Inleiding complexonderdeel 1

Het bij de historische buitenplaats Maarheeze behorende WOONHUIS van het type landhuis is gebouwd in 1914 naar ontwerp van de Haagse architect J.J.(Co) Brandes, die toen werkzaam was voor het Architectenbureau van Hoek & Wouters. De overwegend symmetrische hoofdvorm van het monumentale landhuis is beïnvloed door eigentijdse Duitse architectuur, gekenmerkt door verticaliteit en eenvoud. De gevelbehandeling is echter meer Expressionistisch in de toepassing van decoratief siermetselwerk en geglazuurde reliëftegels. De opdrachtgever was een oud-Indiëganger en dat is waarschijnlijk de verklaring voor de oosterse motieven in de ornamentiek van het huis. De bouwstijl van het huis is karakteristiek voor het vroege werk van Brandes die vooral bekend is als pionier van de Haagse School-architectuur uit de jaren twintig van de 20ste eeuw.

Omschrijving

Nagenoeg symmetrisch opgezet landhuis met souterrain en twee bouwlagen onder een samengesteld afgeknot schilddak met leien in Maasdekking. De dakschilden vertonen aan de onderzijde een knik en zijn aan de dakvoet concaaf gebogen waardoor ze oversteken. Gevels met diverse risalieten, serres, erkerpartijen, terrassen en balkons.

Boven een natuurstenen plint en een hoog, uit klinkers bestaande, trasraam onder rondgaande zandstenen lijst zijn de gevels opgetrokken in een rode handvormsteen. De decoratief gemetselde gevels zijn voorzien van verschillende horizontale en verticale sierbanden van grauwe baksteen in geometrische patronen met gele en groene geglazuurde relieftegels. Lateien, speklagen, en waterdorpels zijn uitgevoerd in gele zandsteen, evenals enkele sierelementen in de geveltoppen. Rechtgesloten venster- en deurpartijen met roedenverdeling, deels samengesteld onder zware lateien. Op de verdieping vormen deze lateien een speklaag. Symmetrische voorgevel (west) met hoog opgaand middenrisaliet en erkerpartij (baywindow) met afgeronde hoeken over twee bouwlagen. Het middenrisaliet bevat boven de gootlijst een loggia-balkon en een puntgevel onder steekkap. De loggia wordt gevormd door twee natuurstenen kolommen met Ionische kapitelen. Aan weerszijden van het balkon dubbele gemetselde pilasters. Geveltop met brede horizontale zandstenen sierbanden en, centraal, een staand ovaal venster in decoratieve zandstenen lijst met gestileerde motieven, in verguld letters en cijfers 'AD 1915'.

In de geveldelen aan weerszijden van het middenrisaliet aan elke kant twee vensterassen met op de begane grond dubbele glasdeuren naar het terras. Het terras heeft een gemetselde balustrade onder een zandstenen deklijst. Twintigruits verdiepingsvensters met kruiskozijn. In het dakschild dakkapellen onder schilddakjes met dubbele vensters.

De linker zijgevel (noord) is eveneens symmetrisch van opbouw met twee rechthoekige erkers en daarboven loggia's, beide voorzien van drie gecanneleerde natuurstenen kolommen met Ionische voluutkapitelen onder zware latei waarop een overstekend schilddakje rust. Tussen de erkerpartijen ter hoogte van de eerste bouwlaag een naar voren springend bouwdeel met drie vensters (de oorspronkelijke dienkamer en bijkeuken) en daarboven een dichtgezet balkon. Negenruits begane grondvensters onder doorlopende zware natuurstenen latei. Boven het balkon een hoog opgaande middenpartij met venster tussen twee smalle zijlichten en puntgevel onder steekkap. De geveltop is versierd met zandstenen blokken en banden.

De symmetrische achtergevel (oost) heeft een hoog opgaand middenrisaliet met topgevel en steekkap. Op de begane grond de centrale hoofdingang onder het ver overstekende verdiepingsbalkon dat rust op een gemetseld muurtje recht tegenover de deur. Balkondeuren met zijlichten onder zandstenen sierlijsten met relief en daarboven een halve verdieping onder de geveltop eveneens met decoratieve zandstenen elementen. Aan weerszijden van het risaliet op de begane grond twee rechthoekige uitbouwtjes met vensters onder schilddakjes en op de verdieping twee 15-ruits vensters. Nagenoeg symmetrisch ingedeelde rechter zijgevel (zuid) met centrale halfrond uitgebouwde tuinkamer op de begane grond. Tussen de vensters zandstenen halfzuilen onder een zandstenen latei. Recht boven de tuinkamer een hoog opgaande gevelpartij die eindigt in een puntgevel onder een steekkap. Aan weerszijden van de halfronde tuinkamer twee loggia's met zandstenen gecanneleerde kolommen met Ionische voluutkapitelen onder een balkon over de hele breedte van de gevel. Het balkon volgt de gebogen lijn van de tuinkamer. Aan weerszijden loggias als op de begane grond maar dan onder overstekende schilddakjes. Op het dak vier schoorstenen.

INTERIEUR. Grotendeels origineel interieur met oorspronkelijke indeling en in enkele kamers fraaie betimmering met vaste kasten en schouwen. Naar Engels voorbeeld zijn de kamers in het huis gegroepeerd rond een grote centrale hal met trappenhuis. Ingangspartij met deur onder halfrond glas-in-lood bovenlicht en twee tochtdeuren naar de centrale hal. De hal heeft een paneelbetimmering rondom waarin tegen de westwand een schouw is opgenomen. Aan de noordzijde het trappenhuis met keizerlijke trap van een arm naar een bordes en vandaar twee armen naar de verdieping en vandaar een zelfde trap naar de zolder. Houten trappen met leuningen van dubbele getordeerde spijlen. De overgang van hal naar trap wordt op begane grond en verdieping gevormd door een segmentboog. De zolderverdieping wordt van boven verlicht door een groot dakvenster in het afgeknotte deel van het dak. De halfrond uitgebouwde tuinkamer op de begane grond heeft een tegelvloer, deels betegelde wanden met pilasters en gedeeltelijk een gestuct tongewelf met segmentboogvormige spanten. In het halfronde gedeelte deurpartijen naar de loggia's aan weerszijden. De voormalige eetkamer en salon zijn voorzien van een oorspronkelijke paneelbetimmering met vaste kasten, schouwen en in de eetkamer een haardpartij met aan weerszijden banken en vensters, een `inglenook' naar Engels voorbeeld. Op de verdieping aan de voorzijde een kamer met oorspronkelijke paneelbetimmering, sierranden in fijn houtsnijwerk, deels verguld. Haardpartij met betegelde schoorsteenmantel en fries waarop in relief een pauw is afgebeeld. Op de plaats van het schilderstuk een in metaal uitgevoerd relief met vaas, vogels en gestileerde bloemmotieven.

Waardering

Huis Maarheeze uit 1914, hoofdonderdeel van de gelijknamige historische buitenplaats, van algemeen belang vanwege de cultuur-, architectuurhistorische en stedebouwkundige waarde

- vanwege de gemengde bouwstijl, met invloeden van historische bouwstijlen, Expressionistische Amsterdams School-architectuur en Engels landhuisbouw, kenmerkend voor het vroege werk van de architect J.J. Brandes

- vanwege de hoge mate van gaafheid van het exterieur in hoofdvorm, indeling en materiaalgebruik

- vanwege de hoge mate van gaafheid van het interieur in hoofdvorm, indeling en materiaalgebruik.

- als hoofdbestanddeel van de historische buitenplaats Maarheeze

- vanwege de ruimtelijke en functionele samenhang van het huis met de tuin en de andere complexonderdelen