pastorie Johannes de Doper, Leeuwarden

Monumenttype:: Rijksmonument
Monumentnummer:: 519758
Monumentnaam:: pastorie Johannes de Doper
Plaats:: Leeuwarden

Bron: Bouwe Brouwer via Wikimedia Commons

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Voeg uw verhaal toe

Beschrijving

Inleiding

PASTORIE deel uitmakende van het COMPLEX VAN DE ROOMS KATHOLIEKE KERK MET PASTORIE, gewijd aan Johannes de Doper, gebouwd op initiatief van pastoor J.B.H.A.M. Tepe door H.P.J. de Vries uit Rotterdam in 1932-'34 met medewerking van Arjen Witteveen uit Leeuwarden. Kerk, pastorie en twee scholen waren gelegen aan een ruim plein en vormen een moderne variant van een katholieke enclave. Een der scholen is afgebroken en de andere, waarin ook een zusterhuis was gevestigd, is van bestemming veranderd. Ook de pastorie onderging dit lot. De stijl is een mengeling van traditionele elementen, Delftse School en Scandinavische invloeden. Het traditionele komt o.a. tot uitdrukking in het materiaalgebruik. De ruige baksteenbehandeling (o.a. mondsteen) met diepliggende voeg vertoont invloeden van het Expressionisme. De stalen kozijnen van de pastorie verraden belangstelling voor het Nieuwe Bouwen en Dudok. Is de vormgeving traditioneel, de detaillering is hier en daar zeer eigentijds. De kerk heeft 800 zitplaatsen en het complex omvat verder een sacristie en een ruime pastorie met een tuin. De kerk onderging alleen zeer geringe wijzigingen, die zich hoofdzakelijk beperkten tot het priesterkoor. De doorgang van de kerk naar de pastorie werd dichtgezet toen de pastorie een kantoorfunctie kreeg. Het ontwerp voorzag ook in een rechthoekige vijver met tuin ten zuidwesten van de pastorie. Vijver en tuin bestaan nog steeds.

Omschrijving:

PASTORIE: Gebouw op rechthoekige grondslag, aansluitend aan de westzijde van de sacristie, opgebouwd uit ruige bonte klinkers (mondsteen) met diepe voeg, gedekt door een zadeldak, dat belegd is met speciaal gebakken grote rode romeinse pannen. Opvallend is het samengaan van traditionele vormen, zoals een zadeldak tussen sluitgevels, dakvensters, een traptoren etc., met stalen kozijnen, zoals die in dezelfde tijd door de aanhangers van het Nieuwe Bouwen werden gebruikt. Ook het interieur vertoont hiervan trekken, zoals in de keukeninrichting en in de plattegrond: beide verdiepingen hebben een centrale gang over de gehele lengte.

EXTERIEUR: De zuidgevel bevat op de begane grond twee stellen dubbele deuren met zijlichten en twee vensters, waarvan de rechter later verbouwd is tot ingang. Op de verdieping bevindt zich een reeks vensters van verschillende afmetingen die niet in de as van de openingen op de begane grond zitten. Het dakschild heeft aan deze zijde vier kleine dakvensters. De oostgevel is behoudens een venster op de verdieping en twee kleine in de geveltop, geheel gesloten. De geveltop is voorzien van schouders. De noordgevel is de oorspronkelijke ingangsgevel: de geheel links zittende ingang heeft een spitsbogig geopend portaal. Rechts daarvan zitten drie vensters met bovenlichten. Rechts daarvan zit een torenachtig uitgebouwde trappenhuis, dat verlicht wordt door twee lancetvensters die over nagenoeg de gehele hoogte lopen. De trappartij heeft een topgevel met schouders. De rechterhoek ligt iets terug en heeft een erker op een basement, dat voorzien is van baksteenvlechtwerk. boven de erker zit een mandorlavormig spaarveld, gevuld met vlechtwerk. Het linker gevelgedeelte heeft twee vlaamse gevels, wederom met schouders. Aan de westgevel is de sacristie aangebouwd. Op de begane grond wordt het ingangsportaal verlicht door twee spitsbogige openingen met daarboven nog een mandorlavormige opening. Op de verdieping zit een vluchtdeur. INTERIEUR: De gangen hebben de originele tegelvloeren met geglazuurde plinten. De deuren zijn verbonden door een bovendorpellijst. De deurkozijnen zijn ongeprofileerd, behalve in de vertrekken van de pastoor. Zijn werkkamer is d.m.v. een vierdelige suitepui met een vergaderzaal verbonden. Alle kamers hebben ingebouwde kasten. Het trappenhuis heeft vierkante, gegroefde trappalen. De leuningen aan de kant van de muur werden vernieuwd. De keukeninrichting bleef vrijwel ongewijzigd behouden o.a. de kasten, granito aanrecht en een schouw met een metalen kap.

Waardering:

De pastorie, deel uitmakende van het Rooms Katholieke Johannes de Doperkerk is van algemeen architectuurhistorisch, cultuurhistorisch en stedenbouwkundig belang:

- vanwege de architectuur, die traditionele en verschillende andere invloeden aan elkaar knoopt;

- vanwege de verregaande mate van ongereptheid van exterieur en interieur;

- vanwege de samenhang met de pastorietuin, waarvan in het zuidelijke gedeelte de vijver en een gedeelte van de oorspronkelijke beplanting nog aanwezig is;

- vanwege de ligging aan een restant plein en de samenhang met de kerk en de voormalige school met zustershuis.

Bron: Rijksmonumentenregister

Specificaties

Monumentnummer:: 519758
Artikel ZKP:: rijksmonument
Provincie:: Friesland
Gemeente:: Leeuwarden
Plaats:: Leeuwarden

Bron: Rijksmonumentenregister

Complex eigenschappen

Complexnaam:: Johannes de Doper-kerk en -pastorie
Complexnummer:: 519756
Complex beschrijving:: ROOMS KATHOLIEKE KERK MET PASTORIE, gewijd aan Johannes de Doper, gebouwd op initiatief van pastoor J.B.H.A.M. Tepe door H.P.J. de Vries uit Rotterdam in 1932-'34 met medewerking van Arjen Witteveen uit Leeuwarden. Kerk, pastorie en twee scholen waren tot stand gekomen aan een ruim plein en vormden een moderne variant van een katholieke enclave. Een der scholen is afgebroken en de andere, waarin ook een zustershuis was gevestigd, is van bestemming veranderd. Ook de pastorie onderging dit lot. De pastorie valt wel, de school niet onder de bescherming.

De stijl is een mengeling van traditionele elementen, Delftse School en Scandinavische invloeden. Het traditionele komt o.a. tot uitdrukking in het materiaalgebruik, steunberen, de spitsboogvensters en de zadeldaktorens. De ruige baksteenbehandeling (o.a. mondsteen) met diepliggende voeg vertoont invloeden van het Expressionisme. De stalen kozijnen van de pastorie verraden belangstelling voor het Nieuwe Bouwen en Dudok. Deze laatste modernistische invloeden zijn vooral in de pastorie te bespeuren. Mogelijk is de architect voor wat de kerk betreft ook geinspireerd door de Grundvigskerk in Kopenhagen (1920-1940) van Peter Jensen Klint, in het bijzonder door de reeksen klimmende spitsboogvensters. Is de vormgeving traditioneel, de liturgische inrichting is zeer eigentijds, zelfs experimenteel te noemen. Het is een christocentrische kerk, waarbij het altaar in de viering staat op een anderhalve meter hoog podium. De kerkgangers zitten er in drie bankenblokken omheen. Achter het altaar is het koor en het orgel geplaatst. De kerk heeft 800 zitplaatsen en omvat verder een sacristie en een ruime pastorie met een tuin. De kerk onderging alleen zeer geringe wijzigingen, die zich hoofdzakelijk beperkten tot het priesterkoor. De doorgang van de kerk naar de pastorie werd dichtgezet toen de pastorie een kantoorfunctie kreeg. Het ontwerp voorzag ook in een rechthoekige vijver met tuin ten zuidwesten van de pastorie. Vijver en tuin bestaan nog steeds.

Omschrijving

EXTERIEUR: De Johannes de Doperkerk vormt met de pastorie een sterke architectonische en stedenbouwkundige eenheid. Ook nu delen van het complex en ingerichte omgeving sterk zijn veranderd met vooral een volumineus en architectonisch zeer dominant nieuw schoolcomplex, hebben kerk en pastorie hun bijzondere betekenis behouden.

De kruisvormige kerk met driebeukig schip, eenbeukig transept, ondiep koor - geflankeerd door kapellen - met sacristie in de noordwesthoek en een laag ingangsportaal - eveneens geflankeerd door kapellen - die samen een front vormen dat geflankeerd wordt door een hoge en een lage toren met dwarsgeplaatste zadeldaken vormen een ruimtelijk buitengewoon levendig geheel, nog versterkt door de pastorie die weer westelijk tegen de sacristie is gebouwd. Kerk en pastorie zijn gebouwd van ruige bonte klinkers met onder meer mondsteen en de daken zijn gedekt met speciaal gebakken grote rode romeinse pannen. De lichtopeningen zijn in de kerk in traditionele vormen en materialen uitgevoerd; die in de pastorie zijn modernistisch, waardoor het verschil in functie in vorm en materiaal zichtbaar is geworden.

De tuin vertoont nog in grote lijnen de oorspronkelijke aanleg met een vierkante vijver en een aantal bomen uit de bouwtijd, zoals notenboom, taxus baccata, roodbladige kers, meidoorn, wilg, abeel en tot boom uitgegroeide vlier. Het zuidelijke gedeelte van de tuin rechtvaardigt bescherming van rijkswege.

INTERIEUR: Het contrast van kerk en pastorie is eveneens in de interieurs terug te vinden: de kerk heeft weliswaar een ruimtelijk concept dat tamelijk nieuw is, maar de detaillering en inrichting laat allerlei traditionalismen zien; de pastorie is toch vooral een eigentijdse moderne woning zonder verwijzingen naar traditie van de kerkelijke architectuur.

Waardering:

Het complex van kerk met pastorie en tuin zijn van algemeen architectonisch, cultuurhistorisch en stedenbouwkundig belang

- vanwege de architectuur, die traditie en andere invloeden aan elkaar knoopt; met een opmerkelijk contrast tussen de traditie van de kerk en enig modernisme van de pastorie;

- vanwege de hoge mate van gaafheid van ex- en interieurs;

- vanwege de opmerkelijke ligging aan het restant van het plein als belangrijkste elementen van de voorheen uitgebreidere katholieke enclave en het zuidelijke gedeelte van de tuin, dat nog een redelijke mate van oorspronkelijkheid bezit.

Bron: Rijksmonumentenregister

Voeg uw verhaal toe

Eigenschappen

Functies
Functie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functietype	Is hoofdfunctie
Tuin	Kastelen, landhuizen en parken	Tuin, park en plantsoen	oorspronkelijke functie	–
Pastorie(F)	Religieuze gebouwen	Kerkelijke dienstwoning	oorspronkelijke functie	Ja

Adressen
Straat	Getal	Achtervoegsel	Postcode	Plaats	Locatie	Situatie	Is hoofdadres
Agora	6	–	8934 CJ	Leeuwarden	vh.: Huizumerlaan 23, Huizum	–	Ja
Agora	6	A	8934 CJ	Leeuwarden	vh.: Huizumerlaan 23, Huizum	–	–
Agora	8	–	8934 CJ	Leeuwarden	vh.: Huizumerlaan 23, Huizum	–	–

Percelen
Kadastraal perceel	Kadastrale sectie	Kadastraal object	Appartement	Kadastrale gemeente
–	B	6255	–	Huizum

Bouwperioden
Start	Eind	Notitie	Beschrijving
1932	1934	–	vervaardiging

Bouwstijlen
Stijl	Substijl	Zuiverheid	Notitie
Traditionalisme	Delftse school	invloeden	met trekken van het Nieuwe Bouwen

Ambachten
Name	Beroep	Notitie
Vries, H.P.J. de ; Stad Leeuwarden	architect / bouwkundige / constructeur	–

Bron: Rijksmonumentenregister

Tijdlijn pastorie Johannes de Doper

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Voeg een verhaal toe over dit monument