Vormerseweg 12, Wijchen

Omschrijving

T-BOERDERIJ uit 1925. Het grote voorhuis heeft een voorname en rijke uitstraling met in- en uitgezwenkte gevels, zogenaamde "Gelderse gevels". Het achterhuis is sober en meer traditioneel vormgegeven.

Het vanuit een rechthoekig grondplan opgetrokken voorhuis heeft twee bouwlagen, een zolderverdieping en een vliering onder dwars geplaatst zadeldak. Het DAK is geplaatst tussen topgevels en heeft de nok evenwijdig aan de voorgevel. Het dak is gedekt met rode verbeterde Hollandse pannen en watert af via op de muur gelegde bakgoten. Op de nok zijn twee schoorstenen geplaatst. Midden in het voorschild bevindt zich een plat gedekte houten dakkapel met vier gekoppelde vierruits raampjes. De bakstenen GEVELS met trasraam zijn in kruisverband gemetseld. In het trasraam bevinden zich twee kelderlichten met diefijzers: één in de linker zijgevel en één links in de voorgevel. De uitgespaarde muuropeningen worden afgesloten door rechte strekken. De hoge eerste bouwlaag heeft 24-ruits schuiframen en de lagere tweede bouwlaag heeft 16-ruits schuiframen. Het keukenraam in de rechter zijgevel is "in stijl" vergroot. De lekdorpels zijn uitgevoerd in baksteen. De vensterluiken zijn verwijderd. De hoofdingang bevindt zich in het midden van de vijf vensterassen brede en symmetrisch ingedeelde voorgevel. De ingang bestaat uit een houten deur en een bovenlicht met ruitvormige roedenverdeling, gevat in een vlakke omlijsting met afsluitende kroonlijst. Rechts naast deze ingang is een gedenksteen ingemetseld met het opschrift: "Eerste steen / gelegd door / Ph.J.A.M. Broekman / 9-9-1925". De linker en rechter zijgevel worden afgesloten door een meermalen in- en uitgezwenkte top met rechte 'pinakels' en horizontale zaagtandlijsten. Beide zijgevels hebben in de zolderverdieping twee kloosterkozijnen en ter hoogte van de vliering een rond vierruits raampje. In de linker zijgevel is tussen de twee verdiepingvensters een gedenksteen ingemetseld met het opschrift: "AFGEBRAND EN HERBOUWD / IN 1925 / VOORZITTER J.P.M. BROEKMAN". De RUIMTELIJKE INDELING van het woongedeelte bestaat uit een tot de brandmuur reikende middengang met links achterin een trap; een kelder/opkamer (salon) en een bijkeuken in de linker beuk; een woonkamer (oorspronkelijk twee vertrekken) en een keuken in de rechter beuk. In het woonhuis zijn oorspronkelijke INTERIEURELEMENTEN bewaard gebleven, zoals paneeldeuren met zes ruitjes in het bovenpaneel; betegelde 'lambrizering' in de gang met in blauw geschilderde voorstellingen in een cirkelvormig kader op een witte ondergrond (o.a. bruggen, sluizen, gemalen, molens, zeilboten); dezelfde tegels zijn gebruikt voor de achterwand van de keukenschouw; een vloer van grijze plavuizen en troggewelven op ijzeren liggers in de kelder.

Het achterhuis heeft in kruisverband gemetselde GEVELS met een trasraam. De gevels worden geleed door lisenen en afgesloten door enkele uitgemetselde baksteenlagen. De uitgespaarde muuropeningen worden segmentboogvormig afgesloten: overwegend grote negenruits en kleine twaalfruits stalen stalramen. De opgeklampte en uit twee delen bestaande staldeuren worden afgesloten door een ijzeren latei en een getoogd tienruits bovenlicht. De hoge toegang tot de deel met opgeklampte dubbele deur bevindt zich ongeveer halverwege de linker zijgevel (oorspronkelijk getoogd aan de bovenzijde, thans doorgebroken tot aan de dakvoet). In de achtergevel bevindt zich onder het wolfeind een rond zoldervenster met roostracering en een getoogd zolderluik. Het afgewolfde hoge ZADELDAK is gedekt met rode verbeterde Hollandse pannen en watert af via zinken mastgoten. De nokhoogte is gelijk aan die van het dwars geplaatste zadeldak van het voorhuis.

Het bedrijfsgedeelte bezit een L-vormige deel met klinkervloer, meerdere paardenboxen en later ingebouwde varkenshokken (was koeienstal). De inwendige houtconstructie bestaat uit vijf hoge dekbalkgebinten met elk een extra horizontale balk, waarop nokstijlspanten met kreupele stijlen.

Waardering

T-BOERDERIJ uit 1925.

- Van architectuurhistorische waarde als typologisch goed en gaaf voorbeeld van een grote boerderij met dwarsdeel en dwarsgeplaatst voorhuis. Het object valt op door hoogwaardige esthetische kwaliteiten, zoals de bijzondere vormgeving van het voorhuis met in- en uitgezwenkte topgevels en de zorgvuldige detaillering van het achterhuis. De boerderij is gaaf bewaard gebleven qua hoofdvorm, gevelindeling, materiaalgebruik en interieurindeling. Bovendien bezit het pand diverse waardevolle interieurelementen. De boerderij is van belang voor het oeuvre van bouwmeester Francken uit Andelst.

- Van stedenbouwkundige waarde als essentieel onderdeel van een agrarisch complex dat van belang is wegens de hoogwaardige kwaliteit en omvang van de bebouwing, de erfaanleg en de historisch-ruimtelijke relatie met groenvoorzieningen, wegen en bodemgesteldheid.

- Van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling; in casu het onderdeel uitmaken van het rijke bezit van het Nijmeegse Oud-Burgeren Gasthuis.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
523600
Complexnaam
De Vormer
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Inleiding

Het agrarisch complex "De Vormer", bestaande uit een hoofdgebouw en drie bijgebouwen, bevindt zich aan de westelijke rand van de bebouwde kom van Wijchen. Sinds de vroege 18de eeuw waren dit en het aangrenzende agrarische complex Vormerseweg 12 vrij gesitueerd op een enigszins verhoogd gelegen plek in het landschap bij de oude weg van Wijchen naar Ravenstein. Thans betreft het een kleine enclave tussen nieuwbouwwijken, industrie- en recreatiegebied.

Beide agrarische complexen zijn eigendom van het Oud-Burgeren Gasthuis te Nijmegen. Na een brand zijn beide complexen in 1925 op de oude funderingen herbouwd naar ontwerp van architect J.F. Francken uit Andelst, waarbij hij uitging van een heroriëntatie op het traditionele bouwen. In 1908 was reeds het uit 1720 daterende woongedeelte van onderhavig complex op voorname wijze herbouwd met barokke in- en uitgezwenkte topgevels. Deze vroeg 20ste eeuwse herbouw bleef gespaard bij de brand van 1925, evenals het 19de eeuwse bakhuis annex varkensschuur.

Uit noordelijke richting leidt vanaf de Ravensteinseweg de door eiken geflankeerde Vormerseweg recht naar beide complexen en buigt er vervolgens omheen. Het laatste deel van deze gezamenlijke oprijlaan, alsmede een tweede oprijlaan vanuit westelijke richting, is onverhard en mondt uit bij een oude rode beuk die de scheiding tussen beide erven markeert. Het erf van onderhavig complex bevindt zich ten westen van de oprijlaan. Vooraan op het erf staat het hoofdgebouw: een T-boerderij met een woongedeelte uit 1908 en een achterliggend bedrijfsgedeelte uit 1925. Ter rechter zijde van dit bedrijfsgedeelte en met de nokrichting evenwijdig hieraan staat een 19de eeuws bakhuis annex varkensschuur. Direct achter het hoofdgebouw en ongeveer in het verlengde van het bedrijfsgedeelte staat een grote graan- annex wagenschuur uit 1925. Haaks op het hoofdgebouw en de graanschuur en op enige afstand hiervan staat ter rechter zijde een paardenstal uit 1925. De verschillende bedrijfsruimten zijn aldus om een open ruimte gegroepeerd en met de toegangen naar elkaar gericht.

Agrarisch complex "De Vormer" bestaat uit vier beschermde onderdelen: 1. een T-BOERDERIJ met woongedeelte uit 1908 en een bedrijfsgedeelte uit 1925; 2. een GRAAN- annex WAGENSCHUUR uit 1925; 3. een PAARDENSTAL uit 1925; 4. een 19de eeuws BAKHUIS annex VARKENSSCHUUR.

Waardering

Agrarisch complex "De Vormer", bestaande uit een T-BOERDERIJ, GRAAN- annex WAGENSCHUUR, PAARDENSTAL en BAKHUIS annex VARKENSSCHUUR.

- Van architectuurhistorische waarde als goed voorbeeld van een groot agrarisch complex uit het eerste kwart van de 20ste eeuw, waarvan de samenstellende onderdelen grotendeels in traditionele bouwtrant zijn ontworpen door bouwmeester Francken uit Andelst. De complexonderdelen hebben een zorgvuldige detaillering en zijn overwegend gaaf bewaard gebleven qua hoofdvorm, gevelindeling, materiaalgebruik en interieurindeling. Opmerkelijk is de voorname verschijningsvorm in in- en exterieur van het dwarsgeplaatste voorhuis.

- Van stedenbouwkundige waarde vanwege de bijzondere betekenis die het complex heeft, door omvang en verschijningsvorm, voor de omgeving. Het complex is van belang wegens de hoogwaardige kwaliteit van de bebouwing, de erfaanleg en de historisch-ruimtelijke relatie met groenvoorzieningen, wegen en bodemgesteldheid.

- Van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling; in casu het onderdeel uitmaken van het rijke bezit van het Nijmeegse Oud-Burgeren Gasthuis.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Boerderij(M1) Boerderijen, molens en bedrijven Boerderij (M) oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Vormerseweg 12 6602 NC Wijchen Ja
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
P 2521 Wijchen
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1925 1925 vervaardiging
Ambachten
Name Beroep Notitie
Francken, J.W. ; Gelderland architect / bouwkundige / constructeur
Naar boven