Inleiding

Voormalig PAKHUIS 'Java', gebouwd in 1907 in een mengvorm van Eclectische, Neo-Romaanse trant en Overgangsarchitectuur, deel uitmakend van het pellerijcomplex 'Hollandia'. Het L-vormige gebouw is door een tussenlid verbonden met het naburige pakhuis Hollandia I (dat hiertoe deels is ingekort). Hierachter bevindt zich een doodlopende binnensteeg. Het pakhuis maakt deel uit van het gevarieerde industriële landschap langs de Zaanoevers waarin voedsel-, olie- en houtindustrie domineerden en het vervoer over water een essentiële vestigingsvoorwaarde was.

Omschrijving

Op een L-vormige plattegrond met vijf bouwlagen, in rood/grauw bakstenen kruisverband opgetrokken pakhuis onder een met mastiek en kiezels gedekt plat dak. De verticale geleding bestaat uit lisenen, met daartussen spaarvelden afgesloten door segmentbogen. De horizontale geleding bestaat uit waterlijsten, één omlopend boven de tweede bouwlaag en één alternerend boven de derde en de vierde bouwlaag. Op de hoeken van de lijsten hardstenen blokken. Langs de dakrand een uitgemetseld blokfries. De vensters hebben een ijzeren roedenverdeling.

De asymmetrische voorgevel (Z) heeft zes traveeën, de rechter twee risalerend en door een balustrade bekroond. Op de begane grond en de eerste verdieping getoogde twaalfruits vensters (in de middelste twee traveeën van de parterre naderhand vergroot) en in de tweede travee, zowel van links als rechts, twee paar (vernieuwde) laaddeuren doorlopend over de verdieping.

Op de tweede en derde verdieping getoogde twaalfruits segmentboogvensters (in de tweede en derde travee naderhand verbreed), op de vierde verdieping getoogde zestienruits venster. Boven de zijrisaliet een open rondboog balustrade, op de hoeken blokpijlers, met ezelsruggen. De linker zijgevel (W) heeft tien traveeën geleed als de voorgevel, maar met minder en andere ramen. Van de eerste en de laatste twee traveeën zijn de spaarvelden in de bovenste twee bouwlagen blind. Ook blind zijn de eerste twee traveeën (van links) op de derde bouwlaag. Op de begane grond in de eerste tot en met de vijfde travee van links een groot getoogd dertigruits raam. De vensters op de verdiepingen (oorspronkelijk merendeels twaalfruits) zijn eveneens getoogd maar kleiner. De achtergevel (N) heeft drie traveeën, geleed als de voorgevel, met niet verspringende waterlijsten boven de tweede en de derde bouwlaag. De gevel aan de binnenstraat had in oorprong een vergelijkbare indeling. In het interieur een gewapend betonconstructie van monolitische vierkante pijlers, afgeschuinde consoles en balken welke de gestorte vloerplaten dragen met nog zichtbaar de afdruk van de bekisting.

Waardering

Het uit 1907 daterende voormalige pakhuis 'Java' is van algemeen belang wegens architectuur- en cultuurhistorische waarde als historisch-functioneel onderdeel van het pellerijcomplex 'Hollandia' en als kenmerkend en grotendeels gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een vroeg twintigste-eeuws bedrijfsgebouw ten dienste van de levensmiddelenindustrie in een voor de bouwtijd en functie karakteristieke vormgeving waarbij neoromaanse elementen met eigentijdse motieven en bouwtechniek gecombineerd zijn. Tevens van groot constructief belang als vroeg voorbeeld van toepassing van een monolithische gewapend betonconstructie. Voorts van industrieel-archeologische waarde als beeldbepalend onderdeel van het industrielandschap langs de Zaan waarin de overgang van wind- naar stoomkracht wordt gemarkeerd door omvangrijke pakhuizen en pellerijen. Tevens van belang voor de ontwikkelingsgeschiedenis van de industrie in Noord-Holland met name de graanverwerkende industrie in de Zaanstreek.