Complex eigenschappen

Complexnaam:

Gulden Bodem

Complexnummer:

528884

Complex beschrijving:

Omschrijving van het complex

Het park Gulden Bodem is in feite de overtuin van Zypendaal. Daar is, in tegenstelling tot Zypendaal geen sprake van waterpartijen; het 19de-eeuwse hoofdgebouw (het Jachthuis) is in 1964 afgebroken. Wat is overgebleven is een koetshuis, een houten huis aan het begin van een oprijlaan en een parkgedeelte met gazons bezet met boomgroepen en heesters aan de zuidoostzijde met een aansluitend bosgedeelte met landerijen tot aan de Schelmseweg. In structuur goed bewaard gebleven HISTORISCHE BUITENPLAATS GULDEN BODEM, bestaande uit het KOETSHUIS (1), HISTORISCHE PARKAANLEG (2) het HOUTEN HUIS (3) en WEIDEHEKKEN (4).

In de 17de en vooral de 18de eeuw worden aan de noordzijde van Arnhem diverse landgoederen ontwikkeld, gebruik makend van de reliëfrijke ondergrond en de aanwezigheid van sprengen. Gulden Bodem en Zypendaal maken daar deel van uit. Op een kaart van Zypendaal uit 1753 staat de 'overtuin' Gulden Bodem weergegeven. Recht tegenover het huis Zypendaal ligt op het gebied van Gulden Bodem een gebouw op rechthoekige plattegrond en iets ten noorden daarvan een tweede gebouw. Daarachter een geometrische tuinaanleg van acht perken in een overigens met bos beplant perceel. Omstreeks 1870 vond de omvorming van het terrein van Gulden Bodem plaats. Het Jachthuis op de heuvel tegenover Zypendaal en het bijbehorende koetshuis waren omstreeks 1860 gebouwd in opdracht van Willem Gerard baron Brantsen van Zypendaal naar ontwerp van L.H. Eberson. Rond het huis werd vervolgens een park in landschappelijke stijl aangelegd. De landschapsarchitecten J.F. Ummels en C.E.A. Petzold maakten daarvoor een beplantingsontwerp met gebogen paden, open en gesloten ruimten. Tot 1919 is het Jachthuis op de Gulden Bodem verhuurd, daarna zijn de landgoederen Gulden Bodem en Zypendaal gesplitst. Graaf en gravin Von der Goltz-Brantsen gingen in het Jachthuis wonen, barones Brantsen-Bohlen bleef op Zypendaal. De barones stierf in 1926. Na het overlijden van haar moeder heeft de gravin nog ruim dertig jaar op het Jachthuis geresideerd. Na haar overlijden in 1957 hebben de erven Gulden Bodem verkocht aan de gemeente Arnhem, die in 1964 het Jachthuis heeft laten afbreken om reden van teveel achterstallig onderhoud. Ter plaatse van het huis staat nu een sculptuur van de IJslandse kunstenaar Sigurdur Gudmundsson die een ontmoeting tussen cultuur en natuur tot uitdrukking wil brengen. Deze sculptuur valt buiten de bescherming.

Op de plaats van het huidige parkeerterrein stond een boerderijcomplex, dat in 1966 eveneens door de gemeente is gesloopt voor een voorgenomen verbreding van de weg. De bij de oostelijke inrit gelegen rentmeesterswoning uit omstreeks 1890 (vervanger van een voorganger uit 1852), is april 1945 in brand gestoken en verloren gegaan.

Omgrenzing De omgrenzing van het historische buitenplaatsencomplex Gulden Bodem wordt aan de oostzijde gevormd door de Zijpendaalseweg, aan de noordzijde door de Schelmseweg, aan de west- en zuidkant door de achterzijde van de bebouwing. De omgrenzing van het complex alsmede de situering van de complexonderdelen staan op de bij de bescherming horende kaart aangegeven.

Waardering van het complex

Het complex HISTORISCHE BUITENPLAATS GULDEN BODEM is van algemeen cultuurhistorisch, tuinhistorisch en landschappelijk belang:

- wegens de ouderdom;

- als een van de buitenplaatsen ten noorden van Arnhem gelegen;

- als gaaf voorbeeld van het incorporeren van een bestaande landschapsstructuur in het ontwerp van de parkaanleg;

- wegens de visuele en historische samenhang met het tegenover liggende Zypendaal.