raadhuis zijn opgetrokken. Het raadhuis én de dienstwoningen, gebouwd in 1941-’42, hebben de status van rijksmonument. De achtergronden van de opdrachtverlening aan de in Bolsward werkzame architect Gjalt van der Zee (1901-1993) zijn niet bekend. Zelf had Van der Zee een gereformeerde achtergrond, dus dat kan een rol hebben gespeeld, maar hij heeft ook kerken voor de rooms-katholieken ontworpen. Burgemeester en wethouders van Idaarderadeel stemden op 19 augustus 1939 in met de nieuwbouw aan de Kievitstraat, na een positief advies op 10 juli 1939 van de gemeentearchitect. Blijkens een binnen aangebrachte stichtingssteen werd de officiële eerste steen gelegd in november 1939: “EN IN DEZE PLAATS ZAL IK VREDE GEVEN / HAGGAI 2:10 / DE EERSTE STEEN GELEGD 24 NOVEMBER / 1939 DOOR / Ds. H. HANGELBROEK”. De bescherming van het kerkgebouw geldt het in hoge mate gave exterieur en de constructie. Het interieur evenals de jongere aanbouw aan de noordoostzijde valt buiten de bescherming, behoudens de stichtingssteen. Exterieur: Het gereformeerd kerkgebouw aan de Kievitstraat is een recht gesloten zaalkerk met een dito aanbouw voor de consistorie aan de achterzijde (oostzijde). Het gebouw heeft relatief lage zijmuren onder een steil en hoog oprijzend zadeldak over de topgevels. Deze laatste hebben de vorm van tuitgevels. De lage aanbouw heeft eveneens een zadeldak over de topgevel, maar de daken zijn geknikt in tegenstelling tot die van de eigenlijke kerkzaal. De zadeldaken zijn belegd met oranjerode, ongeglazuurde Hollandse pannen en hebben goten op eenvoudige klossen. Het muurwerk is opgetrokken van heldere roodbruine baksteen op een trasraam van gesinterde donkerrode steen. De muren kragen daar iets op uit. Het metselwerk is uitgevoerd in Noors of kettingverband. De meeste muuropeningen zijn geplaatst onder strekse bogen of halfronde bogen. Alle vensteropeningen zijn voorzien van (oorspronkelijke) stalen ramen en hebben gemetselde onderdorpels met een afzaat. De deuropeningen hebben alle een gemetselde stoep. De voorgevel is een hoog opgaande tuitgevel met beitelingen (vlechtingen) in de top en natuurstenen, vermoedelijk granieten, dekplaten op de schouders en op de hoge en smalle tuit. Ongeveer een meter onder de schouders kraagt de gevel iets uit op natuurstenen kraagstenen. De hoofdentree bevindt zich midden in de voorgevel. De entree is verbijzonderd door een brede stoep van twee treden waarop schuine en vooruitspringende dagkanten zijn gemetseld van rode steen met speklagen van gele baksteen. Op de dagkanten is een licht gebogen, betonnen luifel gelegd. De eigenlijke ingang bestaat uit een eenvoudig kozijn op hardstenen neuten en met een hardstenen onderdorpel, waarbinnen een (originele) dubbele deur staat. De deuren hebben een versieringspatroon van profiellatten in visgraatmotief en hebben een staand deurlicht van glas-in-lood. De entreepartij heeft aan weerskanten een klein, staand venster op een gemetselde afzaat. Deze vensters zorgen voor daglicht in de voorhal/entreeruimte. In de geveltop is een hoog en smal, rondgesloten kerkraam met achttienruits roedeverdeling geplaatst. De halfronde sluiting wordt geaccentueerd door een eveneens rondgesloten gemetselde boog. Om de hoek van de voorgevel bevindt zich zowel in de linker als de rechter zijgevel eerst een oorspronkelijke, enkele deur boven een gemetselde stoep. Deze deur is op dezelfde decoratieve wijze vormgegeven als de dubbele deur in de voorgevel. Daarop volgen in oostelijke richting drie hooggeplaatste, recht gesloten staande vensters met een vierruits roedenverdeling en daarna, ongeveer halverwege de kerkzaal, drie gekoppelde Vlaamse gevels die hoog door de goten steken en die naar model van de westelijke en oostelijke gevel zijn uitgevoerd als tuitgevel met natuurstenen kraagsteen en afdekplaten. In elk van deze gevels is een hoog kerkraam geplaatst. De afmetingen hiervan zijn dezelfde als van het kerkraam in de voorgevel. Aan weerskanten van de gevelpartij met de drie Vlaamse gevels en tussen de Vlaamse gevels staan (vier) kleine, twee maal versneden steunberen. Het muurwerk van de aanbouw met de consistorie is in verband gemetseld met de kerkzaal. De zuidgevel is nog gaaf. Deze heeft een klein staand vierlichts raam, geflankeerd door enkele deuren, identiek in visgraatmotief uitgevoerd als de overige deuren. De noordgevel van de consistorie is verstoord door een jonger bouwdeel – daar is in noordelijke richting in de jaren vijftig of zestig het kerkgebouw uitgebreid ten behoeve van secundaire functies. Deze uitbreiding valt buiten de bescherming. Van het uit 1939-’40 daterende gebouw is het oude muurwerk in de uitbreiding bewaard gebleven. Interieur: De kapconstructie bestaat uit eenvoudige, nabij de nok licht geknikte spanten. De stichtingssteen die herinnert aan de officiële eerste steenlegging, is ingemetseld in een muur.
Specificaties
Eigenschappen
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Kerk | – | – | Oorspronkelijke functie | – |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kievitstraat | 3 | – | 9001EK | – | – | – | – |
Andere monumenten in de buurt
-
-
-
Rijksmonument
Parkstraat 18
Blokvormig pand onder omgaand zadeldak met twee forse hoekschoorstenen, waarop borden. Ingang met oorspronkelijke deuren, waarboven bescheiden bloklijst. Omgaande geblokte gootlijst. Boven de ingang goed gedetailleerde dakkapel. In de voorgevel zesruitsvensters.