Bilderdijkstraat 163, Amsterdam

Monumenttype:: Rijksmonument
Monumentnummer:: 524828
Monumentnaam:: Bilderdijkstraat 163
Plaats:: Amsterdam

Bron: Marcel mulder via Wikimedia Commons

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Voeg uw verhaal toe

Beschrijving

Omschrijving

Op 7 april 1902 werd de eerste steen gelegd van de veertig meter lange en in staalskeletbouw opgetrokken FABRIEK (1), onderdeel van het complex van de voormalige lettergieterij 'Ámsterdam', voorheen N. Tetterode. De fabriek is tot stand gekomen op een rechthoekig grondplan. De voorgevel heeft een rechte beëindiging. Het gebouw heeft een plat dak. Het middendeel heeft drie bouwlagen; de beide zijdelen hebben een tussenverdieping als insteek en hebben derhalve vier bouwlagen. De voorgevel is gemetseld met okerkleurige bakstenen. De invloed van de Art Nouveau is kenbaar bij de grote vensters met gedrukte toging en bij de granieten elementen met plantenmotieven in de decoratie. De gevel is sterk horizontaal en vertikaal geleed. De gevel van het fabriekspand heeft een hoge onderpui met grote vensters, die evenals die op de verdiepingen de voormalige functie kenmerken. In 1906 is het pand met een verdieping verhoogd, hetgeen in stijl is uitgevoerd. De gevelwand is tien vensterassen breed. Deze vensterassen worden van elkaar gescheiden door lisenen en muurdammen. Deze doorbreken de gevelbeëindiging zodat er boven de lijst verhoogde accenten ontstaan. In de gevel is een symmetrie aangegeven: het middendeel met de hoofdtoegangen heeft hoge vensters in de onderpui en de vensters op de verdiepingen zijn hier niet getoogd maar recht afgesloten; de zijdelen hebben een lagere onderpui met een insteek en de vensters op de verdiepingen zijn hier wel getoogd. In de togingen boven de vensters wordt de okerkleurige steen afgewisseld met een rode baksteen. Het gebruik van natuursteen komt verder voor bij aanzetstenen, sluitstenen en lateien. De vensters zijn verschillend samengesteld en hebben meest middels roedenverdeling gelede bovenlichten.

Waardering

Fabrieksgebouw uit 1902-1903 met een uitbreiding uit 1906 van algemeen belang vanwege architectuurhistorische- en typologische waarde en van belang als historisch-functioneel onderdeel van het complex Tetterode.

Bron: Rijksmonumentenregister

Specificaties

Monumentnummer:: 524828
Artikel ZKP:: rijksmonument
Provincie:: Noord-Holland
Gemeente:: Amsterdam
Plaats:: Amsterdam

Bron: Rijksmonumentenregister

Complex eigenschappen

Complexnaam:: Tetterode
Complexnummer:: 524827
Complex beschrijving:: Inleiding

Gefaseerd tot stand gekomen complex van de voormalige lettergieterij 'Amsterdam' voorheen N. Tetterode, waarvan het oudste deel (Bilderdijkstraat 163-167) is gebouwd in 1902-1903 naar ontwerp van J.W.F. Hartkamp met elementen van Art Nouveau. Het gebouw is bijzonder solide geconstrueerd. Bij de voor opslag van de lettervoorraad bestemde tussenverdieping is bijvoorbeeld op een belasting van 500 ton gerekend. De fabriek werd al snel te klein en in 1906 werd er een verdieping op het gebouw gezet. De centrale uitbreiding aan de Da Costakade (nr. 158-164) dateert van 1909-1912, eveneens ontworpen door J.W.F. Hartkamp in een late variant van de neo-renaissance en geheel verschillend met de eerdere bebouwing aan de Bilderdijkstraat. In 1909 werden hier vijf panden aangekocht en gesloopt; de aannemer was G. Lotgering. Het interieur ervan was een gezamenlijk ontwerp van K.P.C. de Bazel (wand- en zolderbetimmering, meubilering en kroonluchters), Th.W. Nieuwenhuis (wandbespanning en meubelstoffering). S.H. de Roos, die van 1907 tot 1942 als ontwerper voor de firma Tetterode werkte, ontwierp het schoorsteenpaneel. De fraaie bibliotheek is in 1986 in de voormalige aula/trouwzaal van de Ronde Lutherse Kerk aan het Singel opnieuw ingericht. De overige interieuronderdelen zijn bij verbouwingen waarschijnlijk alle verloren gegaan. Voorts werd een in 1898 tot stand gekomen aangrenzende melkfabriek aan de Bilderdijkstraat nrs. 157-161 bijgetrokken. Deze melkfabriek, eertijds namens 'Holland', begon op 1 juli 1898 als eerste met de levering van flessenmelk. De melkfabriek werd omstreeks 1920 aangekocht en in 1921 door J.W.F. Hartkamp geheel verbouwd. Waarschijnlijk werden ook eerder verbouwingen aan de melkfabriek uitgevoerd door Hartkamp, het is echter onduidelijk welke architect de oorspronkelijke bouwmeester van deze fabriek was. De na-oorlogse uitbreiding aan de Da Costakade (nr. 148-156) dateert van 1949-1950 is is uitgevoerd naar een ontwerp van B. Merkelbach en Ch.J.F. Karsten volgens de principes van het Nieuwe Bouwen. Deze uitbreiding is mogelijk reeds in 1940 gepland en ontworpen geweest. In 1962 ging het bedrijf samen met de papiergroothandel Bührmann en in 1963 verhuisde het bedrijf naar een terrein aan de Gen. Vetterstraat. Het complex bestaat uit vier onderdelen:

1. FABRIEK uit 1902, Bilderdijkstraat 163;165a;165b;165c;165d;165e;165f;167,

2. CENTRALE UITBREIDING uit 1909, Da Costakade 158;160;162;164,

3. V.m. MELKFABRIEK uit 1898, verbouwd in 1921 en opgenomen in het complex, Bilderdijkstraat 157a;159;161,

4. FABRIEKSGEBOUW uit 1940 - 1951, Da Costakade 148;150;152;154;156.

Waardering

Het in eerste aanleg in 1902-1903 tot stand gekomen en later gefaseerd uitgebreide complex van de voormalige lettergieterij 'Amsterdam' voorheen N. Tetterode is van algemeen belang vanwege architectuurhistorische waarde en van typologisch waarde als voorbeeld van een stedelijk geïntegreerd en sterk uitgebreid fabriekscomplex. Het uitwendige beeld van het complex is gaaf bewaard gebleven. Van belang voor de geschiedenis van het industrieel erfgoed in het algemeen en in het bijzonder voor die van de zetterijen-drukkerijen-lettergieterijen als bedrijfstak die Amsterdam internationaal grote faam heeft bezorgd.

Bron: Rijksmonumentenregister

Voeg uw verhaal toe

Eigenschappen

Functies
Functie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functietype	Is hoofdfunctie
Lettergieterij	Boerderijen, molens en bedrijven	Industrie	oorspronkelijke functie	Ja

Adressen
Straat	Getal	Achtervoegsel	Postcode	Plaats	Locatie	Situatie	Is hoofdadres
Bilderdijkstraat	163	–	1053 KP	Amsterdam	Oud-West	–	Ja
Bilderdijkstraat	165	A t/m/ F	1053 KP	Amsterdam	Oud-West	–	–
Bilderdijkstraat	167	–	1053 KP	Amsterdam	Oud-West	–	–

Percelen
Kadastraal perceel	Kadastrale sectie	Kadastraal object	Appartement	Kadastrale gemeente
–	Q	7874	–	Amsterdam

Bouwperioden
Start	Eind	Notitie	Beschrijving
1902	1903	–	vervaardiging
1906	1906	Uitbreiding met een verdieping	verbouwing

Bouwstijlen
Stijl	Substijl	Zuiverheid	Notitie
Art Nouveau	–	invloeden	–

Ambachten
Name	Beroep	Notitie
Hartkamp, J.W.F. ; Stad Amsterdam	architect / bouwkundige / constructeur	–

Bron: Rijksmonumentenregister

Tijdlijn Bilderdijkstraat 163

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Voeg een verhaal toe over dit monument