Spanjaardslaan 76
Gemetselde TOEGANGSBRUG met verzorgd vormgegeven gietijzeren TOEGANGSHEK, ontworpen in 1832 door Jaane van der Wielen.
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
De twee rijen van respectievelijk vijf middenstandswoningen aan de Lijsterstraat en zeven, spiegelbeeldig identieke woningen aan de Leeuwerikstraat zijn gebouwd in 1920. De opdrachtgever en tevens ontwerper van de woningen was de bouwondernemer Ybele Jelsma, die vergelijkbare woonblokken met “burger en rentenierhuizinge” ontwierp en liet bouwen aan de Transvaalstraat (nrs. 26 t/m 34 en 41 t/m 49). De ook in 1920 gebouwde rijtjes woningen aan de Transvaalstraat zijn in- en uitwendig vrijwel identiek aan deze woningen, maar verschillen er onder meer mee door een afwijkende beëindiging van de risalieten. De woningrijen zijn gebouwd in een aan de Amsterdamse School verwante bouwstijl. Inwendig zijn er echter ook stijlelementen die nog refereren aan de Art Nouveau architectuur van de vorige periode. De bescherming betreft de hoofdmassa, het vooraanzicht en aanwezige interieuronderdelen. Exterieur: De twee woningrijen zijn opgetrokken in schone, roodbruine en miskleurige baksteen vanuit een rechthoekige plattegrond. De rijen staan met twee bouwlagen onder platte daken en hebben louter recht gesloten gevelopeningen. Op de begane grond staan de vensters boven hardstenen lekdorpels. De lekdorpels van de verdiepingsvensters zijn van schuin gemetselde baksteen. De gevelwanden worden verlevendigd door iets hoger opgaande, risalerende gevelpartijen met decoratieve metselverbanden. De ingangstraveeën van de woningen aan de Lijsterstraat staan rechts, die van de Leeuwerikstraat staan links, zodat deze rijtjes inwendig elkaars spiegelbeeld zijn. Ze bevatten de originele, onder platte luifels staande voordeuren. In de deuren bevindt zich een binnen een gesneden omlijsting geplaatst deurlicht. Aan weerszijden van de deuren staat een zijlicht met decoratief glas-in-lood. De luifels rusten op gesneden consoles. Ze hebben een geprofileerde rand en liggen onder een samengestelde rollaag en een reeks van vijf bovenlichten met glas-in-lood, met dezelfde decoraties als in de zijlichten. In de ingangstraveeën is op de verdieping een onder een rollaag staand venster met een roedenverdeling in de bovenramen opgenomen. De traveeën worden beëindigd door een uitgemetselde rand. De risalieten zijn op de begane grond voorzien van een erker, die om en om gebogen of driezijdig van vorm is. De drie vensters in de erkers hebben een roedenverdeling in de bovenramen en dragen een gemetselde balkonbalustrade. De balustrades zijn opengewerkt en worden afgedekt door een rollaag. De balustrade van Lijsterstraat 38 is op weinig respectvolle wijze vernieuwd, zonder rekening te houden met de oorspronkelijke architectuur. Op de balkons komen openslaande, tussen zij- en bovenlichten staande deuren uit. De aan de bovenhoeken afgeronde risalieten hebben een beëindiging met decoratief metselverband en een uitgemetselde lijst. De laatste woning aan de Leeuwerikstraat, op de hoek met de Lijsterstraat, Leeuwerikstraat 21, wijkt af van het patroon. Deze woning heeft geen risaliet met erker, maar bezit in plaats daarvan een ten opzichte van de gevelwand schuin staande rechter travee. De woning is bovendien dieper dan de overige woningen. De rechter travee is in beide bouwlagen voorzien van een venster. De kopgevel bevat links een erker met schuine zijden en een opengewerkte, met een rollaag afgedekte balkonbalustrade. Op het balkon komen tussen boven- en zijlichten staande openslaande deuren uit. In het rechter deel van de gevel is per bouwlaag een smal venster geplaatst. De meeste woningen zijn aan de achterzijde (de invulling van de gevelopeningen, het metselwerk en de uitbouwen) verbouwd, uitgebreid of anderszins aangepast, waarbij de oorspronkelijke uitstraling in meer of mindere mate verloren is gegaan. Interieur: Inwendig waren alle woningen identiek, maar in de loop der tijd zijn in verschillende woningen veel oorspronkelijke elementen verdwenen. Alle woningen waren oorspronkelijk voorzien van binnen geprofileerde omlijstingen staande paneeldeuren. Het tochtportaal en de gang hebben granito vloeren. Daar waar ze bewaard zijn gebleven, zijn de bovenlichten met roedenverdeling van de tochtdeuren ingevuld met florale decoraties in de geëtste glazen. De paneeldeuren op de begane grond zijn bovendien verrijkt met glas-in-loodramen met decoratieve motieven. Ze staan aan de gangzijde tussen zware kozijnen die worden verlevendigd met cannelures en zijn afgedekt met een kroonlijst. Oorspronkelijk zijn alle woningen voorzien van een kamer en suite met schuifdeuren met glas-in-lood onder vierdelige, met decoratief glas-in-lood ingevulde bovenlichten. Tevens stonden (staan) er schouwen met marmeren schoorsteenmantels in voor- en achterkamer. Daar waar ze bewaard zijn gebleven, staan de suitedeuren tussen kastenwanden en onder geprofileerde panelen. De scheluwe trap heeft aan de onderkant een trappaal, een gebogen trapboom en een leuning met geprofileerde handlijst en houten spijlen. Aan de wand is een eveneens geprofileerde handlijst bevestigd. De leuning loopt op de overloop over in een trapbalustrade. In enkele woningen zijn op de verdieping alle oorspronkelijke paneeldeuren bewaard gebleven. Ook de boven de kamer en suite gesitueerde slaapkamers waren voorzien van een schouw. Hier en daar zijn ook op deze slaapkamers de marmeren schoorsteenmantels bewaard gebleven.
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Middenstandswoning | – | – | Oorspronkelijke functie | – |
| Woonfunctie | Woningen en woningbouwcomplexen | – | Huidige functie | – |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Leeuwerikstraat | 15 | – | 8917ED | – | – | – | – |
Gemetselde TOEGANGSBRUG met verzorgd vormgegeven gietijzeren TOEGANGSHEK, ontworpen in 1832 door Jaane van der Wielen.
DIENSTGEBOUW (personeelswoning) met zuilenportico, gerealiseerd in 1832 naar ontwerp van de Amsterdamse architect Israël Warnsinck en oorspronkelijk bestemd tot woning voor de doodgraver annex bergplaats voor baren en gereedschappen e.d.
DIENSTGEBOUW (personeelswoning) met zuilenportico, gerealiseerd in 1832 naar ontwerp van de Amsterdamse architect Israël Warnsinck en oorspronkelijk bestemd tot woning voor de doodgraver annex bergplaats voor baren en gereedschappen e.d.