Inleiding

Gesloten woonblok (II) met inspringende hoeken en gemeenschappelijke binnentuinen, onderdeel van het WONINGBOUWCOMPLEX De Arbeiderswoning, bevattende 40 etagewoningen. Het is uitgevoerd in de trant van het Rationalisme naar ontwerp van H.P. Berlage (1856-1934) uit 1911-1915, die de twee omringende dwarsstraten introduceerde voor betere bezonning. Omschrijving

Het woonblok is vrijwel identiek aan woonblok III. Het gesloten woonblok is in baksteen (kruisverband) opgetrokken met vier bouwlagen op een vrijwel rechthoekige plattegrond met inspringende hoeken bij de uiteinden onder een met rode verbeterde holle pan gedekt afgeplat dak tussen eindgevels. De lange gevels tellen 24 vensterassen en worden gemarkeerd door 3 erkerpartijen en siermetselwerk. De dakschilden zijn uitgerust met bakgoten en bevatten enkele dakraampjes. De eindgevels worden bekroond door een schoorsteen. De entrees worden boven afgesloten door een rollaag en uitkragend siermetselwerk. Ter hoogte van de eerste verdieping bevindt zich onder de trappenhuis-erker een segmentboogvormig venster met twee gekoppelde draairamen. Ter weerszijden van het venster sluit een getrapte console van de erker aan, die vanaf de tweede verdieping van een rechthoekig grondvlak overgaat in een vijfzijdige uitbouw met overhoeks geplaatste casementen. De per verdieping gekoppelde ramen bevatten met uitzondering van de bovenste verdieping een onderraam met verticale roedenverdeling. Aan beide zijden van de trappenhuizen komen drie vensterassen voor, twee met schuiframen en één, de dichtst bijzijnde met smalle draairamen, onder als valraam uitgevoerde bovenlichten. De vensters zijn onderling verbonden door een dubbele sierlijst van ruw bewerkte strekken die zich over het gehele blok voortzet. Ter plaatse van het trappenhuis wordt deze echter onderbroken doordat hier de ramen halverwege de verdiepingsvloer zijn geplaatst. Alle ramen hebben rollagen en rusten op uitgemetselde vensterdorpels, met uitzondering van de ramen op de begane grond die rusten op natuurstenen dorpels. De gevel heeft voorts een door een rollaag afgesloten trasraam en wordt boven beëindigd door een ononderbroken daklijst met kleine natuurstenen consoles boven een sierlijst met bloktandfries.

De noordelijke en zuidelijke eindgevels, voorzien van uitgemetselde schouders, zijn gericht naar de doorgaande straten Javastraat en Balistraat en tellen beide drie vensterassen van de eerder beschreven twee venstertypen.

De korte gevels wijken in zoverre af van de lange gevels, doordat ze drie vensterassen hebben met schuiframen. De begane grond heeft aan de noordzijde (Javaplein) links van het trappenhuis een deur met getoogd bovenlicht. De deur wordt ontlast door een steens segmentboog.

De eindgevels zijn blind uitgevoerd.

Waardering

Het middelste woonblok (II) van het complex De Arbeiderswoning uit 1911-1915 is van algemeen belang wegens cultuur- en architectuurhistorisch en typologische waarde als kenmerkend voorbeeld van een rationalistisch blok arbeiderswoningen met gemeenschappelijke binnentuin, vormgegeven volgens de ideeën van de architect H.P. Berlage met aandacht voor goede oriëntatie en woningplattegronden en als vroeg voorbeeld van corporatieve woningwetbouw. Tevens heeft het woonblok ensemblewaarde wegens de architectonische, historisch-functionele en stedenbouwkundige realtie met de twee andere woonblokken van het complex.