De provincie Fryslân zet zich in voor het behoud en verbeteren van de Ruimtelijke kwaliteit en het Friese erfgoed. Dit is belangrijk voor onze identiteit maar ook voor de kwaliteit van onze leef- en werkomgeving, vestigingsklimaat en de kansen voor toerisme en recreatie. 

De eeuwenlange Friese geschiedenis heeft een rijke schat aan erfgoed achtergelaten. Of het nu terpen, monumenten, dorpsgezichten of cultuurlandschappen zijn: samen vormen ze een onlosmakelijk onderdeel van de identiteit en het verhaal van Fryslân. Het bepaalt ook in hoge mate de kwaliteit van onze leefomgeving, werkomgeving en vestigingsklimaat en de kansen voor toerisme en recreatie. Zo draagt erfgoed bij aan de brede welvaart in onze provincie.

Het omgevingsprogramma Erf-Goed 2025-2028 richt zich op de uitwerking en uitvoering van het erfgoedbeleid dat voor de provincie Fryslân is vastgelegd in de nu geldende omgevingsvisie De Romte diele, bestaande uit:  

• gebouwd erfgoed, zoals rijksmonumenten, karakteristieke bouwwerken, stads- en dorpsgezichten;
• archeologisch erfgoed;
• cultuurlandschappelijk en groen erfgoed. 

De Cultuurhistorische Kaart Fryslân stelt informatie beschikbaar van aardkundige, archeologische, historisch- geografische en bouwhistorische aard in de provincie Fryslân. De kaart geeft aan welke cultuurhistorische elementen en structuren op provinciale schaal van betekenis zijn. 

Het Klimaat Ontzorgingsprogramma van provincie Fryslân is opgezet om eigenaren van  klein maatschappelijk vastgoed te ondersteunen in het verduurzamen van hun gebouwen. 

Het verduurzaming van musea en (publiekstoegankelijke) monumenten is vaak complex. Dat komt o.a. omdat er rekening moet worden gehouden met vele facetten. Musea en monumenten zijn dus echt maatwerk. Samen met de koepelorganisaties Museumfederatie Fryslân, Monumentenwacht Fryslân en Steunpunt Monumentenzorg Fryslân zorgen we voor dat maatwerk.

Het budget voor het uitvoeren van de maatregelen valt overigens niet binnen het programma. Er zijn aantrekkelijke financieringsvormen mogelijk, daar kijken we met u naar. Ook kan gezocht worden naar vormen van vraagbundeling. Dit betekent dat de voorgenomen maatregelen bij verschillende eigenaren worden samengevoegd, hierdoor kan het soms makkelijker zijn om (aantrekkelijke) financiering te krijgen.

Bent u eigenaar van maatschappelijk vastgoed? Of houdt u zich bezig met het verduurzamen van maatschappelijk vastgoed? Zoals scholen, overheidsgebouwen, zorginstellingen of rijksmonumenten? De nieuwe Subsidieregeling duurzaam maatschappelijk vastgoed (DUMAVA) komt eigenaren van bestaand maatschappelijk vastgoed tegemoet in de kosten om te verduurzamen. U krijgt subsidie voor energieadvies, een energielabel en verduurzamingsmaatregelen.

Het is op dit moment niet mogelijk DUMAVA aan te vragen. De regeling is eerder gesloten dan verwacht, omdat het budget overtekend is. Dit betekent dat er meer aanvragen zijn ingediend, dan er geld beschikbaar is. DUMAVA gaat begin januari 2024 nog een keer open.

De provincie Fryslân stelt een subsidie beschikbaar voor:

• Restauratie van gebouwde rijksmonumenten (ook deelrestauraties);
• Herbestemming van gebouwde rijksmonumenten;
• Restauratie van groene rijksmonumenten;
• Restauratie en herbestemming van gebouwde gemeentelijke monumenten en karakteristieke panden;
• Onderhoud van rijksmonumentale molens;
• Plankosten voor restauratie bij herbestemming. 

Voor monumenten met een woonfunctie is het niet mogelijk om deze subsidie aan te vragen. 

De Provinsje en het Wetterskip hebben samen met natuur- en landbouworganisaties het platform Feangreide Fryslân opgericht om het probleem in kaart te brengen en een aanpak uit te werken. Vanaf 9 januari 2024 is er subsidie beschikbaar die 80% van de onderzoekskosten vergoed. Vanaf 23 juni 2025 is ook de subsidie voor het funderingsherstel beschikbaar die 40% van de herstelkosten vergoedt, tot een maximum van €40.000. Bij het Funderingsloket Fryslân kunnen woningeigenaren terecht voor informatie over funderingsproblematiek en de ondersteuning bij funderingsherstel.

Bent u eigenaar van een gebouw binnen bestaand bebouwd gebied of eigenaar van een karakteristieke boerderij buiten bestaand bebouwd gebied? Dan kunt u mogelijk subsidie aanvragen voor het herbestemmen van dit gebouw naar nieuwe zelfstandige woonruimte of flexwoonruimte. Van 1 juli 2022 tot en met 24 december 2022 wordt de subsidieregeling opengesteld.

Het Kenniscentrum Herbestemming Noord is in 2013 ontstaan op initiatief van de drie noordelijke steunpunten, volledig ondersteund door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de drie noordelijke provincies. Doel van het Kenniscentrum Herbestemming Noord is een duurzame herbestemming tot stand te brengen met een zo kort mogelijke procedure, met zo beperkt mogelijke kosten, met zo veel mogelijk gebruikmaking van de monumentale waarden en karakteristieken en met optimale inzet van subsidies en andere financieringsregelingen. Het Kenniscentrum Herbestemming Noord is een spin in het web, een facilitator en een verbinder. 

LEADER Friesland is een dynamisch Europees subsidieprogramma dat gericht is op het stimuleren van een vitaal en duurzaam platteland. Door de focus te leggen op innovatieve en bottom-up benaderingen, ondersteunt LEADER projecten die bijdragen aan de leefbaarheid, economie en ecologische duurzaamheid van de regio.

De provincie Friesland bestaat deze periode uit drie LEADER gebieden: 

• LEADER Noordwest-Friesland
• LEADER Zuidoost-Friesland
• LEADER Zuidwest-Friesland

Het Cultuurfonds, het Nationaal Restauratiefonds en negen provincies werken samen in de Cultuurfondsen voor Monumenten. 

Uit het fonds worden laagrentende leningen verstrekt voor de restauratie, verduurzaming en herbestemming van gemeentelijke en provinciale monumenten of karakteristieke panden. De Cultuurfondsen hebben daarmee een belangrijke rol in het versterken van lokaal erfgoed en daarmee het behoud van het unieke karakter en identiteit van regio’s. En wordt een bijdrage geleverd aan het versnellen van de energietransitie en worden monumenten klaar gemaakt voor de toekomst.

Er is veel belangstelling voor de Cultuurfonds-hypotheek. In een aantal provincies zijn er daardoor beperkt middelen beschikbaar om laagrentende leningen te kunnen verstrekken. Wilt u zekerheid voordat u een aanvraag doet? Neem dan contact met op met het Restauratiefonds via 088 - 2539020. 

Het Cultuurfonds heeft in elke provincie een afdeling die lokale of regionale projecten ondersteunt. 

Friese Anjer
Het Friese fonds eert jaarlijks een persoon, vereniging of instelling die zich heeft ingezet voor de Friese cultuur of die het Cultuurfonds een stimulans wil geven. De prijs bestaat uit een speld en een bedrag van € 5.000.

Talentprijs
De Talentprijs wordt tegelijk met de Friese Anjer uitgereikt. De Talentprijs is bedoeld voor een begaafd persoon of een begaafde groep die een bijzondere, artistieke prestatie heeft geleverd binnen de cultuur en natuur én de potentie heeft een succesvolle carrière op te bouwen door je nog verder te ontwikkelen. De winnaar krijgt naast de oorkonde een bedrag van € 1.500 euro.

De Monumentenwacht Fryslân helpt monumenteneigenaren en -beheerders van hun monument(en) springlevend te houden. Dit doen zij door het uitvoeren van bouwkundige inspecties en aankoopkeuringen, het bieden van begeleiding bij restauraties en renovaties en door het geven van advies op het gebied van vergunningen, subsidies en verduurzaming.

Vergoeding duurzaamheidsadvies
Naast onze duurzaamheidsleningen heeft het Restauratiefonds een budget beschikbaar voor financiële ondersteuning bij het kwalitatief verduurzamen van uw monument. Dit doen wij door een deel van de kosten van een duurzaamheidsadvies te vergoeden. Wilt u meer informatie? Bekijk de voorwaarden.

• Het Steunpunt Monumentenzorg Friesland heeft als doelstelling het bevorderen van de kwaliteit van de integrale zorg voor onroerend cultureel erfgoed in de provincie Fryslân. Zij geven actuele informatie over de monumentenzorg, archeologie en al het andere erfgoed in Fryslân.
• Cultuurhistorisch Centrum 'De Tijd' 
• Tresoar is de bewaarplaats van de geschiedenis van Fryslân. Zij fungeren als verbinder van verleden, heden en toekomst, van kennis en ervaringen en van culturen en generaties.
• Wordingsgeschiedenis van Fryslân
• Friesland op de kaart bundelt een grote hoeveelheid historisch kaartmateriaal van Friesland toegankelijk. 
• Fries filmarchief