In 1998 werd al besloten dat er iets aan de vestingwerken moest gebeuren, deze lagen er vervallen bij. Ontwikkelingsplan ‘Versterkt Den Bosch’ werd ontwikkeld. Inmiddels is de Zuidwal gerestaureerd. Het blijft niet bij restaureren alleen, de gebieden worden zo ontwikkeld dat er bijvoorbeeld ook gerecreëerd kan worden.
 
Met de verkiezing van Vestingstad 2005 en een financiële bijdrage van 2,7 miljoen euro uit Brussel werden flinke stappen genomen bij het behoud en herstel van de stadswallen. Daarnaast werden er in 2005 tal van activiteiten georganiseerd om de historische identiteit van de stad uit te dragen.
 
De bouw van de vestingwerken begon eind twaalfde eeuw, nadat stadsrechten aan ’s-Hertogenbosch verleend waren. Bij de voltooiing ervan rond 1225 valt alleen het gebied rond de markt binnen de muren. Den Bosch groeit snel vanwege gunstige economische ontwikkelingen, waardoor de eerste ommuring te klein blijkt. Verschillende uitbreidingen van de stadsverdediging volgen.

In de vijftiende eeuw moeten de stadsmuren ingrijpend veranderd worden. De vroegere muren boden voldoende bescherming tegen boogschutters, maar niet tegen kanonsgeschut dat zijn intrede deed. De stadsmuren worden vervangen door aarden wallen van enkele meters dik. Tussen 1614 en 1629 worden verschillende bastions aangelegd. Hierna worden er nog amper wijzigingen aan de stadswallen uitgevoerd. In 1874 viel het doek als vestigingsstad. In de meeste steden werden de vestingwerken afgebroken. In Den Bosch niet: de verdedigingswerken deden ook dienst als waterkering. Nu worden de stadswallen veelvuldig gebruikt als wandelgebied.

Maar niet alleen de stadsverdediging van Den Bosch is monumentaal. De gemeente heeft in totaal 550 rijksmonumenten en 220 gemeentelijke monumenten. Daarnaast heeft Den Bosch 20 locaties die zijn aangewezen als archeologisch monument.
 
De gemeente ‘s-Hertogenbosch is trots op haar verleden. Daarom is ze zuinig op de cultuurhistorie die de stad rijk is. Niet alleen de monumentale gebouwen tellen zij daarbij mee, ook archeologie neemt een belangrijke plaats in.

In de monumentenverordening is extra aandacht voor de toewijzing van archeologische monumenten. Van de aanvrager van bijvoorbeeld een parkeerkelder kan verlangd worden dat hij rekening houdt met de archeologische waarden van de grond. Wanneer bij onderzoek blijkt dat de vondsten waardevol zijn, kan worden besloten tot een versnelde procedure tot bescherming. Veelal wordt daarop wel subsidie verleend. Dat Den Bosch veel aandacht heeft voor monumenten is niet zo gek. De stad is oud en in het verleden is, bijvoorbeeld door het vele water, van alles in de bodem verdwenen. Een stad die haar verleden liefheeft, kijkt verder dan de schoonheid boven de grond. En ook op dat gebied heeft Den Bosch heel veel te bieden. De gemeente ‘s-Hertogenbosch is trots op haar verleden. Daarom is ze zuinig op de cultuurhistorie die de stad rijk is. Niet alleen de monumentale gebouwen tellen zij daarbij mee, ook archeologie neemt een belangrijke plaats in.

Een stad die haar verleden liefheeft, kijkt verder dan de schoonheid boven de grond. En ook op dat gebied heeft Den Bosch heel veel te bieden.

• Rijksmonumentenlijst
• Gemeentelijke monumentenlijst