's-Hertogenbosch

Gemeente ’s-Hertogenbosch
Tel. 073- 615 57 80
p.duijkers@s-hertogenbosch.nl
www.s-hertogenbosch.nl
Monumentenkaarten
Gemeente 's-Hertogenbosch telt honderden rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten. Daarnaast zijn er nog tientallen locaties aangewezen als archeologisch monument. Wilt u weten of u in een monument of beschermd gebied woont?

Beschermd Gezicht
De gemeente 's-Hertogenbosch kent 3 rijksbeschermde gezichten en 9 gemeentelijk beschermde gezichten:
-
Rijksbeschermd gezicht 's-Hertogenbosch Uitbreiding
Aan de noord- en zuidrand van de stad was in de 19e eeuw nog zo veel ruimte aanwezig, dat nieuwe ontwikkelingen, zoals de aanleg van de Zuid Willemsvaart en de bouw van grootschalig e religieuze instellingen konden plaatsvinden zonder het middeleeuwse stratenplan in belangrijk e mate te verstoren. -
Rijksbeschermd gezicht 's-Hertogenbosch - De Muntel
De Muntel is een relatief grote wijk ten noordoosten van het centrum van 's-Hertogenbosch. I lij wordt in het noorden begrensd door de Gelderse Dam en de Willem van Nassaulaan, in het oosten door de Pelssingel, in het zuiden door de Van der Weeghensingel en door de Citadellaan in het westen. -
Gemeentelijk beschermd stadsgezichten: Heinis en Vuchterpoort.
Monumentenzorg 's-Hertogenbosch
De afdeling Monumentenzorg van de gemeente 's-Hertogenbosch zet zich in om het erfgoed van de gemeente op duurzame wijze te behouden voor de toekomst. Als u verbouw plannen heeft voor uw monument dan is het verstandig om eerst een historisch onderzoek te doen. Bekijk hiervoor de website Erfgoed 's-Hertogenbosch. Voor meer informatie kunt u ook contact opnemen.
Duurzaam monument
Nederland heeft zichzelf als doel gesteld in 2050 klimaatneutraal te zijn. Dit betekent onder andere dat huizen en andere gebouwen duurzaam verwarmd moeten worden. Inwoners met vragen over verduurzaming kunnen terecht bij BrabantWoontSlim.
De inzet van duurzaamheidsmaatregelen bij monumenten en panden in beschermde gezichten is soms strijdig met de inzet voor behoud van de cultuurhistorische waarden. Dit geldt met name bij de toepassing van zonnepanelen en/of zonnecollectoren. De gemeente 's-Hertogenbosch heeft hiervoor nota opgesteld om zowel klimaatdoelstellingen te kunnen behalen als het behouden van de ruimtelijke kwaliteit van de stad, waar cultuurhistorie in het fysieke domein een belangrijke plaats inneemt.
Duurzaamheidsadvies
- Wilt u meer weten over de mogelijkheden voor uw monument? Doe de Zelfscan Duurzaam Monument.
- Het Restauratiefonds biedt een vergoeding aan voor een deel van de kosten van een duurzaamheidsadvies voor uw monument.
- Heeft u een rijksmonument? Mogelijk kunt u dan deelnemen aan het Ontzorgingsprogramma Verduurzaming Monumenten.
Subsidie
- Met de Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE) kunnen woningeigenaren subsidie aanvragen voor de aanschaf van een zonneboiler, een warmtepomp, aansluiting op een warmtenet en isolatiemaatregelen.
Financiering
- Met de Energiebespaarlening kunnen eigenaar- bewoners een voordelige lening afsluiten voor energiebesparende investeringen.
- Bent u eigenaar van een rijksmonument en gaat u verduurzamen? Dan kunt u gebruik maken van de Duurzame Monumenten-lening.
Herbestemming van monumenten
Gemeente ´s-Hertogenbosch heeft een centraal aanspreekpunt voor herbestemming van monumenten. Geïnteresseerde investeerders en gebruikers kunnen daar terecht met vragen. Een team van deskundigen kan duidelijk de aandachtspunten en mogelijkheden in beeld brengen waardoor er sneller inzicht is in herbestemming van monumenten.

Restauratiesubsidie
Bent u eigenaar van een monumenten of beeldbepalend pand of u overweegt er één te kopen dan komt u mogelijk aanmerking voor een subsidie voor en restauratiewerkzaamheden waarbij sprake is van meer dan normaal onderhoud die noodzakelijk zijn voor de instandhouding van de cultuurhistorische waarde van het monument. Deze subsidie is van toepassing op gemeentelijke monumenten en beeldbepalende panden in het beschermd stadsgezicht.
Woonhuissubsidie
Particuliere eigenaren van rijksmonumenten met een woonfunctie, kunnen jaarlijks tussen 1 maart en 30 april een aanvraag indienen voor een instandhoudingssubsidie. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed behandelt de subsidieaanvraag en kent deze toe. Deze subsidie is bedoeld voor kosten van reguliere onderhoudswerkzaamheden aan monumentale onderdelen van het rijksmonument, zoals gevelherstel of schilderwerk aan de buitenzijde van het pand.
Subsidieregeling instandhouding monumenten (Sim)
Ieder jaar kan van 1 februari tot en met 31 maart de Subsidieregeling instandhouding monumenten (Sim) aangevraagd worden voor rijksmonumenten die geen woonhuis zijn. Zoals een kerk, molen of fabriek. Ook groene en archeologische monumenten vallen onder deze subsidieregeling.
Financiering
Gaat u aan de slag met uw monument?
Het Restauratiefonds kan u wellicht helpen aan een passende financiering om uw monument te onderhouden, restaureren, verduurzamen en/of herbestemmen.
Omgevingsvergunning
Particulieren, architecten, bouwondernemers en andere belanghebbenden kunnen bij Erfgoed 's-Hertogenbosch bouwhistorisch en archeologisch advies inwinnen als er plannen zijn om te gaan verbouwen. Bij verbouwingen of restauraties vindt overleg plaats met de bouwhistorisch en/of archeologisch adviseur. Het advies van hem is niet bindend. Pas als de Monumenten- en Welstandscommissie elementen van dit advies overneemt bij de beoordeling van een bouwplan, kan het advies een rol spelen bij de aanvraag van een bouw- of monumentenvergunning.
Beschermde stads- en dorpsgezichten
De bescherming van stads- en dorpsgezichten is geregeld in het bestemmingsplan en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). Voor panden binnen het beschermd stads- of dorpsgezicht gelden andere regels voor vergunningsvrij bouwen. Dit geldt zowel voor monumenten als niet-monumenten.
Heeft u verbouwplannen?

Geschiedenis Den Bosch
Den Bosch ontstond op een dekzandrug uit de laatste ijstijd. Voordat de stad ontstond bevond zich hier een (moeras)bos dat jachtgebied was van de graven van Leuven en later aan Hendrik I, de eerste hertog van Brabant. Hier komt de naam des Hertogen bosch (het bos van de hertog) vandaan. In 1184 krijgt den Bosch stadsrechten. De stad groeide door handel en nijverheid zo snel dat al vanaf 1318 een tweede omwalling werd gebouwd. De stad was na het voltooien van de tweede omwalling de tweede stad (na Utrecht) in inwoneraantal op het grondgebied van het huidige Nederland.

In de vijftiende eeuw moeten de stadsmuren ingrijpend veranderd worden. De vroegere muren boden voldoende bescherming tegen boogschutters, maar niet tegen kanonsgeschut dat zijn intrede deed. De stadsmuren worden vervangen door aarden wallen van enkele meters dik. Tussen 1614 en 1629 worden verschillende bastions aangelegd. Hierna worden er nog amper wijzigingen aan de stadswallen uitgevoerd. In 1874 viel het doek als vestigingsstad. In de meeste steden werden de vestingwerken afgebroken. In Den Bosch niet: de verdedigingswerken deden ook dienst als waterkering. Nu worden de stadswallen veelvuldig gebruikt als wandelgebied.
Meer monumenteninformatie
-
Erfgoed ‘s-Hertogenbosch Gemeentelijke afdeling Erfgoed ’s-Hertogenbosch
-
Archeologie Gemeente ’s‑Hertogenbosch-Bouwhistorie, Archeologie en Monumenten
- Bossche Molens Vereniging Vrienden van de Molens van Den Bosch
- Bossche encyclopedie Documentatiebank over de cultuur-historie van ’s‑Hertogenbosch
- Kennis Infrastructuur Cultuur Historie De KICH maakt archeologische, landschappelijke en bouwhistorische informatie toegankelijk
- Klassieke Bossche orgels Informatie over klassieke orgels in ’s‑Hertogenbosch
- Erfgoed Brabant Het centrale punt voor informatie over het Erfgoed van Noord-Brabant
- De Monumentenwacht Noord Brabant helpt monumenteneigenaren met het periodieke onderhoud van hun pand. Zij voeren inspecties, geven praktische tips en adviezen en voeren klein (nood)herstel uit.
- Brabant-collectie
- Brabants Heem
- Brabants Historisch Informatiecentrum (BHIC)
- Oude Foto’s van Dongen
- Thuis in Brabant
Historische verenigingen
- De Boschboom Cultuurhistorische vereniging in ’s‑Hertogenbosch
- Rosmalen Heemkundekring Rosmalen
- Heemkundekring Amalia van Solms
- Engelen-Bokhoven Heemkundekring Angrisa; Engelen, Bokhoven en de Haverleij
- De Heerlijkheid Herlaar Heemkundekring Sint-Michielsgestel
- Berlicum-Middelrode De Plaets, Heemkundekring Berlicum-Middelrode
- Op die Dunghen Heemkundekring Den Dungen
- Nuwelant Heemkundekring van Nuland
- Orthense schaar Heemkundekring Orthense Schaar
- Vehchele Heemkundekring gemeente Veghel met Eerde, Mariaheide en Zijtaart
- Schijndel Heemkundekring Schijndel
- Boxtel Heemkundekring Boxtel
- Heusden Heemkundekring Heusden, Engelen en Bokhoven
- Historische vereniging Berlicum en Middelrode Berlicum en Middelrode
- Brabants Heem De overkoepelende organisatie van 119 Brabantse Heemkundekringen
- Historische Vereniging Brabants is een vereniging die mensen met actieve belangstelling voor de geschiedenis en het erfgoed van Brabant met elkaar verbindt, om door bundeling van krachten ook samen méér voor de ontwikkeling en het doorgeven van kennis op dat terrein voor Brabant te kunnen betekenen
Musea Den Bosch
- Zwanenbroedershuis Museum en domicilie van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap
- De Bouwloods Bouwhistorie van de Sint Jan
- Noordbrabants Museum Vaste en tijdelijke exposities
- Stedelijk Museum ’s‑Hertogenbosch Stedelijk museum voor moderne kunst Den Bosch
- Gemintemuzejum Het Carnavalsmuseum van Oeteldonk, ’s‑Hertogenbosch
- Jheronimus Bosch Art Center Tentoonstelling over de schilder Jheronimus Bosch
- Museum Slager Schilderijen van een Bossche familie