Inleiding

De Grebbe is tegenwoordig, anno 2002, een overkluisd riool onder de binnenstad van Bergen op Zoom. De Grebbe kent een lange geschiedenis, die ten nauwste verbonden is met het ontstaan van het cultuurlandschap van de Brabantse Wal en omgeving en van de stad Bergen op Zoom. In de dertiende eeuw is de Grebbe gegraven als afwateringskanaal. Later kwam daar de functie van turfvaart bij. Toen vond nadere kanalisatie plaats. Vanaf de veertiende eeuw tot in de twintigste eeuw werd de Grebbe geleidelijk overkluisd door bruggen, straten, pleinen en (uitbreidingen van) gebouwen. De Grebbe werd een riool, een functie die het tot op de huidige dag gehouden heeft. Door de lange wordingsgeschiedenis is een veelvoud aan constructies en materialen toegepast, die het monument een staalkaart laten zijn van ontwikkelingen op gebied van weg- en waterbouw en aanverwante terreinen.

Omschrijving

De Grebbe, riool onder de stad Bergen op Zoom, is ongeveer 800 m lang. De Grebbe loopt van het Ravelijn (oostzijde van de stad) tot aan het Spuihuis (westzijde). Het tracé volgt en/of passeert van oost naar west onder andere de Geweldigerstraat, het Sint-Catharinaplein, het Markiezenhof, het Beursplein en de Moeregrebstraat.

De Grebbe bestaat uit diverse vormen van beschoeiingen, wanden en overkluizingen, onder andere in bak- en ledesteen. Latere toevoegingen en herstellingen onder andere in beton. Vanwege de lange ontstaansgeschiedenis zijn diverse constructies (zoals verschillende boogvormen) toegepast. Tevens zijn gedeelten van oude bruggen in de Grebbe opgenomen.

Waardering

De Grebbe, het ongeveer 800 m lange ondergrondse riool onder de binnenstad van Bergen op Zoom, is van algemeen belang vanwege:

- historie, vanwege de relatie met het ontstaan van Bergen op Zoom en het omliggende landschap (afwaterings- en turfvaart, later riool);

- archeologie en bouwhistorie, vanwege de raakvlakken tussen de historie van het monument en zijn omgeving en vanwege de diverse toegepaste materialen en constructies; tevens vanwege de relatie met bruggen, wegen, pleinen en de belendende percelen;

- de relatie tussen de bovengrondse structuur van de stad (parcellering, functies) en de ondergrondse Grebbe;

- de omvang, gaafheid en zeldzaamheid van de Grebbe gerelateerd aan vergelijkbare riolen in Nederland. ====================