Omschrijving

Het in 1873 vermoedelijk door stadsarchitect W.H. Kam ontworpen POORTGEBOUW annex aula is aan de zuidzijde van de Soesterweg gelegen en risaleert licht ten opzichte van bakstenen muren aan weerszijden. Het gebouw heeft een rechthoekige plattegrond en bestaat uit één hoogopgaande bouwlaag, die wordt overdekt door een haaks op de Soesterweg geplaatst zadeldak, voorzien van blauwe Hollandse pannen. Het pand bezit een eclectische bouwstijl, waarbij stijlelementen uit het classicisme, romaans en de renaissance zijn toegepast. De voorgevel (noordzijde) heeft dubbele naar binnen openslaande houten deuren, waarbij de entree is overspannen door een boog bestaande uit baksteen, gesegmenteerd door natuursteen-elementen. De natuurstenen aanzetstenen van deze segmentboog zijn gedecoreerd met een floraal motief en worden ondersteund door lisenen. Boven de boog bevindt zich een op consoles geplaatst natuurstenen fronton met akroteri. Op het tympaan is in het Hebreeuws en in het Nederlands de volgende tekst aangebracht: 'de eeuwige doodt en maakt levend / stort in het graf en voert opwaarts / 1SAM.2:6'.

Boven het fronton bevindt een rondvenster met vijfledige bloemtracering. Een getand klimmend fries uit gele baksteen vormt de beëindiging van de topgevel. Het fries verbindt eveneens gele in metselwerk uitgevoerde makelaars bij top en schouders, die als bekroning gestileerde natuurstenen acroteria hebben.

De achtergevel heeft eenzelfde doch soberder opbouw als de voorgevel.

De gevel is gepleisterd, de dubbele openslaande deuren worden overspannen door een niet geaccentueerde segmentboog, waarboven zich een rondvenster bevindt. Op de schouders van de gevel zijn akroteria aangebracht.

De eveneens gepleisterde symmetrische linker zijgevel wordt geleed door twee rechthoekige spaarvelden, die aan de onderzijde worden begrensd door een grijze plint en aan de bovenzijde door een tandlijst. In beide spaarvelden zijn twee rondboogvensters met een gezamelijke waterlijst aangebracht.

De rechter zijgevel is identiek aan de linker zijgevel.

Het sobere interieur van het poortgebouw is bepleisterd. Het tongewelf, dat zijn aanzetten vindt in een zestal kornissen, is eveneens bepleisterd. In boogvormige uitsparingen in de zijgevels en het tongewelf zijn de gekoppelde rondboogvensters geplaatst.

Waardering

Het poortgebouw van de Israëlitische begraafplaats is van algemeen belang vanwege zijn architectuur- en cultuurhistorische waarde als gaaf en relatief zeldzaam voorbeeld binnen de funeraire geschiedenis. Het poortgebouw, uitgevoerd in een eclectische stijl met invloeden van het classicisme, het romaansk en de renaissance. Het pand bezit een ensemblewaarde in relatie tot overige onderdelen van de begraafplaats.