Poortgebouw, Doesburg

Monumenttype:: Rijksmonument
Monumentnummer:: 513138
Monumentnaam:: Poortgebouw
Plaats:: Doesburg

Bron: Basvb via Wikimedia Commons

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Voeg uw verhaal toe

Beschrijving

Omschrijving

Het POORTGEBOUW van de Algemene Begraafplaats is gebouwd in 1829 door J.D. Zocher jr. in neoclassicistische stijl met neo-grec invloeden.

Het poortgebouw heeft een rechthoekige plattegrond en één bouwlaag onder een plat dak met omlopende dakschilden, gedekt met gesmoorde Hollandse pannen en zinken hoekkepers. De rondboogvormig afgesloten onderdoorgang naar de begraafplaats bevindt zich in het midden. Het poortgebouw is gepleisterd en witgeschilderd en heeft een grijs geschilderde plint. Tegen de voor- en de achtergevel zijn vier, eveneens witgepleisterde, halfzuilen geplaatst van de Toscaanse orde. De gevels worden afgesloten door een houten hoofdgestel, dat bestaat uit een gekorniste architraaflijst, een gekornist fries met metopen en triglyfen met guttae en een geprofileerde kroonlijst met mutuli.

De symmetrisch ingedeelde VOORGEVEL wordt door vier halfzuilen in drie assen verdeeld. In de middelste as, die iets smaller is dan de twee andere, bevindt zich de rondboogvormig afgesloten poortopening. Bij de boogaanzet is als een soort rudimentair kapiteel een omlopende geprofileerde lijst aangebracht. In de twee andere assen bevinden zich grote rondboogvormig afgesloten nissen met stenen lekdorpels.

De ACHTERGEVEL is op dezelfde wijze vormgegeven als de voorgevel.

De nagenoeg symmetrisch ingedeelde LINKER ZIJGEVEL heeft twee vensters met 6-ruits schuiframen en stenen lekdorpels. Het linker kozijn is voorzien van duimen, waar vermoedelijk luiken aan hebben gehangen.

De RECHTER ZIJGEVEL is op dezelfde wijze vormgegeven als de linker zijgevel.

De ONDERDOORGANG heeft een vlakke, gepleisterde zoldering en in beide zijwanden twee deuropeningen met paneeldeuren (één deur is vervangen door een koelceldeur). De vloer van de onderdoorgang is geplaveid met klinkers in visgraatmotief. Aan de straatzijde wordt de onderdoorgang afgesloten door een dubbel smeedijzeren draaihek met pijlpunten.

Waardering

POORTGEBOUW van de Algemene Begraafplaats gebouwd in 1829 door J.D. Zocher jr. in neoclassicistische stijl met neo-grec invloeden.

Van architectuurhistorisch belang:

- als een goed en gaaf voorbeeld van een poortgebouw in neoclassicistische stijl uit de eerste helft van de 19de eeuw;

- vanwege de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp zoals goede verhoudingen en een bijzondere detaillering.

Van stedenbouwkundig belang:

- als functioneel onderdeel van de Algemene Begraafplaats;

- vanwege de markante ligging op een van de bastions binnen het beschermde gezicht Doesburg.

Bron: Rijksmonumentenregister

Specificaties

Monumentnummer:: 513138
Artikel ZKP:: rijksmonument
Provincie:: Gelderland
Gemeente:: Doesburg
Plaats:: Doesburg

Bron: Rijksmonumentenregister

Complex eigenschappen

Complexnaam:: Algemene Begraafplaats
Complexnummer:: 513136
Complex beschrijving:: Inleiding

De ALGEMENE BEGRAAFPLAATS bestaat uit de volgende complexonderdelen: 1. De AANLEG 2. Het POORTGEBOUW 3. De GRAFTOMBE DE GIJSELAAR De ALGEMENE BEGRAAFPLAATS is aangelegd in 1829 in landschapsstijl in opdracht van de gemeente Doesburg op een afgegraven bastion van de vestingwerken even buiten de Meipoort. Het neoclassicistische poortgebouw is gebouwd naar ontwerp van J.D. Zocher jr., die vermoedelijk ook heeft getekend voor het ontwerp van de begraafplaats.

In 1827 werd bij Koninklijk Besluit bepaald dat gemeenten met meer dan duizend inwoners per 1 januari 1829 over een begraafplaats buiten de bebouwde kom dienden te beschikken, waarmee een einde zou komen aan de onhygiënische gewoonte van het begraven in kerken en op kerkhoven binnen de stad. Ook Doesburg diende om te zien naar een nieuwe begraafplaats buiten de veste. De moeilijkheid hierbij was dat het oppervlak aan niet-bebouwde grond binnen de gemeente zeer beperkt was en bovendien voor een groot deel zo laag gelegen, dat het niet als watervrij kon worden beschouwd. Uiteindelijk werd besloten de oude Molenberg buiten de Meipoort te egaliseren en voor begraving geschikt te maken.

Omschrijving

De begraafplaats is gelegen binnen het beschermde gezicht Doesburg aan de Meipoortstraat 67 op een terrein met een onregelmatig gevormde omtrek. Het oudste gedeelte heeft een ovale plattegrond en is gelegen op een bastion in de Hessengracht. Het poortgebouw ligt in een bocht van de Meipoortstraat, nabij de splitsing van de Meipoortstraat en de Meipoortwal. Het poortgebouw neemt vrijwel de gehele entree tot het in de gracht gelegen bastion in beslag en geeft toegang tot de lange zijde van het ovaal. Rond 1940 is tussen het bastion en het schuin erachter gelegen ravelijn een stuk stadsgracht gedempt, zodat de begraafplaats aanzienlijk kon worden uitgebreid. Op de grens van de oude begraafplaats en de uitbreiding staat in de as van het poortgebouw een eenvoudig baarhuisje (XIXB-XXa). Het baarhuisje vormt weliswaar de visuele afsluiting van het hoofdpad, maar is architectuurhistorisch van weinig belang. Het baarhuisje en de uitbreiding van de begraafplaats blijven buiten de bescherming.

Waardering

BEGRAAFPLAATSCOMPLEX, bestaande uit de Algemene Begraafplaats, aangelegd in 1829 in landschapsstijl vermoedelijk naar ontwerp van J.D. Zocher jr., het neoclassicistische poortgebouw van J.D. Zocher en de graftombe De Gijselaar, vervaardigd in 1872 door J.B. Leverman in eclectische stijl.

Van algemeen cultuur- en tuinhistorisch belang:

- vanwege de funerair-historische en genealogische waarde van de graftekens (op lokaal/regionaal niveau);

- vanwege het kenmerkende 19de-eeuwse karakter van het poortgebouw, de aanleg en de graftekens;

- vanwege de kwaliteit van de landschappelijk aandoende aanleg met ovale plattegrond en concentrische paden;

- vanwege de gevarieerde collectie bomen en heesters deels van hoge ouderdom en/of zeldzaamheid;

- als goede afspiegeling van de Nederlandse grafcultuur uit de eerste helft van de 19de eeuw;

- vanwege de bijzondere ligging op één van de bastions binnen het beschermde gezicht Doesburg.

Bron: Rijksmonumentenregister

Voeg uw verhaal toe

Eigenschappen

Functies
Functie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functietype	Is hoofdfunctie
Poortgebouw	Uitvaartcentra en begraafplaatsen	Begraafplaats en -onderdelen	oorspronkelijke functie	Ja

Adressen
Straat	Getal	Achtervoegsel	Postcode	Plaats	Locatie	Situatie	Is hoofdadres
Meipoortwal	3	–	6981 DD	Doesburg	Centrum	–	Ja

Percelen
Kadastraal perceel	Kadastrale sectie	Kadastraal object	Appartement	Kadastrale gemeente
–	B	635	–	Doesburg

Bouwperioden
Start	Eind	Notitie	Beschrijving
1829	1829	–	vervaardiging

Bouwstijlen
Stijl	Substijl	Zuiverheid	Notitie
Neo-Classicisme	–	invloeden	–
Neo-Classicisme	Neo-Grec	invloeden	–

Ambachten
Name	Beroep	Notitie
Zocher jr, J.D. ; Gelderland	tuinarchitect / landschapsarchitect	–

Bron: Rijksmonumentenregister

Tijdlijn Poortgebouw

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Voeg een verhaal toe over dit monument