Rijksstraatweg 15, Noardburgum

Monumenttype:: Rijksmonument
Monumentnummer:: 512526
Monumentnaam:: Rijksstraatweg 15
Plaats:: Noardburgum

Bron: Baykedevries via Wikimedia Commons

Monumenten.nl maakt u wegwijs in monumentenland

Alles over monumenten onder één dak.
Een monument kopen, onderhouden of verduurzamen? Hier vindt u alle informatie, inspiratie en praktische tips.

Voeg uw verhaal toe

Beschrijving

Omschrijving

ZAALKERK (1850-1851) in Ambachtelijk-traditionele bouwstijl, van vier traveeën op rechthoekige plattegrond, opgetrokken in bruine baksteen en gedekt door een met zwarte Friese golfpannen belegd schilddak. Op de nok aan de voorzijde een dakruiter onder koepeldakje.

De voorgevel met hoekpilasters en een gepleisterd fries bevindt zich onder een uitkragende kroonlijst op klossen. De hoekpilasters hebben een iets uitkragend basement en kapitelen van afgeronde baksteen. In de voorgevel is een centraal gelegen dubbele rondboog paneeldeur binnen een eenvoudige betimmerde lijst; rondboog bovenlicht met radiale roedeverdeling. Aan weerszijden van de entree kleine spitsboogvensters met roedeverdeling en vorktracering in de kop.

Langs de zij- en achtergevels een eenvoudige gootlijst op klossen. Tegen de muurdammen tussen de vier grote spitsboogvensters in de zijgevels pilasters, identiek als die aan de voorgevel. De vensters met roedeverdeling en vorktracering in de kop hebben natuurstenen afzaten. De blinde achtergevel heeft dezelfde detaillering als de voorgevel.

Kleine houten klokkentoren op vierkante plattegrond met eenvoudige wijzerplaten en spitsboogvormige galmgaten. Boven de geprofileerde gootlijst een koepeldakje met weerhaan; windvaan op de nok aan de achterzijde.

Tot het INTERIEUR behoort een gaaf éénklaviers orgeltje dat in 1907 is vervaardigd door de firma Bakker en Timmenga uit Leeuwarden. Het houten orgelbalkon rust op taps toelopende hardstenen kolommen.

Waardering

De sobere zaalkerk is van algemeen cultuur- en architectuurhistorisch belang:

- als essentieel ruimtelijk en functioneel onderdeel van het complex met pastorie, catechisatielokaaltje en begraafplaats;

- vanwege de eenvoudige doch harmonieuze traditionele baksteenarchitectuur;

- vanwege de markante ligging langs de Rijksstraatweg;

- vanwege de aanwezigheid en gaafheid van het orgel uit 1907.

Bron: Rijksmonumentenregister

Specificaties

Monumentnummer:: 512526
Artikel ZKP:: rijksmonument
Provincie:: Friesland
Gemeente:: Tytsjerksteradiel
Plaats:: Noardburgum

Bron: Rijksmonumentenregister

Complex eigenschappen

Complexnaam:: Kerkelijkcomplex
Complexnummer:: 512525
Complex beschrijving:: Inleiding

Langs de Rijksstraatweg van Leeuwarden naar Groningen gelegen complex, bestaande uit een ZAALKERK, PASTORIE, CATECHISATIELOKAALTJE en BEGRAAFPLAATS, behorend tot de Nederlandse Hervormde gemeente. De sobere gebouwen zijn Ambachtelijk-traditioneel vormgegeven, alleen het catechisatielokaaltje is rijker gedecoreerd. De zaalkerk en pastorie staan met de voorgevel naar de Rijksstraatweg, het catechisatielokaaltje is er dwars tussen geplaatst. In de tuin voor het complex staan twee bruine beuken. De ventweg langs de Rijksstraatweg doorsnijdt de door eiken geflankeerde oprijlaan naar de kerk. De begraafplaats ligt achter de kerk. In 1845 nam de hulppredikant ds. U.W. Thoden van Velzen het initiatief tot de oprichting van een kerk en pastorie in het arme heidedorp Bergumerheide. Het duurde echter tot 1850 voordat de kerk werd gebouwd. De gevelsteen boven de entree herinnert hieraan: `Op den 19den junij 1850 is de eerste steen gelegd door Age Looxma Ypey ten verzoeke van den commissie tot opbouw der kerk en pastorij zijnde D.J. Wadman, S. Douma. U.W. Thoden van Velzen, G.J. Wilhelmij en W. Tromp.' Age Looxma Ypey was de zoon van dr. Nicolaas Ypey die in 1848 was begonnen met de grootscheepse ontginning van de Bergumerheide als werkverschaffing voor de verpauperde bevolking. De pastorie dateert oorspronkelijk uit 1849 maar is rond 1905 verbouwd en met één bouwlaag opgehoogd. Het catechisatielokaaltje is omstreeks 1895 gebouwd. De oudste grafsteen op de begraafplaats dateert uit 1892, waarschijnlijk is de begraafplaats in dat jaar in gebruik genomen.

Tegen de westgevel van de kerk is in een L-vorm een nieuw gedeelte aangebouwd dat niet onder de bescherming van rijkswege valt.

Waardering

Het complex van zaalkerk met bijgebouwen en begraafplaats is van algemeen cultuur- en architectuurhistorisch belang:

- vanwege de eenheid in vorm en functie die de onderdelen samen vormen;

- vanwege de harmonieuze traditionele vormgeving;

- vanwege de redelijk hoge mate van gaafheid van de onderdelen;

- vanwege de beeldbepalende ligging langs de Rijksstraatweg;

- als uitdrukking van de dorpsgeschiedenis van het heidedorp Bergumerheide.

Bron: Rijksmonumentenregister

Voeg uw verhaal toe

Eigenschappen

Functies
Functie	Hoofdcategorie	Subcategorie	Functietype	Is hoofdfunctie
Kerk	Religieuze gebouwen	Kerk en kerkonderdeel	oorspronkelijke functie	Ja

Adressen
Straat	Getal	Achtervoegsel	Postcode	Plaats	Locatie	Situatie	Is hoofdadres
Rijksstraatweg	15	–	9257 DR	Noardburgum	–	–	Ja

Percelen
Kadastraal perceel	Kadastrale sectie	Kadastraal object	Appartement	Kadastrale gemeente
–	A	4157	–	Bergum

Bouwperioden
Start	Eind	Notitie	Beschrijving
1850	1851	–	vervaardiging

Types
Hoofdcategorie	Subcategorie	Beschrijving	Notitie
Religieuze gebouwen	Kerk en kerkonderdeel	–	Zaalkerk

Bouwstijlen
Stijl	Substijl	Zuiverheid	Notitie
Traditionalisme	–	invloeden	–

Bron: Rijksmonumentenregister

Tijdlijn Rijksstraatweg 15

Voeg een verhaal over dit monument toe aan de tijdlijn

Weet u meer over dit bijzondere monument of heeft u een herinnering over dit monument? Vul de tijdlijn aan. Deel uw verhaal en houd dit monument springlevend.

Voeg een verhaal toe over dit monument