Omschrijving van het complex (Kloosterlaan 4 te Lage Vuursche):
In structuur en deels in detail gaaf bewaarde buitenplaats met HOOFDGEBOUW (1), HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG (2), ENTREEHEK (3), KOETSHUIS (4), DIENSTWONING (5), TUINMUUR (6), DIENSTWONING (7), BOERDERIJ (8), ZOMERHUIS (9), STENEN SCHUUR (10) en een SCHUUR/SCHAAPSKOOI (11). Ten noorden van de bebouwde kom van Lage Vuursche, met de oprit aan de Kloosterlaan en aan twee zijden begrensd door de gebogen lijn van de Hoge Vuurseweg ligt de historische buitenplaats Klein Drakenstein. Volgens de literatuur zou het sober vormgegeven, blokvormige hoofdgebouw in 1780 gebouwd zijn voor de zusters Van Loon uit Amsterdam, de bron van deze informatie wordt door de auteurs niet genoemd. Het laat 18de eeuwse, classicistische uiterlijk van het pand maakt het aannemelijk dat dit omstreeks 1780 tot stand is gekomen, maar het is denkbaar dat het in die tijd om een verbouwing van een bestaand gebouw ging en niet om nieuwbouw. In 1805 werd de buitenplaats ter veiling gebracht, de omschrijving luidde als volgt: "Een zeer aangename en welgesitueerde buitenplaats, genaamd Klein Drakensteijn, voorzien van een geheel nieuw gebouwde Huizinge en Schuur, vruchtbare boomgaard, groote moestuin, en een welaangelegd Engelsch bosch, te samen groot 4 mergen, alles bij den anderen, staande en leggende onder den Gerechte van de Vuursche." De buitenplaats is tegenwoordig toegankelijk via twee inritten aan de Kloosterlaan en een inrit aan de Hoge Vuurseweg, alle afgesloten door identieke, moderne toegangshekken in historiserende stijl. De oorspronkelijke toegang bevindt zich aan de Kloosterlaan, in de as van het hoofdgebouw, de pijlers van dit toegangshek zijn mogelijk 18de eeuws. Deze oorspronkelijke toegang leidt naar een ovaalvormige oprit met aan de overzijde het hoofdgebouw en aan de rechterzijde een koetshuis met daarop aansluitend een dienstwoning. De voorgevels van beide laatstgenoemde panden grenzen aan de Kloosterlaan. Het koetshuis is deels uit baksteen, deels uit hout opgetrokken. Het bakstenen gedeelte dateert waarschijnlijk uit de tijd van de (her)bouw van het hoofdgebouw (tweede helft 18de eeuw). De eenvoudige dienstwoning die aan de rechterkant van het koetshuis ligt, is geheel wit geschilderd, heeft een rood pannendak en luiken met zandlopermotief. Naast deze kleine dienstwoning bevindt zich in de meest noordelijke hoek van het terrein nog een wat grotere, ornamentele dienstwoning, die een belangrijke decoratieve waarde vertegenwoordigt binnen de aanleg als geheel. Ten oosten van het hoofdgebouw ligt een boerderijcomplex, bestaande uit een boerderij, een zomerhuis en een kleine en grote schuur (schaapskooi), dat oorspronkelijk tot de buitenplaats behoorde, maar tegenwoordig in andere handen is. De landschappelijke tuin- en parkaanleg in zijn huidige vorm moet in grote lijnen omstreeks 1800 tot stand gekomen zijn, in de tijd van de bouw of verbouwing van het hoofdgebouw. Waar oorspronkelijk een moestuin en boomgaard gesitueerd waren, ten zuiden van het huis, bevindt zich tegenwoordig nog steeds een boomgaard, welke van de rest van de tuin gescheiden is door middel van een tuinmuur. Ten westen van het huis ligt een bescheiden wandelbos met slingerend padenverloop, het in de veilingaankondiging genoemde 'Engelsch bosch'. Het geaccidenteerde gazon aan de achterzijde van het huis (oost) en het ovaalvormige voorplein aan de voorzijde van het huis (west) worden begrensd door als coulissen werkende groenzônes. Vanuit het huis zijn er tussen deze groenzônes door fraaie gezichten op aangrenzende, door bomen omzoomde weilanden.
Voor de bescherming van ondergeschikt belang zijn: - de oranjerie met aangrenzende parkeerplaats (jaren '90 van de 20ste eeuw); - de aanbouw (bijkeuken) aan het huis (jaren '60 van de 20ste eeuw); - de toegangshekken (jaren '90 van de 20ste eeuw), met uitzondering van de pijlers die de toegang tot het voorplein markeren; - de moderne schuur en opslagplaats bij de boerderij (2e helft 20ste eeuw).
Op de bij de omschrijving behorende kaart is de omgrenzing van het complex alsmede de aanduiding van de onderdelen aangegeven. Het terrein wordt aan twee zijden (zuidoosten en noordoosten) begrensd door de Hoge Vuurseweg, vanaf het punt waar de Hoge Vuurseweg in het noorden naar rechts afbuigt, vormt de Zwarteweg de grens. In het noordwesten wordt het terrein begrensd door een openbaar wandel/bospad. De zuidwestelijke grens wordt gevormd door de Kloosterlaan. Ook een deel van het weiland aan de overzijde (westkant) van de Kloosterlaan behoort, zoals is aangegeven op de kaart, tot de buitenplaats.
Waardering
De HISTORISCHE BUITENPLAATS KLEIN DRAKENSTEIN is van algemeen cultuur-, architectuur-, en tuinhistorisch belang:
- vanwege de ouderdom;
- vanwege de historische tuin- en parkaanleg in landschappelijke stijl;
- als karakteristiek en gaaf bewaard voorbeeld van een in oorsprong 18de eeuwse buitenplaats met bijbehorende landschappelijke aanleg, die in de 19de eeuw werd uitgebreid met ornamentele dienstwoningen en een boerderijcomplex en als zodanig een gaaf bewaard geheel van complexonderdelen vormt;
- vanwege de oorspronkelijk functionele en visuele samenhang van de complexonderdelen en de gaaf bewaard gebleven verschijningsvorm van deze onderdelen.
