Inleiding

In 1910-1915 naar ontwerp van J.M. van der Mey in rationalistische trant gerealiseerd LABORATORIUM voor de plantkunde, genaamd Hugo de Vries-laboratorium. Dit laboratorium is het eerste door Van der Mey gerealiseerde ontwerp. Het laboratorium is onderdeel van het complex Hortus Botanicus

NB. Dit laboratorium bevindt zich ter plaatse van de 19de-eeuwse palmenkas en orangerie en is mede op aanwijzing van prof.dr. Hugo de Vries en diens assistent Theo Stomps ontworpen. In 1990 is het gebouw gerenoveerd.

Omschrijving

Op een samengesteld symmetrisch grondplan tot stand gekomen laboratorium voor de plantkunde op enige afstand van de rooilijn gelegen. Het geheel bestaat uit een groot centraal bouwblok van twee bouwlagen en drie maal drie traveeën, waarvan de middelste drie een travee vooruit springend en architectonisch geaccentueerd zijn uitgebouwd. Hierin bevindt zich de opnieuw vooruitspringende toegangspartij. Deze middenpartij heeft een met pannen gedekt schilddak met blauwgrijze pannen. De overige daken zijn platgedekt. Aan weerszijden van het grote centrale bouwwdeel sluit nogmaals een bouwdeel aan. Deze zijn eveneens twee bouwlagen, maar in totaliteit lager dan het centrale deel en ze zijn vijf traveeën breed In tegenstelling tot het centrale deel, dat geheel in baksteen is uitgevoerd hebben deze zijvleugels een stucafwerking binnen een omlijsting van baksteen. Doordat het gebouw op enige afstand van de rooilijn ligt, is voor het centrale deel een forse, gemetselde toegangspartij aangebracht met o.a. een trap,bordes, kleine pijlers waartussen een ijzeren hek en afsluitend muurwerk waarin forse pijlers. Het metselwerk van de gevels aan de voorzijde is hoofdzakelijk in staand verband uitgevoerd met rijke variatie in kleurnuances. Verder accenten in natuursteen en decoratief metselwerk. De centrale toegangspartij bestaat uit een vooruitspringens portiek over twee bouwlagen. De eikenhouten cassettedeur heeft nog het oorspronkelijk hang- en sluitwerk. Hierboven een siersmeedijzeren hekwerk met de tekst "D'ARTZENIJHOFF" en het wapen van Amsterdam. Boven de toegang een gevelsteen met een reliëf van het laboratorium gebouw. Hierboven een kruisvenster met vierruits gelede benedenlichten en zesruits gelede bovenlichten. Natuurstenen kruis en hoekstenen en gemetselde hanekam. Portiek afgesloten met natuurstenen fronton. Spaarvelden als liseen met kapiteel en stadswapen in baksteen onder natuurstenen afdekking. De zijwand van dit portiek bevat een gemetselde nis. Aan de bovenzijde lancetvensters. Natuurstenen accenten op de hoeken en dekplaten op de gevelbeëindiging. Afgeronde hoeken en decoratief uitkragende baksteen. Het geheel staat op een natuurstenen plint. Op de hoek een hoge taps toelopende schoorsteen met natuurstenen afdekking. De vensters in de zijvleugels bevatten op de op de begane grond schuiframen met roedenverdeling, op de verdieping vensters met tuimelraam. De achtergevel toont kruisvensters in gevarieerde vormen. Links en rechts een gepleisterde voorsprong van de aanbouwen. Cordonlijst en kroonlijst. Trellis werk voor klimplanten. Het middenpaviljoen heeft in het midden een segment vormige erker over twee bouwlagen en eenvoudige toegangsdeur en vensters. Bovenzijde met gekoppelde laddervenster en witgeschilderd houten kozijnwerk.

Interieur. In de hal een marmeren plaquette met tekst: 'Dit laboratorium werd door de gemeente Amsterdam gesticht. Als blijk van erkenning van de grote verdienste van Hugo de Vries. Ter blijvende herinnering aan deze gebeurtenissen deden zijn oud-leerlingen en leerlingen deze plaat aanbrengen op den dag der opening 13 januari 1915'. Boven de plaquette weer het wapen van Amsterdam. Vide met marmeren trap met siersmeedijzeren borstwering met houten leuning.

Waardering

Hugo de Vries laboratorium van algemeen belang vanwege de architectuurhistorische waarden en vanwege zijn plaats in het oeuvre van Van der Mey. Voorts van belang vanwege de wetenschapshistorische waarde en als beeldbepalend onderdeel van het complex Hortus Botanicus.