Inleiding

De LICHTOPSTAND ('hoge licht') aan de haven van Stavoren bevindt zich ten zuidwesten van de Koijweg, aan het oostelijke uiteinde van de noordelijke dam. De lichtopstand is in 1884 door de Engelse firma Brothers and Co. House Engineer Constructors uit Birmingham vervaardigd, evenals als de havenlichten aan de westelijke uiteinden van de havendammen. De 'hoogte boven middenstand' van het water is 15.3 m., het karakter Iso W4s. Omschrijving

De gietijzeren lichtopstand is opgebouwd uit open gietijzeren panelen, die door middel van aangegoten flenzen aan elkaar zijn geschroefd. Elk van de vier etages bestaat uit zes open panelen. De panelen zelf bestaan uit gietijzeren gekruiste staven die versierd worden door decoratieve elementen, zoals krullen en rozetten. In de ruimte aan de binnenzijde van de open constructie bevindt zich de gietijzeren wenteltrap. Deze leidt naar een open gietijzeren opstand met balustrade. De balustrade bestaat uit een aaneenschakeling van rechthoeken met kruis-verbindingen. Op het conische, gietijzeren lichthuis zijn acht ruiten geplaatst met een achtkantige geprofileerde lijst; het geheel wordt door een koepel met bolvormige bekroning gedekt. In het lichthuis staat een ijzeren zuil met rond geprofileerd basement en een rond plateau, waarop de optiek is geplaatst. De optiek (tegenwoordig met elektrische lamp), is nog origineel.

Waardering

De gietijzeren lichtopstand te Stavoren is van algemeen cultuurhistorische en architectuurhistorisch belang:

- als bijzondere uitdrukking van een typologische en technische ontwikkeling;

- vanwege de esthetische kwaliteit van het ontwerp;

- vanwege het bijzondere materiaalgebruik;

- als essentieel onderdeel van een groter geheel dat cultuurhistorisch van nationaal belang is;

- vanwege de situering, verbonden met de ontwikkeling van de haven;

- vanwege de functionele relatie met het water en het land;

- vanwege de architectonische gaafheid van het exterieur;

- in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van de stedelijke en landschappelijke omgeving;

- vanwege de typologische en functionele zeldzaamheid op nationaal niveau.