Inleiding Een in twee fasen tot stand gekomen KANTOORGEBOUW van de firma Crone. De N.V. Maatschappij tot Exploitatie van Onroerend Goed "Congo" gaf de opdracht tot de bouw. Het kantoorgebouw is met de voorgevel gelegen aan de Nieuwe Zijds Voorburgwal nrs. 104,106,108. De achtergevel ligt aan de Spuistraat ongd., destijds nrs. 65,67,69. Aan beide straten een te onderscheiden bouwvolume met kap, op lager niveau middels bebouwing met elkaar verbonden. In de eerste fase - 1910 - kwam op het noordelijk deel van het huidige perceel een kantoorgebouw tot stand geadresseerd Nieuwe Zijds Voorburgwal 104/Spuistraat 65,67. De architect was F.W.M. Poggenbeek. Gebouwd in een stijl met verwantschap met de stijl van het rationalisme; verder tevens invloeden van de zogenaamde heroriëntatie op traditionele bouwwijzen en invloeden van een Engelse gotiek. Bij de bouw was verder de N.V. Ned. Betonijzerbouw betrokken. In de tweede fase werd door dezelfde opdrachtgever aan architect G.J. Langhout opdracht gegeven tot het "Uitbreiden van perceel Nieuwe Zijds Voorburgwal 104 op het na slooping van de percelen Nieuwe Zijds Voorburgwal 106 -108 en Spuistraat 69 vrijgekomen terrein, met bestemming daarvan tot kantoorgebouw met conciërgewoning. De bouw van deze tweede fase beliep 1929-1930. De bouw liep procedureel uit tot 1932. Langhout liet het nieuwe gedeelte in bouwstijl en in al het overige aansluiten op het bestaande gedeelte. De oorspronkelijke toegang bevond zich aan de zijde van de Nieuwe Zijds Voorburgwal in het oude deel onder de puntgevel.

Omschrijving

Op een nagenoeg rechthoekig grondplan tot stand gekomen kantoorgebouw. Bestaande uit een kelder, begane grond, twee verdiepingen en een lagere derde verdieping onder een kap. Op het binnenterrein bevindt zich een lagere bebouwing. Gevels opgebouwd uit diverse soorten natuursteen en vermetselde roodbruine baksteen. De voorgevel aan de Nieuwe Zijds Voorburgwal toont aan de rechterzijde de oorspronkelijke bebouwing als puntgevel, aan de linkerzijde de vier traveeën brede latere uitbreiding. Geheel nu gedekt met een dwarsgeplaatst zadeldak met leien. Achter de puntgevel een ingestoken kap. Op het dakschild een tweetal kleine dakkapellen met overhuiving in de kap, met piron en met draairaam met meerruits roedenverdeling. De gevel is op het niveau van de begane grond opgevat als sokkelzone op plint en geheel opgebouwd uit natuursteen. Links van het midden de hoofdtoegang met dubbele eikehouten deuren met licht getoogd kader. Hierboven serie van drie lichten met traliewerk. Links hiervan drie vensters met afgeschuinde benedendorpel en licht getoogde vensters met brede tussenpost. Vensters zijn voorzien van traliewerk. Boven de vensters dubbele vierkante lichten met traliewerk. Indruk van een kruisvenster. Hierboven een waterlijst op bewerkte consoles. Aan de rechterzijde drie getoogde vensters met dubbele kleine lichten. Identiek traliewerk en waterlijst. Eenvoudige cordonlijst sluit de sokkelzone af. Aan de linkerzijde vier grote kruisvensters met natuurstenen kalf en stijl. Meerruits roedenverdeling in de ramen. Tuimelramen in de bovenlichten. Waterlijst met bewerkte consoles. Aan de rechterzijde soortgelijk breder venster met twee stijlen. Metselwerk en natuurstenen blokken, verder enkele natuurstenen banden. Derde verdieping is identiek aan de tweede verdieping. De lagere vierde verdieping heeft aan de linkerzijde vier dubbele draairamen. Aan de rechterzijde driedelig venster. Verdere uitwerking en ornamentiek overeenkomstig. Aan de linkerzijde rechte gevelbeeindiging met gootlijst en waterspuwer. Aan de rechterzijde geveltop met venster, natuurstenen banden en afsluiting. Dierplastiek op de schouders en rondebosse figuur op de top. Zijgevel met venster met waterlijst, brede tuit met natuurstenen lijst en afdekking.

De achtergevel of de gevel aan de zijde van de Spuistraat toont aan de rechterzijde de latere uitbreiding; aan de linkerzijde de architectuur van de eerste fase met uitbouw en puntgevel. Ook hier een vrij ondiep bouwvolume onder zadeldak met leien. Puntgevel met ingestoken kap. Aan weerszijden van de puntgevel op het dakschild een tweetal dakkapellen als omschreven. Het niveau van de begane grond ook hier opgevat als sokkelzone met plint. Gevel wordt geheel ingenomen door vensters als omschreven. De waterlijsten met bewerkte consoles zijn over het algemeen korter dan aan de andere gevel. In het deel met de puntgevel bevindt zich een eenvoudige toegangsdeur. Aan de linkerzijde een brede erker ter hoogte van de eerste verdieping. Erker is ondiep en steunt op negen natuurstenen consoles. Acht smalle vensters met bovenlichten, lijstwerk en een smal dakschild met leien. In de puntgevel een gelede vensterpartij met eveneens geleed bovenlicht. IJzeren hijsinstallatie en rondebosse figuur op de top. De rechte gevelbeeindiging aan weerszijden van de geveltop toont benevens waterspuwer boven de lijst een balustrade met vierpasmotief in natuursteen en uitkragende afdekking. Zijgevel met metselwerk en enkele natuurstenen banden. Brede tuit met natuurstenen lijst en afdekking.

Waardering

Kantoorgebouw van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarden: vanwege het belang voor de geschiedenis van de architectuur, vanwege de bijzondere wordingsgeschiedenis in twee fasen met gelijke ontwerpstijl en esthetisch hoogwaardige kwaliteiten en vanwege het bijzondere materiaalgebruik en ornamentiek. De architectonische gaafheid is bewaard gebleven.