Complex H. Dionijsius, Tilburg

Monumenttype:: Rijksmonument
Monumentnummer:: 526143
Monumentnaam:: Complex H. Dionijsius
Plaats:: Tilburg

Bron: Johan Bakker via Wikimedia Commons

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Voeg uw verhaal toe

Beschrijving

Inleiding

Het poortgebouw uit 1718 of 1724 en het midden van de negentiende eeuw, zuidoostelijk van de huidige kerk, is een restant van de voormalige pastorie. Het is nu in gebruik als muziekstudio. Het poortgebouw bestaat uit twee gedeelten: de overbouwde poort uit 1724 voorzien van een 19e eeuwse stuc- en cementdecoratie met een aangebouwde vleugel in baksteen uit 1927. De pastorie is, op het poortgebouw na, rond het jaar 1927 grotendeels afgebroken. De nieuwe pastorie en de aangebouwde vleugel aan het poortgebouw vallen buiten de bescherming.

Omschrijving

De kleine overbouwde poort, op vierkante plattegrond, bestaat uit twee bouwlagen. Het gebouwtje heeft een zadeldak gedekt met blauwe Oudhollandse pannen liggend tussen bekroonde tuitgevels. De muuropening van de poort in voor- en achtergevel heeft een ellipsvormige boog. Op de tweede bouwlaag in de voorgevel bevindt zich in een nis een beeld in Franse kalksteen van St. Dionysius, de patroonheilige van Tilburg en de kerk. In de bovenliggende topgevel een oculus met geometrische roedenverdeling. De overbouwde poort heeft aan de kant van de straat een smeedijzeren spijlen poort bestaande uit twee vleugels. In deze poort een dito loopdeur. De achtergevel bevat op de verdieping een rechthoekig roedenvenster. Het opgaande werk bestaat uit handgevormde baksteen gemetseld in kruisverband. De voorgevel is in het midden van de 19e eeuw voorzien van imitatie-blokpleisterwerk. In de onderdoorgang bevindt zich aan de ene kant een gedenksteen geplaatst bij de laatste restauratie en aan de andere kant de toegangsdeur.

Waardering

Het object is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van het katholicisme in de negentiende eeuw, in het bijzonder de stichting van kerken ter plaatse van oudere schuurkerken, het is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van dergelijke kerkcomplexen en als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van poortgebouwen. Het heeft architectuurhistorisch belang vanwege de bouwgeschiedenis en de Eclectische detaillering. Het geheel heeft ensemblewaarden als onderdeel van een groter geheel, de bebouwingsreeks aan de Goirkestraat, dat cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig van nationaal belang is; tevens wegens de situering, verbonden met de ontwikkeling van de stad en de bijzondere betekenis van het complex voor het aanzien van de stad. Het is van belang wegens de architectuurhistorische, bouwtechnische, typologische en functionele zeldzaamheid van een dergelijk poortgebouw.

Bron: Rijksmonumentenregister

Specificaties

Monumentnummer:: 526143
Artikel ZKP:: rijksmonument
Provincie:: Noord-Brabant
Gemeente:: Tilburg
Plaats:: Tilburg

Bron: Rijksmonumentenregister

Complex eigenschappen

Complexnaam:: Complex H. Dionijsius
Complexnummer:: 521051
Complex beschrijving:: Inleiding.

R.K. KERKCOMPLEX "Sint Dionysius" uit 1835/1938.

Het complex bestaat uit acht onderdelen: I kerk met schip in Neo-Gotische stijl (1835) en viering,transept en koorpartij (1938) in de Traditionalistische trant van Kropholler; II erfafscheiding rond het kerkhof; III Neo-Gotisch familiegrafmonument van de J. de Beer uit 1898; IV Art-Deco graf van Janssens-van Spaendonck uit 1922; V Art-Deco graf van Willy de Beer uit 1924; VI graf van de kinderen Joanna en Jan de Beer uit 1899; VII graf van Theresia Mannaerts uit 1901; VIII poortgebouw uit 1718 van de voormalige pastorie. De kerk (I) is gebouwd op het terrein van de voormalige schuurkerk, die hier vanaf 1715 stond. Het schip, het oudste deel van de kerk, is tevens het oudste Neo-Gotische R.K. kerkgebouw in Nederland, een ontwerp van architect H. Essens (Oisterwijk). De viering, transept en koorpartij zijn een ontwerp van architect C.H. de Bever van het architectenbureau Kooken (Eindhoven).

Aan noord- en oostkant van de kerk ligt het kerkhof. De hof wordt door een erfafscheiding (II) afgesloten. Op het kerkhof liggen vele Tilburgse notabelen begraven. In 1816 laat pastoor Mathias Stals (pastoraat 1812-1826) aan de noordkant van de schuurkerk een kerkhof aanleggen. In hetzelfde jaar vindt, op de feestdag van St. Martinus, de eerste ter aardebestelling plaats van een kind genaamd Martinus Vermeer. Met goedkeuring van vicaris Van Alphen uit 's- Hertogenbosch wordt het kerkhof in september 1817 gezegend. In 1823 vind een vergroting van het kerkhof plaats met ongeveer 40 roeden aan de oostzijde. Tijdens het pastoraat (1826-1882) van Van der Ven kwam de nieuwe kerk in 1839 gereed. De schuurkerk is spoedig hierna gesloopt. De grootste uitbreiding van het kerkhof vindt plaats op 22 augustus 1882. Om het toegevoegde gedeelte wordt eenmuur van 180 meter geplaatst. Het kerkhof wordt opgehoogd met 3500 karrevrachten zand. In oktober 1883 wordt het stoffelijk overschot van pastoor Van der Ven naar het nieuwe eerste klasgedeelte overgebracht. Bij deze gelegenheid begroef men ook de stoffelijke resten van Maria Anna Franken-Pessers opnieuw. De huidige vorm van het kerkhof ontstaat in 1892 door aankoop van tuinen van huizen aan de Kardinaal Vaughanstraat. Vijf grafmonumenten (III t/m VII) zijn beschermd. Van de pastorie uit 1718, die door pastoor Fredericus Becanus is gebouwd, is het poortgebouw (VIII) bewaard gebleven. Dit poortgebouw bevindt zich zuidoostelijk van de huidige kerk. In 1927 is zuidelijk van de kerk dichter naar de straat toe, de huidige pastorie gebouwd, de oude is toen grotendeels afgebroken. De pastorie uit 1927 en het aanleg van het kerkhof behoren niet tot de bescherming.

Waardering

Het complex is van algemeen belang. Het heeft cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van het katholicisme in de negentiende eeuw, in het bijzonder de stichting van kerken ter plaatse van oudere schuurkerken en de vorming van kerkdorpen, het is tevens van belang als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van dergelijke kerkcomplexen. Het heeft architectuurhistorisch belang als eerste voorbeeld van katholieke kerkbouw in Neo-Gotische vormentaal en vanwege de plaats in het oeuvre van de respectievelijke bouwmeesters H. Essens en C.H. de Bever en de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp. Het geheel heeft ensemblewaarden als onderdeel van een groter geheel, de bebouwingsreeks aan de Goirkestraat, een der oude herdgangen van Tilburg, dat cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig van nationaal belang is, tevens wegens de situering, verbonden met de ontwikkeling van de stad en de bijzondere betekenis van het complex voor het aanzien van de stad. Het is van belang wegens de architectuurhistorische, bouwtechnische, typologische en functionele zeldzaamheid.

Bron: Rijksmonumentenregister

Voeg uw verhaal toe

Eigenschappen

Functies
Functie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functietype	Is hoofdfunctie
Poortgebouw	Uitvaartcentra en begraafplaatsen	Begraafplaats en -onderdelen	oorspronkelijke functie	Ja

Adressen
Straat	Getal	Achtervoegsel	Postcode	Plaats	Locatie	Situatie	Is hoofdadres
Norbertijnerpoort	1	–	5046 GL	Tilburg	–	–	Ja

Percelen
Kadastraal perceel	Kadastrale sectie	Kadastraal object	Appartement	Kadastrale gemeente
–	N	17423	–	Tilburg

Bouwperioden
Start	Eind	Notitie	Beschrijving
1718	1724	–	vervaardiging
1927	1927	–	verbouwing

Bouwstijlen
Stijl	Substijl	Zuiverheid	Notitie
ambachtelijk-traditionele bouwtrant	streek-eigen bouwtrant	invloeden	–

Bron: Rijksmonumentenregister

Tijdlijn Complex H. Dionijsius

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Voeg een verhaal toe over dit monument