Inleiding

HOOFDGEBOUW van het zogenaamde 'Type Française 1874-1875', in 1883-1884 gebouwd in een gemengde trant van Neo-Renaissance en Neo-Barok. In tegenstelling tot het daarvoor gebruikelijke carré-vormige kazernetype werd dit lineaire type direct na de Frans-Duitse oorlog ontwikkeld met het oog op een ruimere toetreding van licht en lucht in de manschapszalen. Het hoofdgebouw ligt ver teruggerooid ten opzichte van de Schoterweg. Overeenkomstig de toenmalige militaire opvattingen overheerst het hoofdgebouw daardoor het gehele voorliggende exercitieterrein.

Omschrijving

Hoofdgebouw op symmetrisch-lineair grondplan en in symmetrische opzet, met middensrisaliet en hoekrisalieten. Het gebouw heeft een levendige massawerking door de ten opzichte van elkaar in breedte en hoogte verspringende bouwvolumes, waarvan de grootste hoogte en diepte wordt bereikt door de torenvormige middenpartij met hoofdingang. Alle volumes worden afgesloten door afgeplatte schilddaken met lei in Maasdekking. Het muurwerk is opgetrokken in rode baksteen, die in plinten, onderdorpels, cordonlijsten, bossages en ontlastingsbogen wordt afgewisseld met natuursteen. Aan de achterzijde (O) zijn deze onderdelen gepleisterd. De aan vóór- en achterzijde risalerende middenpartij bestaat uit vier bouwlagen onder hoog afgeplat schilddak met ijzeren sierhekwerk. De rijk gedecoreerde middenpartij heeft gebosseerde hoeken die op de parterre en de tweede bouwlaag geheel zijn uitgevoerd in hardsteen. Ook het getoogde muurwerk rond de hoofdingang is gebosseerd. Boven de hoofdingang bevindt zich in een natuurstenen plaat de naam 'Ripperdakazerne'. De breedte van het gevelvlak tussen de gebosseerde hoeken bedraagt twee vensterassen. Het muurwerk van de middenpartij wordt afgesloten door een omgaande kroonlijst waarboven zich een centraal uurwerk bevindt. Op de hoeken van de lage borstwering aan weerszijden van het uurwerk staan gevederde kopstukken van harnassen.

De middenpartij maakt deel uit van het centrale hoofdvolume dat aan weerszijden van de middenpartij een breedte heeft van vier vensterassen en een hoogte van drie bouwlagen met kapverdieping. De buitenste hoeken zijn vooruitspringend en op de eerste twee bouwlagen gebosseerd. Op de parterre lopen de gebosseerde hoeken bovendien naar beneden toe uit. Het muurwerk wordt afgesloten door een boogfries met cordonlijst, waarboven zich een (blok)tandlijst bevindt die de gootlijst draagt. In de dakschilden zijn aan de voorzijde (W) twee maal vier daklichten (oeil de boeuf) aangebracht. Aan weerszijden van het centrale hoofdvolume bevindt zich een terugliggend en lager bouwblok met daarop aansluitend een hoekrisaliet. De hoekrisalieten hebben gebosseerde hoeken en in de kopgevels vijf traveeën van ongelijke grootte. De pilasters zijn hier evenals de hoekpilasters op de parterre gebosseerd. Op de noordzwestelijke en zuidwestelijke hoek springt een volume ter breedte van één travee naar voren. De voorgevels van de hoekrisalieten zijn drie vensterassen breed. De gebosseerde hoeken lopen op de parterre schuin naar beneden toe uit.

Op de eerste twee bouwlagen is het merendeel van de vensters halfrond en getoogd beëindigd. De vensters zijn alle voorzien van houten meerruits ramen met terugklapbaar bovenlicht.

Waardering

Het voormalige hoofdgebouw van de Ripperdakazerne uit 1883-84 is van algemeen belang vanwege de cultuurhistorische en architectuurhistorische betekenis en de ensemblewaarde als historisch-functioneel hoofdonderdeel van het voormalige kazernecomplex alsook wegens de typologische waarde als gaaf bewaard voorbeeld van een lineaire kazerne uit het derde kwart van de negentiende eeuw. Daarbij heeft het hoofdgebouw door de ligging aan het grote open voorterrein ook een stedebouwkundige betekenis in relatie tot het stadsbeeld, en geeft het uitdrukking aan de historische betekenis van Haarlem als garnizoensstad.