Inleiding
De HISTORISCHE BUITENPLAATS LAAG WOLFHEZEN bestaat uit de volgende van rijkswege beschermens-waardige onderdelen: 1. LANDHUIS 2. HISTORISCHE TUIN- en PARKAANLEG 3. TOEGANGSHEK Het complex is vanaf 1919 tot stand gekomen als zomerverblijf voor de Amsterdamse familie mr. Chr.P. van Eeghen (1880-1968). De familie van Eeeghen trok rond 1820 van buitenplaatsen in Heemstede (Knapenburg) en aan de Vecht (Vrederust) naar Oosterbeek. Vanaf deze tijd vestigden zich hier families als Kneppelhout, Verhuell, Robidée van der Aa, Van Lennep, Heldring, Van der Hoop en Van Vloten. Het onder invloed van de Gooise Landhuisstijl in 1920 gebouwde landhuis werd in 1919 ontworpen door de Haagse architect ir. S. de Clercq. Kenmerkend voor deze bouwstijl is de combinatie van invloeden uit de Engelse landhuisbouw met invloeden van de landelijke bouwkust uit het Gooi. Voor wat betreft Laag Wolfhezen zouden er met name sprake zijn van invloeden van het werk van de bekende Engelse architect E. Lutyens. Dit conform de de opdracht tot het bouwen van een landhuis in Engelse trant. De compositie van de voorgevel verraadt ook invloeden van het werk van de Engelse architect Ch. Voysey. Daarnaast is er echter ook sprake van de reeds eerder genoemde bouwkunst uit het Gooi die architecten als H.P. Berlage en K.P.C. de Bazel in de jaren tien van de twintigste eeuw mede als basis zou dienen voor een nieuwe Nederlandse landhuistijl die voor wat betreft de plattegronden, hall en haardpartijen hoofdzakelijk Engels geïnspireerd is. Deze bouwstijl werd later verder ontwikkeld door architecten als J.W. Hanrath en de S. de Clercq. De fraaie tuin- en parkaanleg in de Gemengde tuinstijl (waarbij de Landschapsstijl domineert) naar een ontwerp uit 1919 van de Oosterbeekse tuinarchitect S. Voorhoeve (1880-1948) is een van de belangrijkste bewaard gebleven voorbeelden van zijn werk. Voorhoeve was bij de aanleg en het onderhoud gedurende lange tijd betrokken n.l. van 1919-1937 en van 1940-1944. Het landgoed was oorspronkelijke aanzienlijk groter en grensde in het noord-westen aan de gemeente Ede. De aan de noord- en westzijde van het landgoed afgestoten terreinen zijn nu eigendom van natuurmonumenten. Het buiten bevindt zich even ten noordoosten van de bebouwde kom van Doorwerth, en is gesitueerd temidden van een groot park ten noorden van de Utrechtseweg. Het buiten is gelegen op een licht hellend terrein waarbij het landhuis lager gelegen is dan de Utrechtseweg doch hoger dan het achterliggende terrein. Kenmerkend voor dit grote buitenhuis zijn o.a. de gevarieerde hoofdvorm met uitbouwen en een samengesteld rieten dak; de markante schoorstenen; veranda's, balkon, loggia als schakels tussen huis en tuin; de variatie in venstertypes; de vrije indeling van de plattegrond met merendeels gaaf bewaarde vertrekken van verschillende grootte en elk met een specifieke functie. De woonvertrekken zijn aan de uitzichtzijde gesitueerd. Vanaf de Utrechtseweg leidt een gebogen dalende, met rhodondendrons beplante, oprijlaan naar de hoofdentree in de voorgevel. De voorgevel vormt een breed front aan een onverhard cirkelvormig voorplein. Een aftakking van de oprijlaan leidt naar de achterzijde van het huis. Aan de ingangszijde is het huis ingepakt in een border van o.a. taxus en buxushagen in verschillende vormen. Aan de andere zijden zorgen de veranda's en het hieronder aangelegde terrass voor een open overgang naar het lager gelegen park.
Complexwaardering
HISTORISCHE BUITENPLAATS LAAG WOLFHEZEN, bestaande uit een LANDHUIS van S. de Clercq, een HISTORISCHE TUIN- en PARKAANLEG van S. Voorhoeve en een TOEGANGSHEK en tot stand gekomen vanaf 1919 in opdracht van mr. Chr.P. van Eeghen te Amsterdam.
- Van architectuurhistorische waarde vanwege het landhuis dat een, zowel voor wat betreft het exterieur als het interieur, uitzonderlijk gaaf bewaard en representatief voorbeeld is van een groot zomerverblijf in de Gooise Landhuisstijl, waarbij overwegend sprake is van invloeden uit de Engelse landhuisbouw. Het huis is van belang wegens de hoogwaardige (esthetische) kwaliteiten van het ontwerp, zoals deze tot uitdrukking komen in de voor deze bouwtrant kenmerkende gevarieerde hoofdvorm, het schilderachtige silhouet met de dominerende schoorstenen, de relatie met de omgeving in de vorm van veranda's, loggia en balkon, de vrije plattegrond met dienst- en woonvertrekken en een grote differentiatie aan vertrekken/functies. Het pand heeft een bijzonder gaaf bewaard interieur met een groot aantal oorspronkelijke elementen, zoals diverse door kasten omgeven haardpartijen waarbij de vormgeving is aangepast aan de functie van de betreffende kamer, tegelvloeren, keukenkasten, aanrechten en een stortkoker voor de was. Het landhuis is tevens van belang voor het oeuvre van ir. S. de Clerq als een der beste bewaarde voorbeelden van een door hem ontworpen landhuis. De zeer fraaie tuin- en parkaanleg is van tuinarchitectuurhistorische waarde als goed voorbeeld en is van belang voor het oeuvre van de tuin- en landschapsarchitect S. Voorhoeve (1880-1948). De tuin- en parkaanleg is een goed en zeldzaam voorbeeld van de door Voorhoeve eigen wijze gehanteerde Gemengde tuinstijl waarbij de Landschapsstijl domineert en is der best bewaarde voorbeelden in Nederland van zijn werk.
- Van stedenbouwkundige waarde wegens de markante situering op een hellend terrein tussen Doorwerth en Wolfhezen dat onderdeel uitmaakt van een voor de periode 1850-1940 in de gemeente Renkum kenmerkend bebouwingspatroon bestaande uit een lint van verspreid liggende villa's en landhuizen aan de Utrechtseweg: de langgerekte ruggegraat' die de kernen Renkum, Heelsum, Doorwerth en Oosterbeek aan elkaar rijgt.
- Van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een voor de gemeente Renkum kenmerkende sociaal-maatschappelijke ontwikkeling tussen 1850 en 1940, namelijk de aanleg van buitenplaatsen en de bouw van villa's als zomerverblijf of voor permanente vestiging van welgestelden in fraaie landelijke gebieden in de omgeving van een stad; in casu een buiten in het geaccidenteerde en bosrijke gebied van de zuidelijke Veluwezoom nabij Arnhem. Het landhuis is voorts van belang voor de typologische ontwikkeling van het landhuis en de villa in Nederland gedurende het interbellum.
