Oude Turfmarkt 127
Hoofdgebouw van de Nederlandse Bank (1865-1869 geb. dr. W.A. Froger).
Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.
Inleiding
Op de hoek van Oude Turfmarkt en Grimburgwal naar ontwerp in eclectische trant van A.N. Godefroy in 1868-1870 opgetrokken gebouw, in oorsprong bestemd als KRAAMKLINIEK, in opdracht van de regenten van het Binnen- en Buitengasthuis. De kraamkliniek is een onderdeel van het complex Binnengasthuis. De voormalige walmuur van de Grimburgwal fungeert als fundering.
Omschrijving
Kraamvrouwenkliniek volgens het corridorsysteem op regelmatige plattegrond, opgetrokken in donkerkleurige baksteen op een natuurstenen plint en bestaande uit drie bouwlagen en een mezzanino onder een samenstel van zadel- en schilddaken. Het sober gedetailleerde pand heeft een schuine korte dwarsvleugel aan de Oude Turfmarkt, een lange gevel met middenrisaliet langs de Grimburgwal en een zuidoostelijke uitbouw en vijfzijdige erker-uitbouw in het midden van de gevel aan het huidige Turfdraagsterpad.
Korte zijde aan Oude Turfmarkt is vijf vensterassen breed met hoofdingang in de flauw risalerende middentravee welke de gekorniste kroonlijst doorbreekt en eindigt in een topgevel met torenachtige bekroning. De hoeken van de twee onderste bouwlagen zijn voorzien van een blokverband. De hoeken van de derde bouwlaag zijn voorzien van een samenstel van colonnetten op natuurstenen consoles, welke zich boven de kroonlijst voortzet. De gevel wordt horizontaal geleed door middel van afwaterende en gekorniste cordonlijsten van natuursteen. In het risaliet hoge rondboogvormige hoofdingang bestaande uit dubbele deur en groot bovenlicht. Op eerste en tweede verdieping gekoppeld venster met kruiskozijnen waarvan de vensteropeningen zijn voorzien van zwaar aangezette rondbogen van natuurseen op halfpilasters. De door de kroonlijst brekende verdieping wordt aan beide zijden geflankeerd door een boven de gootlijst uitkragende colonnet en is voorzien van een gekoppeld drielicht. De vensteropeningen van de twee buitenste vensterassen zijn getoogd en voorzien van zesruits ramen met bovenlichten. De als mezzanino vormgegeven zolderverdieping is voorzien van op regelmatige afstand van elkaar geplaatste diepliggende vensters. De muurdammen tussen deze vensters zijn voorzien van spaarvelden.
Lange gevel aan de Grimburgwal bestaande uit een vier traveeën brede middenrisaliet, vijf vensterassen brede zijvleugels en twee vensterassen brede hoekrisalieten. Kademuur met langs de linkerzijvleugel en de linkerhoekrisaliet een smeedijzeren borstwering. Verdere opbouw en detaillering van de gevel als hierboven beschreven. Korte oostelijk gesitueerde gevel met verschillende ingangen sober uitgevoerd met rechthoekige vensteropeningen. De gevel heeft in het midden een uitsparing.
De zuidelijk gelegen lange gevel aan het Turfdraagsterpad is eveneens sober uitgevoerd en heeft in het midden een vijfzijdige erker-uitbouw. Gekoppelde vensters met bovenlichten. Aan de linkerzijde een hoekrisaliet; de rechterzijde (ZO) is voorzien van een grote uitbouw. De gehele gevel is voorzien van lange muurankers.
Waardering
Voormalige kraamkliniek van algemeen belang vanwege architectuurhistorische waarde als goed en, voor wat het exterieur betreft, gaaf bewaard voorbeeld van utilitaire architectuur uit de jaren zestig van de 19de eeuw alsmede van belang in het oeuvre van A.N. Godefroy. De ligging op de hoek van Oude Turfmarkt en Grimburgwal vertegenwoordigt een toegevoegde stedebouwkundige waarde. Van belang verder als onderdeel van het vm. Binnengasthuiscomplex.
| Functie | Hoofdcategorie | Subcategorie | Functietype | Is hoofdfunctie |
|---|---|---|---|---|
| Kraamkliniek | Cultuur, gezondheid en wetenschap | Gezondheidszorg | oorspronkelijke functie | Ja |
| Straat | Getal | Achtervoegsel | Postcode | Plaats | Locatie | Situatie | Is hoofdadres |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Oude Turfmarkt | 125 | – | 1012 GC | Amsterdam | Binnenstad | – | Ja |
| Turfdraagsterpad | 1 | – | 1012 XT | Amsterdam | Binnenstad | – | – |
| Turfdraagsterpad | 9 | – | 1012 XT | Amsterdam | Binnenstad | – | – |
| Kadastraal perceel | Kadastrale sectie | Kadastraal object | Appartement | Kadastrale gemeente |
|---|---|---|---|---|
| – | G | 8204 | – | Amsterdam |
| Start | Eind | Notitie | Beschrijving |
|---|---|---|---|
| 1868 | 1870 | – | vervaardiging |
| Stijl | Substijl | Zuiverheid | Notitie |
|---|---|---|---|
| Eclecticisme | – | stijlzuiver | – |
| Name | Beroep | Notitie |
|---|---|---|
| Godefroy, A.N. ; Stad Amsterdam | architect / bouwkundige / constructeur | – |
Hoofdgebouw van de Nederlandse Bank (1865-1869 geb. dr. W.A. Froger).
Rechts van en thans deel uitmakend van 127-129. Drie XIX A samengetrokken en van hun topgevels beroofde huizen, in 1642 gebouwd door Philips Vingboons. Gevels onder rechte lijst, evenals de vensteromlijstingen XIX A.
Hoekhuis met aan de voorzijde ingezwenkte halsgevel (XVIIIc) met empire-, op de zolderverdieping nog oorspronkelijke roedenverdeling, en aan de achterzijde een versoberde ingezwenkte halsgevel (XVIIIc, rollagen) met aardige houten pui en goede, op de zolderverdieping nog oorspronkelijke roedenver