Voorsterweg 139, Brummen

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Omschrijving onderdeel 19: (Bij Voorsterweg 139; op de bijbehorende kaart aangegeven met nr. 19) GEMETSELDE DUIKER MET GESMEDE AFSLUITBEUGEL BIJ INRIJPOORT

Deze bijna 15 m. lange DUIKER dateert uit circa 1820-1850. De inlaat- en uitlaatopeningen zijn rond 1920 gedeeltelijk vernieuwd. De eigenlijke duiker bestaat uit een in handvormstenen gemetselde vloer in halfsteens verband (in de langsrichting van de stroom) van 45 cm. breed, met rechte wanden eveneens in handvorm gemetseld in kruisverband en een halfronde toog (tongewelf). De kruinhoogte is 65 cm. De zuidelijke inlaat is in 1920 hersteld met nieuwere, machinale stenen, inclusief de schuin geplaatste wangen. De oorspronkelijk zware zandstenen dekplaat (1,32 m. x 33 x 12 cm.) werd echter opnieuw geplaatst. Het smeedwerk van de schuif is vermoedelijk nog origineel; het bestaat uit staanders met geleiding die aan de bovenzijde overspannen zijn door een accoladevormige beugel, waarin sparing voor een handgreepstaaf. De staaf is thans opgeborgen, de schuif ontbreekt. In 1990 is de uitlaat vernieuwd met handvormstenen, waarbij de originele zandstenen dekplaat van 43 x 32 x 12 cm. is herplaatst. Bij de duiker horen onderdelen (onder meer 2 stuwen en een duiker) die in 1995/1996 werden gemaakt om de waterstanden beter te kunnen regelen, deze onderdelen vallen wegens te geringe ouderdom buiten de bescherming.

Waardering

De GEMETSELDE DUIKER is van algemeen belang:

- vanwege de ouderdom;

- vanwege het karakteristieke materiaalgebruik en de eenvoudige vormgeving;

- als functioneel element binnen de waterhuishouding van de buitenplaats.

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Locatie

Monumentnummer
520797
Complexnaam
Voorstonden
Provincie
Gemeente
Plaats
Complexomschrijving

Omschrijving van het complex

In structuur en deels in detail gaaf bewaarde historische buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), KOETSHUIS (3), BOERDERIJ (VM TOLHUIS) (4), DUBBELE BOSARBEIDERSWONING (5), DRUIVENKAS EN BLOEMENKAS (6), TUINMUUR TUSSEN BOUWHUIS EN DRUIVENKAS (7), TUINMUUR NOORDZUID (8), TUINMUUR OOSTWEST IN HET VERLENGDE VAN DE ZUIDGEVEL BOUWHUIS (9), TOEGANGSHEK MET BIJBEHORENDE SOKKELS (10), TUINHUIS (11), MERCURIUSBEELD OP BASEMENT (12), SOKKEL MET ZONNEWIJZER IN DE ROZENTUIN (13), SOKKEL OP VOORPLEIN (14), SOKKEL MET TUINVAAS (NOORDOOST HOEK HUIS) (15), SOKKEL IN ZUIDTUIN (16), VAAS MET BLOEMEN IN DE ZUIDTUIN (17), WATERVAL (18), GEMETSELDE DUIKER MET GESMEDE AFSLUITBEUGEL BIJ INRIJPOORT (19), GEMETSELDE DUIKER BIJ VOORMALIG TOLHUIS (20), GEMETSELDE DUIKER BIJ INLAAT VIJVERS (21), DUIKER VAN DE VOORSTONDENSE BEEK ONDER DE VOORSTERWEG DOOR (22), BRUG OVER DE MIDDENGRACHT (23), BOERDERIJ DE KORENHOEVE (24) en KOUDE BAK (25).

De historische buitenplaats Voorstonden is gelegen ten noorden van Brummen, iets ten noorden van de buurtschap Oeken. Aangenomen wordt dat de buitenplaats zijn oorsprong vindt in een 16de-eeuwse havezate, die een vermoedelijk in oorsprong 14de-eeuwse voorganger heeft gehad. Vanaf de 17de eeuw is het hoofdgebouw (huis Voorstonden) omgracht en wordt het omgeven door een lanenstructuur. Omstreeks 1780 werden zowel een Grand Canal in het parkbos en een vijver in landschapsstijl aan de achterzijde van het huis gerealiseerd. Met de aanleg van een klein parkbos tussen 1807 en 1818 werd de eerste stap in de verlandschappelijking van het huiseiland gezet. Omstreeks 1820 werd de verlandschappelijking van de tuin- en parkaanleg verder doorgevoerd, waarbij een groot gedeelte van de waterpartijen werd vergraven en aan de westzijde omvangrijke nieuwe waterpartijen werden toegevoegd, onderdelen van het lanenstelsel werden gehandhaafd; het zgn. Nieuwe Werk. Vermoedelijk werd de wijziging gerealiseerd naar ontwerp van de tuinarchitect J.D. Zocher. Omstreeks 1860, na de 'ombuiging' van het Grand Canal, werd de aanleg verder voltooid. Tussen 1909 en 1921 werd de aanleg direct bij het huis, het omstreeks 1820 verlandschappelijkte Nieuwe Werk, door tuinarchitect L.A. Springer in een meer strakke, formele aanleg teruggebracht. De buitenplaats is grotendeels ingebed door de Voorstondensche Beek aan de noordzijde, de Voorsterweg aan de oostzijde, de Voorstondensestraat en de Voorsterweg aan de zuidzijde (waarbij het rechte deel van de Voorsterweg als laan en zichtas deel uitmaakt van de parkaanleg) en door het open terrein ten westen van het park. Op de bij de omschrijving behorende kaart, is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven.

Buiten de bescherming vallen de niet in de redengevende omschrijving vermelde opstallen als boerderijen, schuurtjes, hokjes, hekken, tuinsieraden e.d. gelegen binnen de omgrenzing van de buitenplaats.

Waardering

De HISTORISCHE BUITENPLAATS VOORSTONDEN is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang vanwege:

- het in oorsprong 16de-eeuwse hoofdgebouw dat nog 14de-eeuwse onderdelen heeft, en in 1820 zijn huidige classicistische karakter kreeg;

- de bij de buitenplaats behorende historische tuin- en parkaanleg in een landschapsstijl, waarin een deels nog bestaande formele structuur van lanen is gelegen;

- het totale ensemble -bestaande uit onder meer hoofdgebouw, parkaanleg, boerderij, bouwhuis, tolhuis, bosarbeiderswoningen en diverse tuinsieraden en elementen als tuinmuren, toegangshek, vazen en duikers - dat een fraai voorbeeld vormt van een buitenplaats die vanaf het einde van de 18de eeuw het huidige karakter heeft gekregen;

- de visuele samenhang tussen de verschillende complexonderdelen;

- de ornamentele waarde van de verschillende complexonderdelen.

Eigenschappen

Functies
Functie Hoofdcategorie Subcategorie Functietype Is hoofdfunctie
Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen oorspronkelijke functie Ja
Adressen
Straat Getal Achtervoegsel Postcode Plaats Locatie Situatie Is hoofdadres
Voorsterweg 139 6971 KD Brummen BY Ja
Types
Hoofdcategorie Subcategorie Beschrijving Notitie
Kastelen, landhuizen en parken Tuin, park en plantsoen
Percelen
Kadastraal perceel Kadastrale sectie Kadastraal object Appartement Kadastrale gemeente
C 1601 Brummen
Bouwperioden
Start Eind Notitie Beschrijving
1820 1850 vervaardiging
Naar boven