Alle monumenten springlevend! Het Restauratiefonds heeft voor elk monument een passende financiering. Bezoek Restauratiefonds.nl
Herbestemming.nu helpt initiatiefnemers van herbestemmingen met kennis, praktijkvoorbeelden en een netwerk van specialisten. Bezoek Herbestemming.nl

Complex GZG, 's-Hertogenbosch

Rijksmonument
Monumentnummer:
524985
Complex GZG
's-Hertogenbosch
Afbeeldingen toevoegen

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Voeg uw verhaal toe

Beschrijving

Inleiding.

Het LIJKENHUIS annex ROUWKAPEL behorend bij het Groot Ziekengasthuis is direct ten oosten van het ziekenhuis annex klooster (Complexonderdeel 1) op de zuidoostelijke hoek van het ziekenhuisterrein gelegen. Dit gebouw - dat oorspronkelijk een grotere omvang had - stond bekend als het Sint Josephpaviljoen. Het werd in 1888 gebouwd en huisvestte aanvankelijk een polikliniek met aangrenzend een lijkenhuis en een rouwkapel. In 1938 werd aan de oostzijde een aanbouw met een plat dak met een nieuwe ingang naar de wachtkamer aangebracht. In de naoorlogse periode werd het bouwvolume gehalveerd, doordat de zuidelijke helft van het gebouw, waarin de polikliniek, een naaikamer en een vestibule waren ondergebracht, werd gesloopt. De ingangspartij in de zuidgevel, gevormd door een poortje met een reliëf van de beeldhouwer H. van der Geld, werd opgenomen in de nieuwe zuidelijke kopgevel. Het gebouw toont elementen van de neorenaissance.

Omschrijving.

Het gebouw heeft een globaal rechthoekige plattegrond en telt één bouwlaag. Het is samengesteld uit twee bouwdelen onder een flauw hellend zadeldak, met daartussen een lager tussenlid met plat dak. Aan de westzijde een dwars hierop geplaatst bouwdeel onder zadeldak en een moderne aanbouw met plat dak. Geprofileerde bakgoot. De gevels van het gebouw zijn opgetrokken uit baksteen, met speklagen in verblendsteen. Hardstenen plint. In de westgevel van het lijkenhuis smeedijzeren sierankers. De westgevel is opgebouwd uit twee licht risalerende, door topgevels afgesloten geveldelen op de beide hoeken, met daartussen een lager, rechtgesloten tussenlid. De gevelindeling van beide hoekrisalieten is identiek: op de begane grond twee getoogde vensters, waarin een schuifraam met tweeruits bovenlicht. Ontlastingsbogen in een lichtgekleurde baksteen. Ter hoogte van de zolder een drietal rondboognissen. De topgevels zijn afgedekt met een natuurstenen lijn, bekroond door een piron. In het tussenlid een tweetal rondboogdeuren, met hiertussen een klein éénruits raam. Aan weerszijden vensters met schuifraam. In de korte zuidelijke gevel aan de linkerzijde het uit 1888 daterende poortje dat wordt gevormd door een natuurstenen tympaan, ondersteund door twee vaasvormige elementen. Deze rusten op bakstenen pilasters, versierd met natuurstenen diamantkoppen en kapitelen. Hiertussen een segmentboog met een natuurstenen sluitsteen, waarop de tekst "A.D. 1888". De ingang wordt gevormd door een vleugeldeur met panelen, voorafgegaan door een lage bakstenen stoep. In het tympaan een sculptuur van beeldhouwer H. van der Geld, voorstellende een engel, die in zijn uitgestrekte handen een lauwerkrans en palmtak vasthoudt. Rechts van de engel een arts met patiënt, links een ziekenverzorger aan bed. Rechts van de poort een tweetal kleine vensters met éénruits raam. In de oostelijke gevel links in de topgevel op zolderniveau een rond venster, hieronder een dichtgemetseld getoogd venster. In het midden gaat de oostgevel schuil achter een moderne éénlaags aanbouw onder plat. Rechts de rouwkapel. Hierin een drietal rondboogvensters, waarvan het middelste later is dichtgemetseld.

Waardering.

Het lijkenhuis met rouwkapel is van algemeen belang. Het object is van cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van een sociaaleconomische en geestelijke ontwikkeling: het lijkenhuis met rouwkapel vormt als onderdeel van het Groot Ziekengasthuis, waarvan de geschiedenis teruggaat tot de Middeleeuwen, een belangrijke illustratie van de met name op de armere bevolking gerichte medische zorg in 's-Hertogenbosch. Het object bezit architectuurhistorische waarde door de neo-renaissancestijl en door de bijzondere detaillering, met name van het in de zuidgevel opgenomen neo-renaissance poortje met sculptuur van H. van der Geld. Deze sculptuur bezit dan ook kunsthistorische waarde vanwege de plaats die zij inneemt binnen het oeuvre van deze belangrijke negentiende-eeuwse beeldhouwer. Het lijkenhuis met rouwkapel bezit ensemblewaarde als essentieel onderdeel van het Groot Ziekengasthuiscomplex, dat cultuurhistorisch en architectuurhistorisch van nationaal belang is. Het lijkenhuis met rouwkapel is tot slot van belang vanwege functionele en typologische zeldzaamheid.

Bron: Rijksmonumentenregister

Specificaties

Monumentnummer:
524985
Artikel ZKP:
rijksmonument
Provincie:
Noord-Brabant
Gemeente:
's-Hertogenbosch
Plaats:
's-Hertogenbosch
Bron: Rijksmonumentenregister

Complex eigenschappen

Complexnaam:
Groot Ziekengasthuis
Complexnummer:
522428
Complex beschrijving:

Inleiding.

Het complex van het Groot Ziekengasthuis is gesitueerd aan de zuidzijde van de Zuid Willemsvaart, in het centrum van 's-Hertogenbosch. De geschiedenis van het Groot Ziekengasthuis gaat terug tot de late Middeleeuwen: reeds in 1274 werd melding gemaakt van het ziekenhuis, dat vanaf het begin voorzag in medische zorg voor de armen van 's-Hertogenbosch. Daarnaast deed het lange tijd dienst als militair hospitaal.

Het Groot Ziekengasthuis viel onder het bestuur van de Bossche Godshuizen. Vanaf het begin bestond het ziekenhuispersoneel uit religieuzen. Met de poging tot calvinisering van 's-Hertogenbosch vanaf 1629 werden deze echter vervangen door lekenpersoneel. Sinds 1880 werden de zieken in het Groot Ziekengasthuis echter weer verzorgd door zusters van de Congregatie Barmhartige Zusters van de Heilige Carolus Borromeus. De middeleeuwse gebouwen van het Groot Ziekengasthuis deden nog tot het begin van de 20ste eeuw dienst. Vanaf het derde kwart van de negentiende eeuw werden het complex echter uitgebreid met een aantal 'moderne' ziekenhuisgebouwen: het beschermde ziekenhuiscomplex bestaat uit een vijftal gebouwen, daterend uit periode 1880 - 1930. De bebouwing binnen het ziekenhuiscomplex bestaat uit:

- Een ZIEKENHUIS annex zusterKLOOSTER met KAPEL uit ca.

1911-1913, met stijlelementen van de Neo-Gotiek en Neo-Renaissance, eveneens naar ontwerp van J. Vrijman, kapel ontworpen door J.Th. Klompers (Complexonderdeel 1).

-Een PAVILJOEN voor patiënten met besmettelijke ziekten uit ca.1915, met stijlelementen van de Chaletstijl. Dit Mariapaviljoen werd ontworpen door architect J. Vrijman(Complexonderdeel 2).

-Een LIJKENHUIS uit ca. 1888 in Neo-Renaissancestijl,waarin een poort met beeldhouwwerk van H. van der Geld (Complexonderdeel 3).

-Een uit ca. 1915 daterend ziekenPAVILJOEN in Neo- Renaissancestijl, ontworpen door architect J. Vrijman (Complexonderdeel 4).

-Een in 1932 gebouwd ZIEKENHUIS in een regionale variant van de Amsterdamse School, ontworpen door architect J.Th.

Klompers (Complexonderdeel 5).

Van de oudere bebouwing resteert nog een beschermde zeventiende-eeuwse poort aan de Gasthuisstraat. In de jaren zeventig van de 20ste eeuw werd het complex uitgebreid met een omvangrijk U-vormig gebouw aan de zuidzuide van het terrein. Het complex huisvestte anno 1999 nog steeds een ziekenhuis.

Omschrijving.

Het complex is gelegen op een globaal rechthoekig terrein, dat wordt begrensd door de Zuid-Willemsvaart (noordzijde), de Nieuwstraat (oostzijde), het Burgemeester Loeffplein en de Binnendieze (zuidzijde) en de Tolbrugstraat (westzijde). De oudere bebouwing bevindt zich hoofdzakelijk op de westelijke helft van het terrein. Aan de Binnendieze de beschermde poort met poortgebouw. Schuin hier tegenover, in het midden van de westzijde van het terrein het Neo-Renaissance ZIEKENHUIS met klooster en kapel uit 1911-1913 (Complexonderdeel 1). Direct ten noorden hiervan, aan de Tolbrugstraat, het PAVILJOEN voor besmettelijk zieken uit c. 1915 (Complexonderdeel 2). Aan de zuidzijde van het oude ziekenhuis een LIJKENHUIS uit c. 1880, waarin een poort met sculptuur van H. van der Geld is geïntegreerd (Complexonderdeel 3). Ten oosten van het oude ziekenhuis een ziekenPAVILJOEN in Neo-Renaissancestijl uit 1915 (Complexonderdeel 4). Dit paviljoen sluit via een moderne vleugel aan op een het in Amsterdamse School-stijl uitgevoerde ZIEKENHUIS uit 1932 (Complexonderdeel 5), dat met de voorgevel aan de Nieuwstraat is gesitueerd. Aansluitend hierop, aan de noordzijde van het terrein de hoofdzakelijk uit de jaren zeventig van de 20ste eeuw daterende nieuwbouw van het ziekenhuis, die buiten de bescherming valt. Aan de Nieuwstraat sluit het ziekenhuis uit 1932 aan de zuidzijde aan op een vijftal panden - oorspronkelijk woonhuizen - die eveneens door het Groot Ziekengasthuis in gebruik zijn genomen, daterend uit de zeventiende, achttiende en negentiende eeuw.

Waardering.

Het complex van het Groot Ziekengasthuis is van algemeen belang. Het complex bezit cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische en geestelijke ontwikkeling: het complex vormt een herinnering aan een van oorsprong middeleeuws ziekenhuis, dat zich richtte op de verzorging van de armere bevolking van 's-Hertogenbosch. De nu nog aanwezige, hoofdzakelijk uit de vroege twintigste eeuw daterende, gebouwen herinneren door hun omvangrijke schaal aan de belangrijke rol die het ziekenhuis ook aan het begin van deze eeuw speelde in de medische zorg in 's-Hertogenbosch. Het ziekenhuiscomplex bezit architectuurhistorische waarde door de diverse stijlen die in de verschillende gebouwen zijn toegepast en die hierdoor een staalkaart vormen van de uiteenlopende stijlen, die achtereenvolgens in het begin van deze eeuw in gebouwen voor gezondheidszorg werden toegepast. Het complex bezit ensemblewaarde door de bijzondere inrichting van het ziekenhuisterrein. Het complex is van belang vanwege de gaafheid van de bebouwing. Tot slot is het complex, als een der laatste complete ziekenhuiscomplexen in Nederland, van belang vanwege typologische en functionele zeldzaamheid.

Bron: Rijksmonumentenregister
Voeg uw verhaal toe

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Rouwkapel (H) Uitvaartcentra en begraafplaatsen Begraafplaats en -onderdelen oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Zusters van Trierstraat 8 – 5211 ZT 's-Hertogenbosch – – Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
– H 7339 – 's-Hertogenbosch
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1888 1888 – vervaardiging
Bouwstijlen
Stijl Substijl Zuiverheid Notitie
Neo-Renaissance – invloeden –
Bron: Rijksmonumentenregister

Tijdlijn Complex GZG

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.
Voeg een verhaal toe over dit monument

Andere monumenten in de buurt