Lijnbaancomplex, Rotterdam

Monumenttype:
Rijksmonument
Monumentnummer:
530604
Monumentnaam:
Lijnbaancomplex
Plaats:
Rotterdam

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Beschrijving

Omschrijving complexonderdeel 1

Inleiding

Het winkelcentrum De Lijnbaan bestaat uit een WINKELPROMENADE, hieraan gelegen WINKELBLOKKEN en erachter gelegen EXPEDITIESTRATEN. Het geheel ligt tussen de Karel Doormanstraat in het Westen, de Hennekijnstraat in het oosten, de Van Oldenbarneveldtplaats in het zuiden en de Kruiskade in het Noorden. Het winkelcentrum is grotendeels in 1949-1953 tot stand gekomen op basis van het ontwerp van het architectenbureau Van den Broek en Bakema. Twee winkelpanden aan de oostzijde van de Lijnbaan ter plaatse van de kruising met het Stadhuisplein werden aansluitend in 1953-1955 gerealiseerd; het modehuis "Meddens" op de zuidwestelijke hoek naar ontwerp van dezelfde architecten en het tegenovergelegen voormalige restaurant "Ruteck's" (thans detailhandel) waarvoor een afzonderlijke opdracht aan C. Elffers werd verleend.

Bij de winkelblokken hebben, conform de oorspronkelijke opzet, veel wijzigingen plaatsgevonden in de begane grondlagen aan de promenadezijde, maar de hoofdopzet en ritmering zijn in het algemeen nog redelijk herkenbaar. De bestrating van de promenade is vernieuwd.

Omschrijving

De brede, L-vormige WINKELPROMENADE heeft aan weerszijden twee lagen tellende platgedekte WINKELBLOKKEN die een bijna ononderbroken winkelreeks vormen en oorspronkelijk 65 winkels bevatten. De promenade is uitsluitend voor voetgangers toegankelijk. Voor de bevoorrading zijn de winkelblokken aan de achterzijden voorzien van voor autoverkeer toegankelijke EXPEDITIESTRATEN, de Van Ghentstraat aan de westzijde en de Hennekijnstraat aan de oostzijde van de Lijnbaan, de Zoutmanstraat aan de zuidzijde en de Kruiskadehof aan noordzijde van de Korte Lijnbaan. Het langste deel van de structuur (Lijnbaan) is noord-zuid gericht en loopt vanaf een hoofdtoegang aan de Van Oldenbarneveldtplaats in het zuiden tot aan de Kruiskade in het noorden. Ter plaatse van de Aert van Nesstraat wordt de winkelreeks kort onderbroken en bevindt zich een zebrapad over de volledige breedte van de winkelstraat die de promenade voortzet. Het aan de noordzijde haaks aansluitende kortere deel (Korte Lijnbaan) loopt vanaf de kruising bij het Stadhuisplein in westelijke richting naar de Karel Doormanstraat ter hoogte van het Schouwburgplein, waar zich een hoofdtoegang bevindt. Oorspronkelijk waren de hoofdentrees van de promenade voorzien van een naamgevende neonbelettering op de dwarsluifel.

De vier blokken aan de Lijnbaan worden door smalle doorgangen voor voetgangers naar de achterliggende expeditiestraten en door de oost-west gerichte Aert van Nesstraat van elkaar gescheiden. Aan de Korte Lijnbaan zijn de stroken niet onderbroken en hebben deze omgezette delen ter plaatse van de Karel Doormanstraat en de Lijnbaan. Kruisingen en entrees naar de promenade worden geaccentueerd door de afwijkende vorm van de hieraan gelegen winkelvolumes. Zo wordt de zichtas vanuit de Korte Lijnbaan naar het vooroorlogse stadhuis aan de Coolsingel geaccentueerd door de verspringende rooilijn ter plaatse van de panden van de fa. Meddens en het vm. Restaurant Ruteck's aan oostzijde van de kruising met het Stadhuisplein. Bij de kruising Korte Lijnbaan-Lijnbaan omvat de bescherming ook een deel van de openbare ruimte van het Stadhuisplein ter breedte van de panden Meddens en Ruteck's dat voor de situatie aan de kruising van belang is.

De winkelstroken zijn aan de voorzijde voorzien van doorlopende langs- en dwarsluifels die de winkelblokken verbinden en bij de kruisende hoofdstraten onderbroken worden.

De winkelblokken kenmerken zich door een verregaande architectonische eenheid, verkregen door variaties op de gehanteerde breedtemaat van 1,10 en een uniform gebruik van schokbetonnen stijlen en panelen. Oorspronkelijk komen de winkels in een aantal op het genoemde maatsysteem gebaseerde typen voor. Naast een standaardtype met een kelder, begane grond en verdieping, werden verschillende indelingsvarianten ontworpen met tussenverdiepingen en vides. Bijzondere types met drie bovengrondse lagen kwamen voor bij de twee kruisingen van de winkelstraat. De winkelfronten hebben over het algemeen steeds een horizontale verdeling ter plaatse van de verdieping. Alle onderpuien van de winkels aan de promenade zijn inmiddels vervangen. In het bovengedeelte is de gevel vormgegeven aan de hand van een repeterend schema met ritmische verticale accenten van uitspringende schokbetonnen stijlen die voor de eenheid in het gevelbeeld zorgen. Aan de expeditiestraten, waar zich de personeels- en expeditietoegangen bevinden, is de gevel voornamelijk gesloten vormgegeven en in hoge mate collectief behandeld. De gevelinvulling is hier nog vrijwel geheel bewaard gebleven en in de gevelindelingen is aan de plaatsing van ramen en betonnen panelen het oorspronkelijke winkeltype afleesbaar. Oorspronkelijk waren de stijlen en panelen, afhankelijk van het toegepaste type, afgewerkt in lichtgrijs of donkergrijs-zwart waardoor een visueel ritme in het winkelfront ontstond.

Van de verkeersvrije en drempelloze promenade zijn behalve de doorlopende en dwarse luifels het open en lichte karakter alsmede het brede profiel van belang. Tot de oorspronkelijke aanleg behoorden eveneens elementen zoals "buitenetalages", volières, zitbanken en het plaveisel dat in aansluiting op de winkelarchitectuur werd ontworpen en voor verbinding van in- en exterieur en stoffering van de openbare ruimte zorgde. Enkele fragmenten van deze inrichting zijn bewaard gebleven, zoals een rechthoekige vrijstaande vitrine tegenover Lijnbaan 92. Ook is nog een deel van de kunstwerken (standbeeldjes) aanwezig die na de opening van het winkelcentrum zijn geschonken en in de openbare ruimte geplaatst.

Waardering

Winkelcentrum De Lijnbaan, bestaande uit een WINKELPROMENADE, WINKELBLOKKEN en bijbehorende EXPEDITIESTRATEN, is van algemeen belang als essentieel toonbeeld van de Wederopbouw 1940-1958, vanwege de cultuurhistorische, architectuurhistorische en stedenbouwkundige waarde:

- De Lijnbaan heeft cultuurhistorische waarde omdat hier het winkelen voor het eerst als een te faciliteren activiteit van vrijetijdsbesteding is opgevat en het winkelcentrum illustratief is voor de toenemende welvaart en opkomende consumptiemaatschappij van na de tweede wereldoorlog;

- vanwege het wereldwijd nagevolgde revolutionaire concept van de autovrije winkelpromenade heeft De Lijnbaan, als prototype, innovatieve betekenis;

- De Lijnbaan ontleent architectuurhistorische waarde aan de karakteristieke modernistische architectuur, waarbij in de vormgeving en het materiaalgebruik de architectonische organisatie van veranderlijkheid (etalagefronten, flexibele winkelindelingen) en standvastigheid (o.a. in de ritmiek van uitspringende betonstijlen) kenmerkend is;

- Het winkelcentrum heeft hoge ensemblewaarden als onlosmakelijk onderdeel van de hoofdopzet van het Lijnbaanensemble waarbij de hoogte van de bouwblokken is afgestemd op de beleving in en vanuit de Lijnbaanpromenade;

- De oorspronkelijke architectuur en opzet, waarvoor ook de promenade en de expeditiestraten van wezenlijk belang zijn, is in essentie goed en herkenbaar bewaard gebleven ondanks wijzigingen in details en de inrichting van de openbare ruimte.

Bron: Rijksmonumentenregister

Specificaties

Bron: Rijksmonumentenregister

Complex eigenschappen

Bron: Rijksmonumentenregister

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Winkelcentrum Handelsgebouwen, opslag- en transportgebouwen Winkel (G) oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Lijnbaan 47 3012 EK Rotterdam Ja
Korte Lijnbaan 1 B 3012 EC Rotterdam
Korte Lijnbaan 1 C 3012 EC Rotterdam
Korte Lijnbaan 1 D 3012 EC Rotterdam
Korte Lijnbaan 1 3012 EC Rotterdam
Hennekijnstraat 1 3012 EB Rotterdam
Korte Lijnbaan 1 A 3012 EC Rotterdam
Zoutmanstraat 1 3012 EV Rotterdam
Van Ghentstraat 2 B 3012 EA Rotterdam
Van Ghentstraat 2 A 3012 EA Rotterdam
Van Ghentstraat 2 3012 EA Rotterdam
Korte Lijnbaan 2 3012 ED Rotterdam
Korte Lijnbaan 3 A 3012 EC Rotterdam
Zoutmanstraat 3 3012 EV Rotterdam
Hennekijnstraat 3 3012 EB Rotterdam
Korte Lijnbaan 3 3012 EC Rotterdam
Korte Lijnbaan 4 B 3012 ED Rotterdam
Kruiskadehof 4 3012 EJ Rotterdam
Van Ghentstraat 4 3012 EA Rotterdam
Korte Lijnbaan 4 3012 ED Rotterdam
Korte Lijnbaan 4 A 3012 ED Rotterdam
Zoutmanstraat 5 3012 EV Rotterdam
Hennekijnstraat 5 3012 EB Rotterdam
Korte Lijnbaan 5 3012 EC Rotterdam
Van Ghentstraat 6 3012 EA Rotterdam
Kruiskadehof 6 3012 EJ Rotterdam
Korte Lijnbaan 6 3012 ED Rotterdam
Zoutmanstraat 7 3012 EV Rotterdam
Korte Lijnbaan 7 3012 EC Rotterdam
Hennekijnstraat 7 3012 EB Rotterdam
Van Ghentstraat 8 A 3012 EA Rotterdam
Kruiskadehof 8 3012 EJ Rotterdam
Van Ghentstraat 8 3012 EA Rotterdam
Korte Lijnbaan 8 3012 ED Rotterdam
Korte Lijnbaan 9 A 3012 EC Rotterdam
Korte Lijnbaan 9 B 3012 EC Rotterdam
Korte Lijnbaan 9 C 3012 EC Rotterdam
Zoutmanstraat 9 3012 EV Rotterdam
Hennekijnstraat 9 3012 EB Rotterdam
Korte Lijnbaan 9 3012 EC Rotterdam
Kruiskadehof 10 3012 EJ Rotterdam
Van Ghentstraat 10 3012 EA Rotterdam
Korte Lijnbaan 10 3012 ED Rotterdam
Zoutmanstraat 11 3012 EV Rotterdam
Hennekijnstraat 11 3012 EB Rotterdam
Korte Lijnbaan 11 3012 EC Rotterdam
Kruiskadehof 12 3012 EJ Rotterdam
Van Ghentstraat 12 3012 EA Rotterdam
Korte Lijnbaan 12 3012 ED Rotterdam
Zoutmanstraat 13 3012 EV Rotterdam
Hennekijnstraat 13 3012 EB Rotterdam
Korte Lijnbaan 13 3012 EC Rotterdam
Kruiskadehof 14 3012 EJ Rotterdam
Korte Lijnbaan 14 3012 ED Rotterdam
Van Ghentstraat 14 3012 EA Rotterdam
Zoutmanstraat 15 3012 EV Rotterdam
Hennekijnstraat 15 3012 EB Rotterdam
Korte Lijnbaan 15 3012 EC Rotterdam
Korte Lijnbaan 16 A 3012 ED Rotterdam
Korte Lijnbaan 16 B 3012 ED Rotterdam
Kruiskadehof 16 3012 EJ Rotterdam
Korte Lijnbaan 16 3012 ED Rotterdam
Van Ghentstraat 16 3012 EA Rotterdam
Zoutmanstraat 17 3012 EV Rotterdam
Hennekijnstraat 17 A 3012 EB Rotterdam
Hennekijnstraat 17 3012 EB Rotterdam
Korte Lijnbaan 17 3012 EC Rotterdam
Korte Lijnbaan 18 B 3012 ED Rotterdam
Korte Lijnbaan 18 C 3012 ED Rotterdam
Korte Lijnbaan 18 A 3012 ED Rotterdam
Kruiskadehof 18 3012 EJ Rotterdam
Van Ghentstraat 18 3012 EA Rotterdam
Korte Lijnbaan 18 3012 ED Rotterdam
Zoutmanstraat 19 3012 EV Rotterdam
Hennekijnstraat 19 3012 EB Rotterdam
Korte Lijnbaan 19 3012 EC Rotterdam
Kruiskadehof 20 3012 EJ Rotterdam
Van Ghentstraat 20 3012 EA Rotterdam
Korte Lijnbaan 20 3012 ED Rotterdam
Zoutmanstraat 21 B 3012 EV Rotterdam
Zoutmanstraat 21 3012 EV Rotterdam
Hennekijnstraat 21 3012 EB Rotterdam
Korte Lijnbaan 21 3012 EC Rotterdam
Korte Lijnbaan 22 3012 ED Rotterdam
Kruiskadehof 22 3012 EJ Rotterdam
Van Ghentstraat 22 3012 EA Rotterdam
Zoutmanstraat 23 3012 EV Rotterdam
Hennekijnstraat 23 3012 EB Rotterdam
Korte Lijnbaan 23 3012 EC Rotterdam
Korte Lijnbaan 24 3012 ED Rotterdam
Kruiskadehof 24 3012 EJ Rotterdam
Van Ghentstraat 24 3012 EA Rotterdam
Korte Lijnbaan 25 3012 EC Rotterdam
Hennekijnstraat 25 3012 EB Rotterdam
Van Ghentstraat 26 A 3012 EA Rotterdam
Van Ghentstraat 26 B 3012 EA Rotterdam
Kruiskadehof 26 3012 EJ Rotterdam
Korte Lijnbaan 26 3012 ED Rotterdam
Van Ghentstraat 26 3012 EA Rotterdam
Hennekijnstraat 27 3012 EB Rotterdam
Kruiskadehof 28 3012 EJ Rotterdam
Van Ghentstraat 28 3012 EA Rotterdam
Hennekijnstraat 29 3012 EB Rotterdam
Kruiskadehof 30 3012 EJ Rotterdam
Van Ghentstraat 30 3012 EA Rotterdam
Hennekijnstraat 31 3012 EB Rotterdam
Kruiskadehof 32 3012 EJ Rotterdam
Van Ghentstraat 32 3012 EA Rotterdam
Hennekijnstraat 33 3012 EB Rotterdam
Van Ghentstraat 34 B 3012 EA Rotterdam
Aert van Nesstraat 34 3012 CA Rotterdam
Van Ghentstraat 34 3012 EA Rotterdam
Kruiskadehof 34 3012 EJ Rotterdam
Hennekijnstraat 35 3012 EB Rotterdam
Van Ghentstraat 36 3012 EA Rotterdam
Kruiskadehof 36 3012 EJ Rotterdam
Hennekijnstraat 37 3012 EB Rotterdam
Kruiskadehof 38 3012 EJ Rotterdam
Stadhuisplein 39 3012 AR Rotterdam
Hennekijnstraat 39 3012 EB Rotterdam
Kruiskadehof 40 3012 EJ Rotterdam
Hennekijnstraat 41 3012 EB Rotterdam
Hennekijnstraat 43 3012 EB Rotterdam
Hennekijnstraat 45 3012 EB Rotterdam
Lijnbaan 49 3012 EK Rotterdam
Lijnbaan 50 3012 EP Rotterdam
Lijnbaan 51 3012 EK Rotterdam
Lijnbaan 52 3012 EP Rotterdam
Lijnbaan 53 B 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 53 A 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 53 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 54 3012 EP Rotterdam
Lijnbaan 55 B 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 55 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 55 A 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 56 3012 EP Rotterdam
Lijnbaan 57 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 58 3012 EP Rotterdam
Lijnbaan 59 A 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 59 B 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 59 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 60 3012 EP Rotterdam
Lijnbaan 61 B 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 61 A 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 61 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 62 3012 EP Rotterdam
Lijnbaan 63 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 64 3012 EP Rotterdam
Lijnbaan 65 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 66 3012 EP Rotterdam
Lijnbaan 67 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 68 3012 EP Rotterdam
Lijnbaan 69 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 70 B 3012 EP Rotterdam
Lijnbaan 70 3012 EP Rotterdam
Lijnbaan 70 A 3012 EP Rotterdam
Lijnbaan 71 A 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 71 B 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 71 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 72 3012 EP Rotterdam
Lijnbaan 73 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 74 3012 EP Rotterdam
Lijnbaan 75 3012 EL Rotterdam
Lijnbaan 76 3012 ER Rotterdam
Lijnbaan 77 3012 EM Rotterdam
Lijnbaan 78 3012 ER Rotterdam
Lijnbaan 79 D 3012 EM Rotterdam
Lijnbaan 79 B 3012 EM Rotterdam
Lijnbaan 79 A 3012 EM Rotterdam
Lijnbaan 79 3012 EM Rotterdam
Lijnbaan 79 C 3012 EM Rotterdam
Lijnbaan 80 3012 ER Rotterdam
Lijnbaan 81 3012 EM Rotterdam
Lijnbaan 82 3012 ER Rotterdam
Lijnbaan 83 3012 EM Rotterdam
Lijnbaan 84 3012 ER Rotterdam
Lijnbaan 85 3012 EM Rotterdam
Lijnbaan 86 3012 ER Rotterdam
Lijnbaan 87 3012 EM Rotterdam
Lijnbaan 88 3012 ER Rotterdam
Lijnbaan 89 C 3012 EM Rotterdam
Lijnbaan 89 3012 EM Rotterdam
Lijnbaan 90 3012 ER Rotterdam
Lijnbaan 91 3012 EM Rotterdam
Lijnbaan 92 3012 ER Rotterdam
Lijnbaan 94 3012 ER Rotterdam
Lijnbaan 96 3012 ER Rotterdam
Lijnbaan 98 3012 ER Rotterdam
Kruiskade 98 3012 EH Rotterdam
Karel Doormanstraat 278 3012 GP Rotterdam
Karel Doormanstraat 278 B 3012 GP Rotterdam
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
461 AF 959 A1 Rotterdam
461 AF 959 A2 Rotterdam
AF 815 Rotterdam
AF 715 Rotterdam
AF 467 Rotterdam
AF 438 Rotterdam
AF 466 Rotterdam
AF 434 Rotterdam
AF 459 Rotterdam
AF 450 Rotterdam
AF 1130 Rotterdam
AF 1338 Rotterdam
AF 1350 Rotterdam
AF 1694 Rotterdam
AF 1719 Rotterdam
AF 1724 Rotterdam
AF 1725 Rotterdam
AF 1726 Rotterdam
AF 1727 Rotterdam
AF 424 Rotterdam
AF 427 Rotterdam
AF 432 Rotterdam
AF 436 Rotterdam
AF 440 Rotterdam
AF 442 Rotterdam
AF 443 Rotterdam
AF 444 Rotterdam
AF 451 Rotterdam
AF 453 Rotterdam
AF 461 Rotterdam
AF 465 Rotterdam
AF 468 Rotterdam
AF 472 Rotterdam
AF 473 Rotterdam
AF 712 Rotterdam
AF 713 Rotterdam
AF 754 Rotterdam
AF 866 Rotterdam
AF 975 Rotterdam
AF 995 Rotterdam
AF 430 Rotterdam
AF 462 Rotterdam
AF 568 Rotterdam
AF 455 Rotterdam
AF 456 Rotterdam
AF 437 Rotterdam
AF 846 Rotterdam
AF 423 Rotterdam
AF 426 Rotterdam
AF 431 Rotterdam
AF 433 Rotterdam
AF 439 Rotterdam
AF 441 Rotterdam
AF 446 Rotterdam
AF 447 Rotterdam
AF 448 Rotterdam
AF 452 Rotterdam
AF 1079 Rotterdam
AF 469 Rotterdam
AF 449 Rotterdam
AF 460 Rotterdam
AF 425 Rotterdam
AF 470 Rotterdam
AF 471 Rotterdam
AF 692 Rotterdam
AF 1764 Rotterdam
AF 457 Rotterdam
AF 1349 Rotterdam
AF 1331 Rotterdam
AF 870 Rotterdam
AF 429 Rotterdam
AF 464 Rotterdam
AF 454 Rotterdam
AF 1339 Rotterdam
AF 463 Rotterdam
AF 445 Rotterdam
AF 458 Rotterdam
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1953 1955 vervaardiging
Types
Hoofdcategorie Subcategorie Beschrijving Notitie
Handelsgebouwen, opslag- en transportgebouwen Winkel (G) WWinkelpromenade, winkelblokken en expeditiestraten
Bron: Rijksmonumentenregister

Tijdlijn Lijnbaancomplex

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Andere monumenten in de buurt

Naar boven