Inleiding

De bouw van de DIENSTWONINGEN liep min of meer parallel aan de bouw van het gemeentehuis, namelijk vanaf 1941. Ze werden voltooid in 1942. De woningen zijn ontworpen door A.J. Kropholler uit Wassenaar in de stijl van de Delftse School en daarbij sterk gerelateerd aan het gemeentehuis. Aannemer was R. de Jong uit Grou. H. de Hoop van het architectenbureau hield toezicht op het werk. De woningen hebben een spiegelbeeldige indeling. De twee-onder-een-kap zijn ten opzichte van de bouwtekeningen gewijzigd doordat er geen twee separate keukenuitbouwen aan elke zijde zijn gerealiseerd, maar één gecombineerde in het midden. De dienstwoningen zijn onder één kap gebouwd en bevinden zich aan de achterzijde van het gemeentehuis; huisnummer 2 was bestemd voor de bode-conciërge van het gemeentehuis en huisnummer 4 voor de gemeente-veldwachter. Huisnummer twee is de meest oorspronkelijke woning; huisnummer vier is ingrijpend gewijzigd en de bescherming heeft bij deze woning alleen betrekking op het exterieur.

Omschrijving

Het woningblok van twee woningen onder één kap met contemporaine uitbouw heeft een T-vormige plattegrond. Het woningblokje en de aanbouwen bestaan uit één bouwlaag onder zadeldak met ingezwenkte dakschilden, belegd met rode ongeglazuurde verbeterde Hollandse pannen; zinken mastgoten. Op de nokhoeken van de woningen gemetselde schoorstenen. De muren zijn opgetrokken in roodbruine handvorm bakstenen in halfsteensverband met spouwmuur, vol en zat gemetseld en niet nagevoegd. Op de hoeken uitkragingen. Alle lichtopeningen hebben gietijzeren vensters onder een anderhalfsteens streklaag.

De voorgevel heeft in het midden de beide toegangen tot de woningen, met terazzo-dorpel; elke woning heeft een enkelruits-venster met boven en zijlichten. In de zuidgevel bevinden zich twee zesruits-vensters, stolp- ramen; in de geveltop twee vierruits uitzetramen.

In de noordgevel een zesruits stolpraam; in de geveltop twee vierruits uitzetramen. De achtergevel wordt gedeeltelijk oversneden door de contemporaine aanbouw met onder andere keuken en bijkeuken. De achtergevel van het woonhuis bevat twee zesruits-vensters; op de muurdam tussen beide ramen een versterking in natuursteen (Anstrude). In de aanbouw twee vierruits-vensters en een achterdeur. In de achtergevel is het middengedeelte doorgemetseld tot een gemetselde dakkapel; in huisnummer 2 zit nog een oorspronkelijk valraam.

De indeling van het INTERIEUR van huisnummer 2 is grotendeels oorspronkelijk, dan wel herkenbaar, gebleven. De indeling bestaat uit een gang, waaraan kamers-en-suite (de schuifdeuren liggen in het raadhuis); op de zolderverdieping oorspronkelijk twee slaapkamers en een vliering. De gang komt uit in de keuken in de aanbouw; in de gang is een trap naar de zolderverdieping. Tot de waardevolle elementen behoren onder meer de paneeldeuren, gedeeltelijk met het oorspronkelijke hang- en sluitwerk, het eenvoudige gips-plafond en de natuurstenen schoorsteenmantels in de hoeken van de kamers; in de keuken onder meer een oorspronkelijke keukenkast en terrazzo-aanrecht; de balustrade van de trap bestaat uit eenvoudige gezaagde versiering.

Waardering

De dienstwoningen, gebouwd vanaf 1941 en voltooid in 1942 door R. de Jong uit Grou, naar ontwerp van A.J. Kropholler uit Wassenaar, in de stijl van de Delftse School, zijn van algemeen cultuurhistorisch en architectuurhistorisch belang:

- als bijzonder object voor de geschiedenis van de architectuur, in het bijzonder voor de verspreiding van de Delftse School-stijl, waarvan Kropholler indertijd een belangrijke vertolker was,

- vanwege de redelijke mate van esthetische kwaliteit van het ontwerp,

- vanwege de bijzondere betekenis van het object in, zowel functionele- als formele relatie tot het raadhuis,

- als functioneel en essentieel onderdeel van het complex,

- vanwege de zeer hoge mate van gaafheid van het exterieur en van huisnummer 2 bovendien van het interieur en interieuronderdelen.