Inleiding

Temidden van rondomgaande tuin tussen Vijverlaan en openbare vijver gelegen VILLA, genaamd "De Zwanenhof", in hoofdvorm geïnspireerd op inheemse landelijke tradities en in uitvoering op rationele Berlagiaanse baksteenarchitectuur. De villa werd in 1909 gebouwd naar ontwerp van de architect J.B. van Loghem als één van de eerste villa's in het Haarlemmerhoutpark dat door een gelijknamige NV is ontwikkeld; J.J. van Lochem, de vader van de architect, was één der directeuren van deze ontwikkelingsmaatschappij. Van Loghem, die dit huis voor zijn ouders bouwde, voegde in 1915, 1917 en 1940 kleinere uitbreidingen toe. De villatuin grenst met een lage, in het water staande tuinmuur met trap en terras aan west- en noordzijde aan de openbare vijver.

Omschrijving

Op onregelmatig grondplan (gedrongen T-vorm) gebouwde villa bestaande uit één en twee bouwlagen onder elkaar snijdende zadeldaken met ongelijke goot- en nokhoogten. De daken zijn gedekt met rode Hollandse pannen.

De hoofdopzet bestaat uit twee bouwlichamen: een lang rechthoekig volume (N-Z) bestaande uit twee bouwlagen met kapverdieping en een loodrecht daarop geplaatst korter volume (O-W) bestaande uit één bouwlaag met kapverdieping. Het hoge volume staat haaks op de Vijverlaan, het lage volume is evenwijdig aan de Vijverlaan. Onder de brede topgevel (W) van dit lage, diagonaal op de vijver staande volume bevindt zich de hoofdingang.

In de zuidwestelijke binnenhoek bevindt zich een verdiepingloze uitbouw met daarop een dakterras binnen een gemetselde borstwering. Even uit het midden van de lange oostgevel staat een smalle, doch sterk vooruitspringende torenachtige uitbouw uit 1915, waarvan de noklijn haaks aansluit op de noklijn van de hoofdkap en waarvan de goothoogte zich halverwege de westelijk helling van de hoofdkap bevindt. In 1917 werd aan de vijverzijde (N-O) een klein tegen het hoofvolume aangebouwd paviljoen van één bouwlaag met kap toegevoegd. Dit paviljoen werd in 1940 tot garage vergroot.

Het muurwerk is opgetrokken in rode baksteen waarin op een aantal constructieve punten natuursteen is verwerkt. De Romaans geïnspireerde portiek van de hoofdingang (W) wordt gedragen door twee zuilen en een gebeeldhouwde latei in natuursteen. Naast de entree de eerste steen met jaartal 1909.

In het midden van het huis ligt een dubbelhoge traphal met een houten omloop die via het genoemde dakterras (Z-O) licht krijgt. De oorspronkelijke vensterindeling met blank glas-in-lood is vervangen door spiegelruiten. Enkele vensters op de parterre hebben luiken: één aan de oostzijde en één aan weerszijden van de hoofdingang. De in het portiek van de westgevel gelegen hoofdingang heeft nog de oorspronkelijke paneeldeur.

Waardering

Prominent in het Haarlemmerhoutpark gesitueerde villa van algemeen belang uit stedenbouwkundig en architectuurhistorisch oogpunt, alsmede uit cultuurhistorisch oogpunt als representatief voorbeeld van vroeg 20ste-eeuwse woningbouw voor welgestelden. Tevens is het werk van belang als eerste architectonische werk in het oeuvre van J.B. van Loghem.