Inleiding

Blok van vier op een rij gelegen ARBEIDERSWONINGEN, uit 1896 in opdracht van E. Baron van Zuylen van Nijevelt gebouwd in vaderlands rustieke stijl, ontworpen door J. van Gils.

Vanwege de aanleg van de tuinen rond het vanaf 1892 herbouwde kasteel De Haar, in opdracht van Etienne, baron van Zuylen van Nijevelt van de Haar, werd het oude dorp Haarzuilens afgebroken en verplaatst. De bebouwing werd gerealiseerd naar ontwerpen van Jos Cuypers en zijn collega's J. van Straaten en Jac. van Gils. De nieuw ontworpen huisjes werden gebouwd rond een centrale brink en bijna alle opgetrokken in eenzelfde vaderlands rustieke stijl.

Het blok aan de Eikstraat is gelegen naast een rietgedekte twee onder één kap woning, die eveneens van de hand van J. van Gils is. De nummers 10 en 12 zijn samengevoegd tot één woning waardoor de oorspronkelijke indeling is gewijzigd. De aangebouwde garage is van ondergeschikt belang.

Omschrijving

Het met de nokrichting evenwijdig aan de Eikstraat gelegen blok arbeiderswoningen is in rode baksteen opgetrokken op rechthoekige plattegrond en telt één bouwlaag onder een met gesmoorde Hollandse pannen gedekt zadeldak met wolfeinden. Het dakvlak wordt doorbroken door vier dakkapellen onder schilddakjes. De overstekende goten rusten op geprofileerde houten schoren. Op de nok bevinden zich twee schoorstenen. Tegen de achterzijde is over de volle breedte een aanbouw gezet onder lager doorlopend, minder stijl dakschild. De vensters worden afgesloten door strekken danwel segmentbogen.

De voorgevel of noordgevel aan de Eikstraat is een symmetrisch opgezette langsgevel die is gespiegeld ten opzichte van een middenas. In het midden bevinden zich gemeenschappelijke deelbare deuren onder een houten afdak met een tweelichtsvenster met luik naast elke deur. Venster en deur zijn voorzien van vier glas-in-lood bovenlichten met daarboven decoratief metselwerk. De gevel bevat voorts uiterst rechts en links een kruiskozijn met luiken. De rechterzijgevel bevat een niet oorspronkelijk vierstrooksvenster met bovenlichten. Rechts ervan bevindt zich een stolpraam. In de top is een enkel roedenvenster met luik gezet.

De linkerzijgevel bevat een identieke entree als beschreven bij de voorgevel, echter zonder afdak. In de top is een enkel roedenvenster met luik gezet. De in de achtergevel voorkomende dakkapellen zijn modern.

Waardering

Het blok van vier arbeiderswoningen uit 1896 is van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarde als in hoofdvorm goed bewaard gebleven voorbeeld van een blok arbeiderswoningen in vaderlands rustieke stijl, ontworpen door Jac. van Gils. Tevens van cultuurhistorische waarde als onderdeel binnen de ontstaansgeschiedenis van het dorp Haarzuilens, welke is verbonden met de herbouw van het kasteel De Haar en de daaruit volgende, een voor Nederland unieke situatie, de verplaatsing van het dorp. Tevens is het van ensemblewaarde in relatie tot de overige panden in het dorp waarvan de meeste in eenzelfde bouwstijl zijn uitgevoerd met veelal dezelfde wapenkleuren van de adellijke familie van Zuylen.